سپنتا مینو
سپنتا مینو (اوستایی:𐬯𐬞𐬆𐬧𐬙𐬀 𐬨𐬀𐬌𐬥𐬌𐬌𐬎 = Spəṇta Mainiiu) یا روحِ سپنتا یا خِرَدِ سپنتا در مزدیسنا و اسطوره شناسیِ ایران باستان نیرویِ زندگی و تجسمِ خوبی و نور است. او همزادِ انگره مینو، نیروی تاریکی است و با او در نبردی ابدی است.[۱] سپنتا مینو محافظِ چیزها و موجودات از آسمان، آب، زمین، گیاهان و کودکانِ هنوز به دنیا نیامده است.[۲]
در نسخه‌های قدیمیِ مزدیسنا، هر دو زادهٔ اهورا مزدا هستند. اما پس از آن [در انحرافِ تفکریِ] زروانی (با گویش: Zurvän / Zorvän)، سپنتا مینو با اورمزد یکی پنداشته شد. در تفکرِ زروانی -که انحرافی در مزدیسناست- اهورا مزدا (سپنتا مینو) و انگره مینو، هردو پسرانِ زروان (خدای زمان) پنداشته می‌شوند.[۱] در حالیکه در مزدیسنا و پیش از آن، به‌هیچ روی بحثِ پدر و فرزندی و مباحثِ اینچنینی مطرح نبوده‌است. امروزه نیز مزدیسنان زروان و اندیشه‌های پیرامونِ آن را رد کرده‌اند و مزدیسنا باز هم به روالِ پیشین و درستِ خود بازگشته است.
خداوند به وسیلهٔ همین سپنتا مینوست که زندگی فراخ و نعمت شادمانی به راهروان راه پاکی و راستی می‌بخشاید. خداوند خود در واقع سرور و آفریننده و قوام دهندهٔ سپنتا مینوست.[۳]
در گاتاها اهورامزدا یگانه آفریدگار جهان مینوی و مادی است و سرچشمه همه نیکی‌ها و خوشی‌ها است در مقابل او آفریدگار و کنندهٔ بد وجود ندارد. انگره مینو یا خردِ خبیث که به تدریج اهریمن گردید -و زشتی‌های جهان از اوست- در برابر اهورامزدا نیست بلکه در مقابلِ سپنتا مینو است که اندیشهٔ سپنتا است. چنانچه از یسنا ۴۴ بندِ هفت، یسنا ۳۱ بندِ سه و یسنا ۵۱ بندِ هفت بر می‌آید، سپنتا مینو نیروی نیکیِ اهورامزداست و نه خودِ او.
| اهورامزدا | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| انسان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ذهن انسان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سپنتامینو | انگره مینو | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
یسنا ۳۳
[ویرایش]در یسنا ۳۳، زرتشت بخشایشِ اهورامزدا را بوسیلهٔ سپنتامینو و یارانش درخواست نموده و می‌گوید:
ای اهورا خود را بمن بنمای. بدستیاری آرمیتی توانائیم بخش. با «سپنتا مینو» نیرویم ده. با اشا از پاداشِ نیک بهره‌مندم ساز، به دستیاریِ وهومَنَه توانایم کن.[۴]
یسنا ۴۷
[ویرایش]یسنای ۴۷ موسوم به سپنتَ مئینو است که تفسیر و ترجمهٔ آن اینست:
سالک شدن در راهِ سپنتا مئینو و گزینشِ سه اصلِ اساسی گفتار و کردار و اندیشه نیک است که موجب نزدیکی معنوی آدمی به اهورامزدا می‌شود. جهت آن که آدمی حقوق بندگی خود را نسبت به اهورامزدا انجام دهد، بایستی با اعتقادی پاک و بی‌خلل آنچه را که می‌تواند از نیکی‌ها برای سپنتا مینو به جا آورد. این اعمال نیک از هر طریقی که باشد معنوی یا مادی تفاوتی نمی‌کند، چون به درگاه اهورامزدا که جوهر اصلی راستی است مورد قبول می‌افتد. خداوند به وسیلهٔ همین سپنتا مینوست که زندگی فراخ و نعمت شادمانی به راهروان راه پاکی و راستی می‌بخشاید. خداوند خود در واقع پدر سرور و آفریننده و قوام دهندهٔ سپنتا مینوست.[۵]
در هر شش بندِ یسنا ۴۷ آشکارا از سپنتا مینو سخن رفته‌است و انگره مینو در برابر سپنتا مینو است.
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ http://www.pantheon.org/articles/s/spenta_mainyu.html بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine - Encyclopedia Mythica
- ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/559342/Spenta-Mainyu
- ↑ دانشنامه مزدیسنا، ص ۳۱۸
- ↑ یسنا - یسنا 33
- ↑ دانشنامه مزدیسنا، جهانگیر اوشیدری ص ۳۱۸
منابع
[ویرایش]- اوشیدری، جهانگیر. دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه‌نامهٔ توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۱،
