موش (شهر)

موش
موش
منطقه مسکونی
کشور	ترکیه
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی+۳ (TRT)

موش (به ترکی استانبولی: Muş) شهری است در کشور ترکیه که در استان موش واقع شده‌است. امروزه اکثر ساکنان موش را کردها تشکیل می‌دهند، موش از شهرهای بسیار قدیمی جهان می‌باشد و سابقه سکونت در آن به زمان اولین مهاجرت آریائیها یعنی بیش از ۵ هزار سال پیش می‌رسد و از آن موقع تا قتل‌عام ارامنه در اواخر دوره عثمانی پیوسته ارمنی‌نشین بوده‌است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۶۹٬۵۰۷ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۷۲٬۷۷۴ نفر می‌باشد.^[۱]^[۲]

نام‌شناسی

توضیحات مختلفی در مورد ریشه نام موش وجود دارد. نام آن گاهی اوقات با کلمه ارمنی مشوش (ارمنی: մշուշ) به معنای مه همراه است و دلیل آن این است که شهر و دشت اطراف آن صبح‌ها اغلب در مه پوشیده می‌شود.^[۳] کاشف قرن هفدهمی، اولیا چلبی، افسانه‌ای را نقل می‌کند که در آن یک موش غول‌پیکر خلق شده توسط نمرود (نمرود) شهر و ساکنان آن را ویران می‌کند، پس از آن شهر به نام موش (موش به معنی «موش» در فارسی) نامگذاری شد.^[۴] برخی دیگر ارتباطی با نام اقوام مختلف آناتولی باستان، موشکی یامیسی‌ها یا نام‌های موشکی(Muški) و میسی(Mysi) به ترتیب در منابع آشوری و هیتی ذکر شده‌است.^[۵]تاریخ کامل موشهان یا موراها یا مه روان در کتاب شرفنامه مهروی آمده است.

تاریخچه

تاریخ تأسیس موش ناشناخته است، اگرچه اعتقاد بر این است که در زمان منوا، پادشاه اورارتو (حدود ۸۰۰ قبل از میلاد) سکونتگاهی وجود داشته‌است که کتیبه‌ای به خط میخی آن در مجاورت شهر پیدا شده‌است.^[۶] در قرون وسطی، موش مرکز منطقه تارون ارمنستان بود. این شهر برای اولین بار در نسخه‌های خطی ارمنی قرن نهم و دهم به عنوان یک شهر ذکر شده‌است. در اواخر قرن هشتم، موش همراه با منطقه تارون تحت کنترل سلسله ارمنی باگراتونی قرار گرفت که آن را از اعراب بازپس گرفتند. موش و منطقه تارون در سال ۹۶۹ به تصرف امپراتوری بیزانس درآمد.^[۷] پس از قرن یازدهم، این شهر توسط سلسله‌های اسلامی مانند ارمن شاهان، ایوبیان، ایلخانیان و قره قویونلو اداره می‌شد. در قرون ۱۰–۱۳، موش به شهری بزرگ با جمعیتی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر تبدیل شد. در سال ۱۳۸۷ میلادی تیمور حاکم آسیای مرکزی از منطقه عبور کرد و ظاهراً شهر موش را بدون جنگ تصرف کرد. بعداً آق قویونلوها بر این منطقه حکومت کردند و در قرن شانزدهم عثمانی‌ها کنترل شهر و منطقه را از صفویان ایرانی گرفتند. در جریان جنگ‌های عثمانی و ایران در سال ۱۸۲۱ حمله حکومت قاجار به موش رسید.^[۸]^[۹]

جمعیت‌شناسی

جمعیت شهر موش بر اساس برآورد سال ۲۰۰۹، ۷۲۷۷۴ نفر است.^[۱۰] کردها اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دهند.^[۱۱]^[۱۲] سایر ساکنان عرب^[۱۳] و ارمنی پنهان هستند.^[۱۴]

جستارهای وابسته

فهرست شهرهای ترکیه

منابع

↑ "City, town and village population" (به انگلیسی). TURKISH STATISTICAL INSTITUTE. Archived from the original on 5 December 2012. Retrieved 6 May 2012.
↑ "Turkey: largest cities and towns and statistics of their population" (به انگلیسی). World Gazetteer. Archived from the original on 5 December 2012. Retrieved 6 May 2012.
↑ Hakobyan, Tadevos Kh.; Melik-Bakhshyan, Stepan T.; Barseghyan, Hovhannes Kh. (1991). Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան [Dictionary of toponymy of Armenia and adjacent territories] (به ارمنی). Vol. 3. Yerevan: Yerevan State University Press. p. 892.
↑ Petrosyan, Armen (2002), The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic, Washington, D.C: Institute for the Study of Man, pp. 140–142, ISBN 978-0-941694-81-0.
↑ Petrosyan, Armen (2002), The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic, Washington, D.C: Institute for the Study of Man, pp. 140–142, ISBN 978-0-941694-81-0.
↑ هاکوبیان، تادوس (1987). "(موش)". Պատմական Հայաստանի քաղաքները [شهرهای تاریخی ارمنستان] (به زبان ارمنی). ایروان: انتشارات "حیستان". ص 196-203.
↑ Thomas, David Richard (2001). Syrian Christians Under Islam: The First Thousand Years. BRILL. p. 160. ISBN 9789004120556.
↑ Sinclair, T.A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I. Pindar Press. pp. 293–294–333–335. ISBN 978-0-907132-32-5.
↑ Sinclair, T.A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I. Pindar Press. pp. 293–294–333–335. ISBN 978-0-907132-32-5.
↑ Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰ توسط Wayback Machine
↑ Saracoglu, Cenk (2010). Kurds of Modern Turkey: Migration, Neoliberalism and Exclusion in Turkish Society. I.B.Tauris. p. 194.
↑ Tas, Latif (2014). Legal Pluralism in Action: Dispute Resolution and the Kurdish Peace Committee. Ashgate Publishing. p. 33.
↑ Gündoğdu, Raşit; Demir, Esra (11 April 2014). "The Arabs in Turkey". impr.org. International Middle East Peace Research Center. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 7 March 2015.
↑ Gültekin, Uygar (23 September 2014). "Muş Ermenileri derneklerine kavuştu Paylaş". Agos (به ترکی استانبولی).

[1] "City, town and village population" (به انگلیسی). TURKISH STATISTICAL INSTITUTE. Archived from the original on 5 December 2012. Retrieved 6 May 2012.

[2] "Turkey: largest cities and towns and statistics of their population" (به انگلیسی). World Gazetteer. Archived from the original on 5 December 2012. Retrieved 6 May 2012.

[Mush-3] Hakobyan, Tadevos Kh.; Melik-Bakhshyan, Stepan T.; Barseghyan, Hovhannes Kh. (1991). Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան [Dictionary of toponymy of Armenia and adjacent territories] (به ارمنی). Vol. 3. Yerevan: Yerevan State University Press. p. 892.

[:0-4] Petrosyan, Armen (2002), The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic, Washington, D.C: Institute for the Study of Man, pp. 140–142, ISBN 978-0-941694-81-0.

[:02-5] Petrosyan, Armen (2002), The Indo-European and Ancient Near Eastern Sources of the Armenian Epic, Washington, D.C: Institute for the Study of Man, pp. 140–142, ISBN 978-0-941694-81-0.

[6] هاکوبیان، تادوس (1987). "(موش)". Պատմական Հայաստանի քաղաքները [شهرهای تاریخی ارمنستان] (به زبان ارمنی). ایروان: انتشارات "حیستان". ص 196-203.

[Syrian_Christians_Under_Islam-7] Thomas, David Richard (2001). Syrian Christians Under Islam: The First Thousand Years. BRILL. p. 160. ISBN 9789004120556.

[Eastern_Turkey-8] Sinclair, T.A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I. Pindar Press. pp. 293–294–333–335. ISBN 978-0-907132-32-5.

[Eastern_Turkey2-9] Sinclair, T.A. (1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I. Pindar Press. pp. 293–294–333–335. ISBN 978-0-907132-32-5.

[10] Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰ توسط Wayback Machine

[I.B.Tauris-11] Saracoglu, Cenk (2010). Kurds of Modern Turkey: Migration, Neoliberalism and Exclusion in Turkish Society. I.B.Tauris. p. 194.

[Ashgate_Publishing-12] Tas, Latif (2014). Legal Pluralism in Action: Dispute Resolution and the Kurdish Peace Committee. Ashgate Publishing. p. 33.

[13] Gündoğdu, Raşit; Demir, Esra (11 April 2014). "The Arabs in Turkey". impr.org. International Middle East Peace Research Center. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 7 March 2015.

[14] Gültekin, Uygar (23 September 2014). "Muş Ermenileri derneklerine kavuştu Paylaş". Agos (به ترکی استانبولی).

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

ن ب و تقسیمات کشوری ترکیه
ناحیه	استان	ناحیه‌های ترکیه استانبول
اژه	ازمیر افیون قره‌حصار آیدین دنیزلی عُشاق کوتاهیه مانیسا موغله
دریای سیاه	آرتوین اردو آماسیه بارتین بایبورت بولی ترابزون توقات چوروم دوزجه ریزه زونگولداغ سامسون سینوپ قره‌بوک قسطمونی گوموش‌خانه گره‌سون
آناتولی مرکزی	اسکی‌شهر آق‌سرای آنکارا چانقری سیواس قرشهر قیریق‌قلعه قونیه قیصریه قرامان نوشهر نیغده یوزغاد
آناتولی شرقی	اردهان ارزروم ارزنجان آغری الازیغ ایغدیر بتلیس بینگول تونجلی حکاری سعرد قارص ملطیه موش وان
مرمره	ادرنه استانبول بالیکسیر بورسا بیله‌جک تکیرداغ چناق‌قلعه سقاریه قوجاایلی قرقلرایلی یالوا
مدیترانه	آدانا اسپارتا آنتالیا بوردور ختای عثمانیه قهرمان مرعش مرسین
آناتولی جنوب شرق	آدیامان باتمان دیاربکر شانلی‌اورفه شرناق غازی عینتاب کیلیس ماردین
رده:استان‌های ترکیه رده:تقسیمات کشوری