رابرت وایز

رابرت وایز
وایز در سال ۱۹۹۰
زادهٔ	۱۰ سپتامبر ۱۹۱۴ وینچستر، ایندیانا، آمریکا
درگذشت	۱۴ سپتامبر ۲۰۰۵ (۹۱ سال) لس‌آنجلس، کالیفرنیا، آمریکا
دیگر نام‌ها	رابرت ارل وایز
پیشه	کارگردان، تدوین‌گر و تهیه‌کننده
سال‌های فعالیت	۱۹۳۴–۲۰۰۰
همسر(ها)	پاتریشیا دویل (۱۹۴۲–۱۹۷۵) میلیسنت فرانکلین (۱۹۷۷–۲۰۰۵)

رابرت ارل وایز (به انگلیسی: Robert Earl Wise) (۱۰ سپتامبر ۱۹۱۴–۱۴ سپتامبر ۲۰۰۵) کارگردان، تدوین‌گر، صداپرداز و تهیه‌کننده آمریکایی بود. او به‌خاطر کارگردانی فیلم‌های اشک‌ها و لبخندها (۱۹۶۵) و داستان وست‌ساید (۱۹۶۱) دو بار برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی شد. او همچنین برای تدوین فیلم همشهری کین (۱۹۴۱) نامزد جایزه اسکار بهترین تدوین فیلم و برای کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم دانه‌های شن (۱۹۶۶) نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم شده بود.

وایز در ساخت فیلم در سبک‌های گوناگون مانند علمی-تخیلی ، درام اجتماعی و تاریخی موفق بود. اما آنچه بیشتر باعث شهرت او شد، آثار موزیکال او یعنی فیلم‌های آوای موسیقی (که در ایران با نام اشک‌ها و لبخندها نمایش داده شد) و داستان وست‌ساید بود که دومی را با همکاری جروم رابینز هنرمند مشهور آمریکایی کارگردانی کرد.

زندگی و حرفه

رابرت ارل وایز در سال ۱۹۱۴ در وینچستر، ایندیانا زاده شد. او از سال ۱۹۳۵ در استودیوی RKO به‌عنوان تدوین‌گر صدا مشغول به کار شد و پس از مدتی تدوین فیلم را نیز انجام داد. مهم‌ترین کارهای او در این عرصه، تدوین دو فیلم از آثار اورسن ولز، یکی فیلم مشهور تاریخ سینما همشهری کین (۱۹۴۱) و دیگری امبرسون‌های باشکوه (۱۹۴۲) بودند. تدوین همشهری کین، نامزدی او را برای جایزه اسکار در سال ۱۹۴۱ به‌همراه داشت. موفقیت او در تدوین و نیز اتفاقی که باعث نیمه‌کاره ماندن فیلم کارگردانی دیگر شده بود و او ساخت آن را ادامه داد، باعث شد او وارد دنیای کارگردانی شود.

وایز در کارگردانی نیز موفق بود و ژانر مختلفی را آزمود. درام مشهور می‌خواهم زنده بمانم در سال ۱۹۵۸، موفقیت بزرگی برای او به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۹۶۱ فیلم موزیکال داستان وست‌ساید را که اقتباسی آزاد از نمایش‌نامه رومئو و ژولیت بود، به همراه جروم رابینز کارگردانی کرد و با این اثر توانست جایزه اسکار بهترین کارگردانی را که با ۹ اسکار دیگر همراه بود، به‌طور مشترک با رابینز به‌دست‌آورد. اشک‌ها و لبخندها (۱۹۶۵) دیگر اثر شاخص او بود که جایزه اسکار بهترین کارگردانی را بار دیگر نصیب او کرد. این فیلم پرفروش در مجموع برنده پنج جایزه اسکار شد. وایز تا سال ۲۰۰۰ بیش از چهل فیلم ساخت.

فیلم‌شناسی

کارگردان و تهیه‌کننده

• نفرین مردمان گربه‌ای (۱۹۴۴)
• مادموازل فی‌فی (۱۹۴۴)
• مرده‌دزد (۱۹۴۵)
• شکار مرگبار (۱۹۴۵)
• دادگاه جنایی (۱۹۴۶)
• قاتل مادرزاد (۱۹۴۷)
• خون در ماه (۱۹۴۸)
• رازی در مکزیک (۱۹۴۸)
• صحنه‌سازی (۱۹۴۹)
• سه راز (۱۹۵۰)
• دو پرچم به‌سوی غرب (۱۹۵۰)
• روزی که دنیا از حرکت ایستاد (۱۹۵۱)
• خانه‌ای در تلگراف هیل (۱۹۵۱)
• چیزی برای پرندگان (۱۹۵۲)
• شهر در اسارت (۱۹۵۲)
• بازگشت به بهشت (۱۹۵۳؛ تهیه‌کننده)
• چنان بزرگ (۱۹۵۳)
• مقصد گوبی (۱۹۵۳)
• موش‌های صحرا (۱۹۵۳)
• اتاق مدیرعامل (۱۹۵۴)
• کسی آن بالا مرا دوست دارد (۱۹۵۶)
• ستایش از یک مرد بد (۱۹۵۶)
• هلن تروآ (۱۹۵۶)
• تا وقتی کشتی راه بیفتد (۱۹۵۷)
• ممکن بود آن شب باشد (۱۹۵۷)
• بی‌صدا فرار کن، بی‌صدا دور شو (۱۹۵۸)
• می‌خواهم زنده بمانم! (۱۹۵۸)
• به فردا امیدی نیست (۱۹۵۹)
• داستان وست ساید (۱۹۶۱) (کارگردانی به همراه جروم رابینز و تهیه‌کننده)
• الاکلنگ دونفره (۱۹۶۲)
• در چنگ ارواح (۱۹۶۳؛ کارگردان و تهیه‌کننده)
• اشک‌ها و لبخندها (۱۹۶۵؛ کارگردان و تهیه‌کننده)
• دانه‌های شن (۱۹۶۶؛ کارگردان و تهیه‌کننده)
• ستاره! (۱۹۶۸)
• جاذبه آندرومدا (۱۹۷۱؛ کارگردان و تهیه‌کننده)
• دو آدم (۱۹۷۳؛ تهیه‌کننده)
• هیندنبورگ (۱۹۷۵)
• آدری رز (۱۹۷۷)
• پیشتازان فضا: فیلم (۱۹۷۹)
• خردمندی (۱۹۸۶؛ تهیه‌کننده)
• پشت‌بام‌ها (۱۹۸۹)
• کودن‌ها (۱۹۹۶؛ بازیگر)
• توفانی در تابستان (۲۰۰۰)

تدوین‌گر

مهم‌ترین فیلم‌هایی که وایز تدوین‌گر آنها بوده‌است:

• مادر مجرد (۱۹۳۹)
• دختر خیابان پنجم (۱۹۳۹)
• گوژپشت نوتر دام (۱۹۳۹)
• همسر دلخواه من (۱۹۴۰)
• رقص، دختر، رقص (۱۹۴۰)
• همشهری کین (اورسن ولز) (۱۹۴۱)
• شیطان و دنیل وبستر (۱۹۴۱)
• آمبرسون‌های باشکوه (اورسن ولز) (۱۹۴۲)
• بمب‌انداز (۱۹۴۳)

منابع

• خرسند، بیژن (۱۳۶۳)، دائرةالمعارف سینمایی، تهران: امیرکبیر

پیوند به بیرون

• رابرت وایز در IMDb