وزارت راه و شهرسازی
| وزارت سازمان | |
|---|---|
| بنیانگذاری | ۶ تیر ۱۳۹۰ |
| سازمان‌های پیشین | |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران، بلوار آفریقا |
| بودجه سالانه | ۳۱٬۰۷۰ میلیارد تومان (سال ۱۴۰۲) |
| وزیر مسئول | |
| گروه بالادست | دولت جمهوری اسلامی ایران |
| وبگاه | |
| بخشی از رشته مقالات دربارهٔ |
| اقتصاد ایران |
|---|
| بودجه |
وزارت راه و شهرسازی یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است. پیشینه شکل‌گیری این وزارت‌خانه به سال ۱۲۶۰ و تأسیس وزارت فوائد عامه در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بازمی‌گردد. فرم کنونی این وزارت‌خانه در ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با رأی مجلس و تأیید شورای نگهبان، از ادغام وزارت راه و ترابری با وزارت مسکن و شهرسازی شکل گرفت.
وزارت راه و شهرسازی متولی ادارهٔ امور حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی در محدودهٔ داخلی کشور و ارتباطات ترابری میان ایران و دیگر کشورهای جهان، همچنین سیاست‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی در کشور می‌باشد. هم‌اکنون فرزانه صادق به‌عنوان وزیر وزارت راه و شهرسازی فعالیت می‌کند.
تاریخچه
[ویرایش].jpg){kind=spacer}
ساختار و سازمان وزارت راه و شهرسازی در درازای مدتی که از فعالیت آن می‌گذشته‌است به‌دلیل ضرورت‌های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گشته‌است. روند این تحول را می‌توان به دوره‌های زیر تقسیم‌بندی نمود.
وزارت فوائد عامه
[ویرایش]وزارت فوائد عامه در سال ۱۲۶۰ مقارن با ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راهداری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارت‌خانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها بنام وزارت فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافت. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.
وزارت راه و ترابری
[ویرایش]از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای بنام «اداره‌کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به‌منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. این اداره‌کل، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.
در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به‌موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، اداره‌کل طرق و شوارع به «وزارت طرق و شوارع» تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به‌عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارت‌خانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد، برنامه‌ها و پروژه‌های راه‌سازی ادامه پیدا کرد.
در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت راه» تغییر نام یافت.
در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به «وزارت راه و ترابری» تغییر یافت.
وزارت مسکن و شهرسازی
[ویرایش]به‌موجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارت‌خانه‌ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه بنام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال ۱۳۵۳ وزارت آبادانی و مسکن با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت مسکن و شهرسازی» تغییر نام می‌یابد و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می‌شود.[۱]
ادغام و جابه‌جایی
[ویرایش]طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارت‌خانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[۲] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیردست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[۳]
در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[۴]
۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[۵] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.
در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[۶] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[۷] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[۸] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[۹]
وزیران
[ویرایش]وزارت راه در دوره پهلوی
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
وزارت مسکن و آبادانی در دوره پهلوی
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
وزارت راه پس از انقلاب اسلامی
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
وزارت مسکن و شهرسازی پس از انقلاب
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
دوره مدیریتی وزارت راه و شهرسازی
| |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
نمودار سازمانی
[ویرایش]
ماموریت‌ها و چشم‌اندازها
[ویرایش]- تأمین راه‌های کشور اعم از زمینی (راه و راه‌آهن) و راه‌های دریائی و هوائی
- اداره امور ترابری کشور، پی‌ریزی سیاست جامع هماهنگ برای آن و ایجاد توسعه، تجهیز، گسترش و نگاهداری تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و دفاع ملی
- تعیین مراکز جمعیتی و تعادل مطلوب بین جمعیت و وسعت شهرها در سطح کشور به‌منظور برنامه‌ریزی عمران منطقه‌ای و استفاده بهتر از منابع سرزمین نظیر خاک و آب و جلوگیری از ایجاد مشکلات شهری در اثر رشد و توسعه ناموزون آن‌ها و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی و انسانی کشور
- مدیریت یکپارچه زمین با همکاری دستگاه‌های اجرائی
- تأمین رفاه اجتماعی در زمینه مسکن
- مشارکت در ساماندهی بازار سرمایه در امر زمین و مسکن
- کمک به حفظ تعادل اقتصادی از طریق اعمال سیاست‌های تشویقی و استفاده از سرمایه‌گذاری در امر ساختمان و مسکن
- راهبری تحقیقات ساختمانی به‌منظور ایمن‌سازی ساختمان‌ها در قبال حوادث طبیعی، استفاده بهتر از منابع و مصالح محلی و افزایش کیفیت مصنوعات ساختمانی
- هماهنگی و تمرکز در تهیه واجرای طرح‌ها و ساختمان‌های دولتی و عمومی در سطح کشور
معاونت‌های ستادی
[ویرایش]- معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع
- معاونت مسکن و ساختمان
- معاونت گسترش مدیریت و منابع انسانی
- معاونت حمل‌ونقل
- معاونت شهرسازی و معماری
- معاونت حقوقی، امور مجلس و استان‌ها
سازمان‌ها، شرکت‌ها و مراکز تابعه
[ویرایش]- سازمان ملی زمین و مسکن
- سازمان بنادر و دریانوردی
- سازمان مجری ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی و عمومی
- سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای
- سازمان نظام مهندسی ساختمان
- شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران
- سازمان هواشناسی کشور
- سازمان هواپیمایی کشوری
- شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران
- شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) (ایران ایر)
- شرکت بازآفرینی شهری ایران
- شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور
- شرکت عمران شهرهای جدید
- آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک
- مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
- صندوق ملی مسکن
شوراها و هیئت‌ها
[ویرایش]- شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور
- شورای‌عالی فنی امور زیربنایی حمل‌ونقل
- شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران
- ستاد ملی بازآفرینی پایدار
- کمیسیون ایمنی راه‌ها
- شورای‌عالی سازماندهی مبادی ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور
- شورای‌عالی هواپیمایی کشوری
سامانه‌ها
[ویرایش]سامانه ملی املاک و اسکان
[ویرایش]سامانه ملی املاک و اسکان برای جمع‌آوری کلیهٔ اطلاعات محل سکونت و املاک تحت مالکیت ایرانیان در یک سامانهٔ واحد ایجاد شد و در آدرس amlak.mrud.ir قابل دسترسی است. از دلایل راه‌اندازی این سامانه، ممکن شدن اخذ مالیات به‌ویژه مالیات از خانه‌های خالی اعلام شده‌است.[۱۰]
سامانه شهراه
[ویرایش]این سامانه به‌منظور ارائه یکپارچهٔ خدمات به شهروندان، سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد.[۱۱]
منابع
[ویرایش]- ↑ «قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱.
- ↑ اطلاع‌رسانی دولت:::.: آمادگی دولت برای تشکیل وزارت امور زیربنایی و معرفی وزیران به مجلس[پیوند مرده]
- ↑ اطلاع‌رسانی دولت:::.: معرفی علی نیکزاد به‌عنوان وزیر امور زیربنایی به مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
- ↑ اطلاع‌رسانی دولت:::.: لایحه وظایف و اختیارات وزارت‌خانه امور زیربنایی امروز به مجلس داده می‌شود[پیوند مرده]
- ↑ خانهٔ ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
- ↑ «پورتال شورای نگهبان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- ↑ «همه چیز دربارهٔ ثبت‌نام در سامانه املاک و اسکان». ایسنا. ۲۱ فروردین ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.
- ↑ «راه‌اندازی سامانه «شهراه»». باشگاه خبرنگاران جوان. ۳۰ بهمن ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- وبگاه رسمی وزارت راه و شهرسازی بایگانی‌شده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
- سامانه ملی املاک و اسکان
- وزارت راه و شهرسازی
- انحلالهای ۲۰۱۱ (میلادی) در ایران
- انحلالهای ۲۰۱۱ (میلادی)
- بنیانگذاریهای ۱۸۷۷ (میلادی) در ایران
- بنیانگذاریهای ۲۰۱۱ (میلادی) در ایران
- وزارت‌خانه‌های ایران
- وزارت‌خانه‌های بنیانگذاریشده در ۱۹۶۴ (میلادی)
- وزارت‌خانه‌های بنیانگذاریشده در ۲۰۱۱ (میلادی)
- وزارت‌خانه‌های ترابری
- وزارت‌خانه‌های مسکن