کاروانسرای شیخعلی‌خان

کاروانسراهای ایرانی
میراث جهانی یونسکو
مکان	آسیا و اقیانوسیه، ایران
معیار ثبت	فرهنگی: (ii), (iii)
شمارهٔ ثبت	۱۶۶۸
تاریخ ثبت	۲۰۲۳ (طی نشست ۴۵)

کاروانسرای شیخعلی‌خان
کاروانسرای شیخعلی‌خان
نام	کاروانسرای شیخعلی‌خان
کشور	ایران
استان	استان اصفهان
شهرستان	شهرستان شاهین‌شهر و میمه
بخش	روستای جهادآباد
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	کاروانسرای چاله‌سیاه; کاروانسرای شیخ علی خان زنگنه; کاروانسرای جهادآباد
کاربری	کاروان‌سرا، سرای
دیرینگی	دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۷۱۶
تاریخ ثبت ملی	۲۵ اسفند ۱۳۶۴

کاروانسرای شیخعلی‌خان زنگنه یا کاروانسرای چاله‌سیاه مربوط به دوره صفوی است و در استان اصفهان، شهرستان شاهین‌شهر و میمه، روستای جهادآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۷۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.^[۱] معمار این بنا «استاد طاهر ولد استاد رضا اصفهانی» بوده‌است.

ویژگی‌ها

کاروانسرای شیخعلی‌خان در زمینی به ابعاد ۶۴۰۰مترمربع با تزیینات آجرکاری و کاشی‌کاری و مصالحی از جنس سنگ، آجر و چوب ساخته شده‌است. این بنای تاریخی به دستور شاه عباس صفوی در منطقه شکار قمشلو ساخته شد و در مسیر اصفهان به طرف غرب و کشور عراق است که در دولت صفوی جزو ایران بوده‌است.

کاروانسرای جهاد آباد با مساحتی بالغ بر ۶ هزار و ۵۰۰ متر مربع دارای پلان مربع شکل همانند دیگر کاروانسراهای کشور و استان است، با این تفاوت که در ۲ طرف هشتی ورودی، در جبهه جنوبی دارای ۲ حیاط خلوت و دارای یک حیاط مرکزی و ۲ حیاط کوچک است. این کاروانسرا همانند کاروانسرای گز و کاروانسرای مادرشاه به عنوان کاروانسراهای سلطنتی محسوب می‌شود و در سر در خود دارای تزئینات آجری و کاشی کاری است.

کاروانسرای جهاد آباد را شاه عباس صفوی با کاربری مجموعه بین‌راهی برای کاروان‌ها و مسافران کربلا و شکارگاه خود بنا کرد و هنگام شکار از آن استفاده می‌کرد.^[۲]

ثبت در فهرست میراث جهانی

در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، کاروانسرای شیخعلی‌خان (چاله‌سیاه) به‌همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می‌شود.^[۳]^[۴]

نگارخانه

جستارهای وابسته

منابع

↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
↑ «۲ کاروانسرای تاریخی در شهرستان شاهین شهر و میمه آماده ثبت جهانی شد». ایرنا. ۸ مهر ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۴۰۲.
↑ «یونسکو کاروان‌سراهای ایران را به فهرست میراث جهانی اضافه کرد». رادیو فردا. ۲۷ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.
↑ «ویدیو/ «کاروانسراهای ایرانی» رای آوردند، «دیزمار» رد شد». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

پیوند به بیرون

کاروانسرای چاله سیاه در مستند کاروانسراها

این یک مقالهٔ خرد یکی از آثار باستانی ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.

[2] «۲ کاروانسرای تاریخی در شهرستان شاهین شهر و میمه آماده ثبت جهانی شد». ایرنا. ۸ مهر ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۳ مهر ۱۴۰۲.

[radiofarda32596697-3] «یونسکو کاروان‌سراهای ایران را به فهرست میراث جهانی اضافه کرد». رادیو فردا. ۲۷ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

[4] «ویدیو/ «کاروانسراهای ایرانی» رای آوردند، «دیزمار» رد شد». ایسنا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

ن ب و میراث جهانی در ایران
فرهنگی	چغازنبیل میدان نقش جهان تخت جمشید تخت سلیمان بم و فضای فرهنگی آن پاسارگاد گنبد سلطانیه سنگ‌نوشته بیستون مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران (کلیسای تادئوس مقدس، استپانوس مقدس، زور زور) مجموعه آثار سازه‌های آبی شوشتر (آبشارها و آسیاب‌های آبی، بند میزان، برج کلاه‌فرنگی، رود گرگر، پل بند گرگر، بند برج عیار، بند ماهی‌بازان، قلعه سلاسل، نهر داریون و پخشاب نهر داریون، بند قیصر، بند خاک، پل بند لشکر، پل شاه علی، بند شرابدار) بازار تبریز آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی مجموعه ۹ باغ ایرانی (ایرانی پاسارگاد، چهل‌ستون، فین، ارم، شاهزاده، عباس‌آباد، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه) مسجد جامع اصفهان برج گنبد قابوس کاخ گلستان شهر سوخته میمند محوطه باستانی شوش مجموعه ۱۱ قنات ایرانی (قصبه، بلده، حسن‌آباد، زارچ، ابراهیم‌آباد، مزدآباد، وزوان، مون، گوهرریز، اکبرآباد، قاسم‌آباد) یزد چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس (شهر گور، قلعه دختر، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان، کاخ اردشیر بابکان، کاخ ساسانی سروستان، بیشاپور، پیکره شاپور یکم، غار شاپور) راه‌آهن سراسری ایران چشم‌انداز فرهنگی اورامانات مجموعه ۵۴ کاروانسرای ایرانی (دیر گچین، قلعه سنگی، رباط شرف، سنگی انجیره، جمال‌آباد، عباس‌آباد تایباد، فخر داوود، شیخعلی‌خان، مرنجاب، امین‌آباد، گبرآباد قمصر، کوهپایه، گز، مهیار، مزینان، ایزدخواست، فخرآباد، سرایان، قصر بهرام، سنگی آهوان، آجری آهوان، میامی، عباس‌آباد میامی، میاندشت، زین‌الدین، میبد، فرسفج، خواجه‌نظر، دهدشت، بیستون، گنجعلی‌خان، گویچه‌بیل، شاه‌عباسی خوی، صائین، تی تی، باغ شیخ، زعفرانیه، رباط مهر، ینگه‌امام، بستک، برازجان، آجری انجیره، افضل، نیستانک، چاه کوران، چمشک، رشتی، خرانق، تاج‌آباد، رباط ده محمد، خان، چهل‌پایه، سعدالسلطنه، رباط قلی) هگمتانه
طبیعی	دشت لوت جنگل‌های هیرکانی
رده

ن ب و کاروانسراهای ایرانی ثبت‌شده در میراث جهانی
دیر گچین (قم) قلعه سنگی (تهران) رباط شرف (خراسان رضوی) سنگی انجیره (یزد) جمال‌آباد (آذربایجان شرقی) عباس‌آباد تایباد (خراسان رضوی) فخر داوود (خراسان رضوی) شیخعلی‌خان (چاله‌سیاه) (اصفهان) مرنجاب (اصفهان) امین‌آباد (اصفهان) گبرآباد قمصر (اصفهان) کوهپایه (اصفهان) گز (اصفهان) مهیار (اصفهان) مزینان (خراسان رضوی) ایزدخواست (فارس) فخرآباد (خراسان رضوی) سرایان (خراسان جنوبی) قصر بهرام (سمنان) سنگی (انوشیروانی) آهوان (سمنان) آجری (شاه‌عباسی) آهوان (سمنان) میامی (سمنان) میاندشت (سمنان) زین‌الدین (یزد) میبد (یزد) فرسفج (همدان) خواجه‌نظر (آذربایجان شرقی) دهدشت (کهگیلویه و بویراحمد) بیستون (کرمانشاه) گنجعلی‌خان (کرمان) گویچه‌بیل (آذربایجان شرقی) شاه‌عباسی خوی (آذربایجان غربی) صائین (اردبیل) تی تی کاروانسرا (گیلان) عباس‌آباد میامی (سمنان) باغ شیخ (عبدالغفارخان) (مرکزی) زعفرانیه (خراسان رضوی) رباط مهر (خراسان رضوی) ینگه‌امام (البرز) بستک (هرمزگان) مشیرالملک (برازجان) (بوشهر) آجری انجیره (یزد) افضل (خوزستان) نیستانک (اصفهان) چاه کوران (کرمان) چمشک (لرستان) رشتی (یزد) خرانق (یزد) تاج‌آباد (همدان) رباط ده محمد (خراسان جنوبی) خان (آذربایجان غربی) چهل‌پایه (خراسان جنوبی) سعدالسلطنه (قزوین) رباط قلی (خراسان شمالی)
رده فهرست کاروانسراهای ایران