Rincón de Ademuz

Rincón de Ademuz
	Espainia
Administrazioa
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Valentziako Erkidegoa
Probintzia	Valentziako probintzia
Hiriburua	Ademuz
Zatiketa	ikusi Ademuz, Casas Altas, Casas Bajas, Castielfabib, Puebla de San Miguel, Torrebaja, Vallanca eta Sesga (en) ;
Geografia
Koordenatuak	40°04′49″N 1°17′07″W / 40.0802°N 1.2854°W
Azalera	370,22 km²
Demografia
Biztanleria	2.189 (2022ko urtarrilaren 1a); Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaEspresio akatsa: Ez dago operadorerik -(r)entzat
Dentsitatea	5,91 bizt/km²
Hizkuntza ofiziala	gaztelania

El Rincón de Ademuz (katalanez: el Racó d'Ademús edo el Racó, aragoieraz: o Rincón d'Ademuz) Valentziar Herrialdeko eskualdea da. Gaur egun Valentziako Erkidegoaren exklabea da, Aragoiko Teruelgo probintzia eta Gaztela-Mantxako Cuencako probintziaren artean baitago. Historikoki ez zen horrela izan, Santa Cruz de Moya herria (Cuencako probintzian gaur egun), besteak beste, Valentziako Erresuman egon zelako.

Eskualdeak 7 udalerri ditu, 370,10 km²ko azalera du eta 2005ean 2.505 biztanle zituen. Hiriburua Ademuz/Ademús da. Eskualde menditsua da, Turia ibaiak bustitzen duena (eskualdean Ibai Zuria bezala ezagutzen dena), nekazal aktibitatearekin (laboreak, barazkiak, bazka landareak...) artile abeltzaintza eta baso esplotazioarekin.

Geografia

Turia ibaiak eskualdean Teruelgo fosa handiaren zati den haran bat irekitzen du. Haran hau, ekialdetik, Javalambreko Mendilerroak inguratzen du, mendilerro honetako mendien artean, Alto de las Barracas edo Cerro Calderón (1.839 m) dagoelarik, Valentziako Erkidegoko mendirik garaiena. Mendebaldetik, berriz, Mendi Unibertsalak izeneko mendilerroaren azken mendi adarrek inguratzen dute, Cruz de los Tres Reinos bezalako mendiekin, hau, 1552 metrokoa.

Udalerriak

Udalerria	Biztanleria	Azalera	Dentsitatea
Ademuz/Ademús	1.269	100'4	12'35
Casas Altas/Cases Altes	178	15,9	11,19
Casas Bajas/Cases Baixes	244	22,6	10,79
Castielfabib/Castellfabib	244	106'3	2,29
Puebla de San Miguel/la Pobla de Sant Miquel	107	63,6	1,68
Torrebaja/Torre Baixa	418	4'7	88'90
Vallanca	172	56,6	3,03

Hizkuntza

Bertako herritarrak valentziar sentitzen badira ere, hizkuntza eta kultura aldetik Aragoirekin ere lotura handia dute. Horregatik Rincóngo tokiko hizkuntza aragoieraren eraginpeko gaztelania da. Valentziar Herrialdeko beste eskualdeekin batera hitz egiten den churro deitzen dioten hizkerak aragoieraren substratua eta katalanaren adstratua dauka.

Ekonomia eta komunikabideak

Ekonomiari dagokionez, eskualdeko herrien aktibitaterik nagusienak, nekazaritza eta udako turismoa dira.

Eskualdea, bi errepide nazionalek zeharkatzen dute, Teruel eta Cuenca arteko N-420ak eta Alacantetik Frantziarako N-330ak, Zaragoza bidez, Utiel eta Teruelekin lotzen duena.

Herritar ezagunak

Paco Candel (1925-2007) idazle eta intelektuala, Casas Altas herrian jaio zen. Sant Jordiko Gurutzea eta Kataluniako Generalitateko Urrezko Dominarekin saritua izan zen.
Elvira Lindo (1962 -), Cádizen jaioa eta Rincónen familia jatorria duena.

Ikus, gainera

Bibliografia

Eslava Blasco, Raúl: Ademuz y su patrimonio histórico-artístico. Ademuz, 2007. ISBN 978-84-606-4251-0
Eslava Blasco, Raúl: Vallanca y su patrimonio histórico-artístico religioso. Vallanca, 2006. ISBN 84-611-0024-7
Gargallo Gil, J.E.: Habla y cultura popular en el Rincón de Ademuz. Madril, 2004.
Rodrigo Alfonso, Carles: El Rincón de Ademuz, análisis comarcal. Valentzia, 1998.
Sánchez Garzón, Alfredo: Aproximación a la Historia del Convento de San Guillermo en Castielfabib y Noticia del Hospital de la Villa [1446, julio 1], Valentzia, 2001. ISBN 84-931563-3-7
Sánchez Garzón, Alfredo: Aportaciones al conocimiento de la Encomienda de Montesa en el Rincón de Ademuz, Valentzia, 2002. ISBN 84-931563-2-9
ABABOL. Instituto Cultural y de Estudios del Rincón de Ademuz (ICERA) ikerketa taldearen aldizkaria, 1995etik hiru hilabetean behin argitaratua.