اومان ماندا
اومان ماندا | |
---|---|
نام | اومان ماندا |
کشور | ایران |
اطلاعات اثر | |
نام محلی | اوممان ماندا |
نامهای دیگر | عـُمّـان ماندا |
نامهای قدیمی | ماد. ماننا. اورارتو |
دیرینگی | هزارهٔ سوم پ. م. |
اومان ماندا یک اصطلاح قومی و جغرافیایی است که از هزارهٔ سوم تا اواسط هزارهٔیکم پیش از میلاد وجود داشته و به قومی جنگجو و دشمنی خطرناک برای تمدنهای میانرودان محسوب میشده. اومان ماندا گاه دربارهٔ کیمریان و گاه برای مادها بکار میرفته بدین سبب فرضیهها و تئوریهای گوناگون پیدا شد که شاهان ماد را، گاه کیمری و گاه اسکیت دانستهاند.
نظرات دانشمندان
[ویرایش]بعد از پراشک (مورخ) مدتی مدید کسی از دانشمندان غربی کتاب جداگانهای دربارهٔ تاریخ ماد ننوشت. ولی بررسیهایی از طرف اشخاص به عمل آمد و در برخی وقایع دقت بیشتری صورت گرفت و این کوششها تجدید نظر جوانب ملموس تاریخ ماد را مقدور ساخت. در سال ۱۹۲۱ فورر (زبان شناس) کشف کرد که در منابع آشوری نامی از ماد برده شده و آن را شاهنشاهی مستقلی دانستهاند، بر اثر این کشف محققان توانستند قیام خشتریته را در آغاز قرن هفتم پ. م.، با تاریخ تأسیس شاهنشاهی ماد و اسم خشتریته را با فرورتیش منطبق سازند. در سال ۱۹۲۳ تاریخ وقایع روزانهٔ بابلی دربارهٔ آشور منتشر شد و چیزی از انتشار آن نگذشت که معنی اصطلاح اومان ماندا روشن شده بدین طریق بسیاری از افسانههایی که مورخان دربارهٔ تاریخ ماد پدید آورده بودند به مرگ طبیعی نابود شدند.
نظر کینگ
[ویرایش]کینگ (مورخ) تحقیقات متعدد خویش را بیشتر وقف ایران و هخامنشیان و عیلام کرده. چیزی که در آثار او همه جا به چشم میخورد بلند پروازیهای نیروی تخیل وی است. رسالهٔ یاد شدهٔ وی از این رهگذر اثر سوئی در خواننده میگذارد. کینگ نیز مانند هرتسفلد همه جا و دربارهٔ همه چیز با ایقان و اعتماد سخن میگوید. ولی در نوشتههای هرتسفلد افکار جالب و نکته سنجانه و ملاحظات و تدقیات مستدل دیده میشود. و حال آنکه این محاسن در نظرات کینگ ملاحظه نمیگردد. کینگ بدترین جوانب تألیفات دانشمندان غربِ ما قبل را با حرارت تمام جذب کرده و حدسیات بیمایهٔ ایشان را بزرگ کرده، نظرات بیاساس را بر روی هم انباشته است و این بنای جسیم را بر پایههایی متزلزل و لرزان استوار ساخته. مثلا برغم آنکه معنی اصطلاح «اومان - ماندا» از مدتی پیش روشن شده کینگ همچنان پیرامون این کلمه به خیال بافی پرداخته است.
بابلیان دوران متأخر. مادها، مانناها و دیگر اقوام شمالی نسبت به بابل را اومانماندا میخواندند. ولی کینگ میگوید که اینان مردم دریای اسرارآمیزی بودند [۱]، که به قصد نشر تمدن و فرهنگ، پادشاهی بزرگ هندو ژرمنی را تأسیس کردند [۲].
متون میخی
[ویرایش]در حدود سال - ۶۵۴ پ. م. - آشوریان واقعاً مناسبات خصمانهای با کیمریان پیدا کردند آنچه که متون موجود در این باره به لفظ فصیح اوممان ماندا میخوانند مقصود کیمریان است. در آن زمان توگدامی پیشوای کیمریان و پسر او سانداک شاترو در رأس دشمنان آشور داشتند. متأسفانه متن سرود خطاب به مردوک که شامل این اطلاعات میباشد خوب محفوظ نمانده و محققان به انحای گوناگون آن را میخوانند. اشترک (زبان شناس) چنین میخواند:
خطابیه شاه: |
عقیدهٔ گرگ، مسرشمید و وینکلر و ای.م.دیاکونوف بدین شرح است:
|
متون بابل
[ویرایش]- اخبار بابلی بهطور کلی اطلاعات موثق ولی بسیار ناچیز درباره اصطلاح اومان ماندا و پایان سلطنت ایشتوویگو آخرین پادشاه ماد که بدست کورش نابود گشت بدست میدهند. استوانهٔ سیپاری نابوناعید چنین مینویسد:
استوانه سیپاری: |
|
اخبار بابلی: |
آنچه اصطلاحاً تاریخ وقایع گد نابوناعید نامیده میشود و این سند محتملا دنبالهٔ تاریخ وقایع گد است:
|
پانویس
[ویرایش]جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ای.م. دیاکونوف. تاریخ ماد شابک ۹۶۴−۴۴۵−۱۰۶−۶