دریای کابل
| رود کابل | |
|---|---|
 دریای کابل | |
 مسیر رودخانه کابل[۱] | |
  مصب رودخانۀ کابل در پاکستان | |
| مکان | |
| کشورها | افغانستان و پاکستان |
| شهرها | کابل، سروبی، جلال‌آباد (افغانستان); پشاور، چرسدا، نوشیرا (پاکستان) |
| ویژگی‌های ظاهری | |
| سرآب | کوه‌های هندوکش |
| • مکان | ولایت میدان وردک و افغانستان |
| • مختصات | ۳۴°۲۱′۲۵″شمالی ۶۸°۵۰′۲۱″شرقی / ۳۴٫۳۵۷°شمالی ۶۸٫۸۳۹۲°شرقی |
| • ارتفاع | ۲٬۴۰۰ متر (۷٬۹۰۰ فوت) |
| دهانه | دریای سند |
• مکان | اتک، پنجاب، پاکستان |
• مختصات | ۳۳°۵۵′۰″ شمالی ۷۲°۱۳′۵۶″ شرقی / ۳۳٫۹۱۶۶۷°شمالی ۷۲٫۲۳۲۲۲°شرقی |
| طول | ۷۰۰ کیلومتر (۴۳۰ مایل) |
| اندازهٔ حوضه | ۷۰٬۵۰۰ کیلومتر مربع (۲۷٬۲۰۰ مایل مربع) |
| ویژگی‌های حوضه | |
| ریزابه‌ها | |
| • چپ | رود پنجشیر، رود کنر، رود الینگار، رود سوات |
| • راست | رود لوگر، رود سرخاب، رود بارا |
رود کابل یا دریای کابل (پشتو: کابل سیند؛ سانسکریت: कुभा) رودی است به طول ۷۰۰ کیلومتر که از ناحیۀ دره‌های سرچشمه واقع در کوه‌های هندوکش شروع می‌شود و در درۀ اونی کوه پغمان از رود هلمند جدا شده، جلگۀ میدان را آبیاری نموده از ولسوالی چهارده، وارد شهر کابل می‌شود. این رود در چهلستون با رود پغمان و در شینه به رود لوگر و پس از آن در جلگۀ سروبی به رود پنجشیر ملحق می‌شود و به جلگۀ جلال‌آباد سرازیر می‌شود.
سرانجام این رودخانه به رود بزرگ سند می‌ریزد.
رود کابل دارای طول ۷۰۰ کیلومتر بوده که ۴۶۰ کیلومتر آن در داخل خاک افغانستان جریان دارد. این رود اهمیت استراتژیکی و اقتصادی دارد. مزارع جلال‌آباد و لغمان که در زمره زمین‌های حاصلخیز است را آبیاری می‌کند.
در تابستان آب رود کابل کم می‌شود ولی در زمستان دارای آب زیاد می‌باشد. این رود حدود ۲۵ کیلومتر سرحد بین پاکستان و افغانستان را تشکیل می‌دهد. رود کنر در حصه نورستان با رود مستوچ یکجا می‌شود از که یخچالهای کوه چیانتر چترال منشأ می‌گیرد. در حصه جلال‌آباد با رود کابل ملحق می‌شود. دولت پاکستان در ۲۰ کیلومتری شهر پشاور سد را بنام ورسک بالای این رودخانه بنا نموده‌است. در حصه اتک با رود سند یکجا می‌شود.
نام
[ویرایش]در زبان سانسکریت و اوستایی
[ویرایش]کلمه Kubhā که نام باستانی رودخانه است هم واژه‌ای سانسکریت و هم اوستایی است که بعداً این کلمه به کابل تغییر یافت.[۱][۲]
ابوریحان بیرونی آن را «رودخانه غُروَند» نیز خوانده‌است.[۳] رودخانۀ کابل بعداً نام خود را به منطقه و شهرک کابل داد.[۳]
تاریخچه
[ویرایش]دانشمندی بنام روک می‌نویسد که اسکندر کبیر رود کابل را بنام کوفین خوانده‌است. تمام دانشمندان نظر دارند که نام کابل از نام رود کابل گرفته شده‌است. در زبان سانسکریت و اوستا رود کابل را بنام کو یعنی دریا یاد نموده‌است. بسیاری نامهای افغانستان و پاکستان در ریگ‌ودا نوشته‌است؛ و در زبان سانسکریت بعداً تغییر نموده‌است. این رود در طول تاریخ جنبه مذهبی مقدس و اقتصادی داشته‌است.
تقریباً از مارس ۲۰۱۹، ده هزار گالن فاضلاب تصفیه نشده از تصفیه خانه فاضلاب مکروریان هر ماه به رودخانۀ کابل ریخته می‌شود، گزارش شده که ای آبها باعث بروز مشکلات دستگاه گوارش در میان ۳۰۰۰ خانواده ای که در کنار رودخانه زندگی می‌کنند شده‌است.[۴]
آب‌شناسی
[ویرایش]رودخانۀ کابل بیشتر اوقات سال چیزی بیش از یک قطره نیست، اما در تابستان به دلیل ذوب شدن برف‌ها در رشته هندوکش پرآب می‌شود. بزرگ‌ترین معاون آن رودخانه کنر است که از رودخانه مستوج آغاز می‌شود و از یخچال چیانطار در دره بروغیل در چیترال پاکستان سرچشمه می‌گیرد و پس از سرازیر شدن به جنوب افغانستان با رود باشگل که از نورستان سرازیر می‌شود یکجا می‌کند. رود کنر در نزدیکی جلال‌آباد با دریای کابل یکجا می‌کند. علی‌رغم حمل آب کنر نسبت به کابل، این رودخانه پس از این تلاقی عمدتاً به دلیل اهمیت سیاسی و تاریخی این نام به صورت رودخانۀ کابل ادامه دارد.
بندهای برق اعمار شده بالای دریای کابل
[ویرایش]- بند برق سروبی به ظرفیت تولید برق ۲۲۰۰۰ کیلوات در ساعت
- بند برق درونته به ظرفیت تولید برق ۳۲ میگاوات در ساعت
- بند برق ماهیپر به ظرفیت تولید برق ۶۶ میگاوات در ساعت
- بند برق نغلو به ظرفیت تولید برق ۲۵ میگاوات در ساعت
- بند برق ورسک در دره پشاور پاکستان.
نگارخانه
[ویرایش]-
رودخانۀ کابل در شهر کابل، ۱۹۸۲ -
رودخانۀ کابل در شهر کابل ۲۰۰۹, حالا بیشتر خشک می‌باشد -
بستر خشک دریای کابل در شهر کابل -
دریای کابل در جلال آباد -
دریای کابل در منطقه پل بهسود، ۲۰۰۹ -
دریای کابل در منطقه پل بهسود، ۲۰۰۹ -
غارهای بودیسم که در مجموعه از صخره‌های در ضلع شمالی رودخانۀ کابل تراشیده شده‌اند
جستارهای وابسته
[ویرایش]- تنظیم منابع آب درافغانستان بخش دریای کابل
- کابل
- جغرافیای طبیعی افغانستان
منابع
[ویرایش]- ↑ The History and Culture of the Indian People: The Vedic age. By Ramesh Chandra Majumdar, Achut Dattatrya Pusalker, A. K. Majumdar, Dilip Kumar Ghose, Bharatiya Vidya Bhavan, Vishvanath Govind Dighe Published by Bharatiya Vidya Bhavan, 1962 Page 247|quote=The Kubha is the modern Kabul river which flows into the Indus a little above Attock and receives at Prang the joint flow of its tributaries the Swat (Swastu) and Gauri
- ↑ Original Sanskrit Texts on the Origin and History of the People of India By John Muir page 352|quote='In the older parts of the Rigved the Indian people appear to be settled on the north western border of India, in the Punjab and even beyond the Punjab on the borders of the Kubha river the Kowpher in Kabul. The gradual diffusion of these people from this point towards the east, beyond the Saraswati and Hindustan as far as the Ganges, can be traced almost step by step in the later portions of the Vedic writings
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Bosworth, C.E. (1999). "Kabul". Encyclopaedia of Islam (CD-ROM Edition v. 1.0 ed.). Leiden, The Netherlands: Koninklijke Brill NV.
- ↑ Lawrence, J.P.; Babakarkhail, Zubair (September 12, 2020). "Sewage from US Embassy, NATO headquarters dumped into Kabul River due to aging infrastructure". Stars and Stripes. Archived from the original on 15 September 2020. Retrieved 9 March 2021.
- ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی؛ و تعداد مطالب از ویکی‌پدیای فارسی نیز گرفته شده‌است.
- نهرهای شهر کابل نوشته شاه محمود در مورد تاریخچه دریای کابل مابین سطر در وبگاه کابل ناتهه