Aquitania
Aquitania[1][2][3] (en éuscaro: Akitania, en francés: Aquitaine, en occitano: Aquitània, en poitevino-santoñés: Aguiéne), antigamente Guyenne ou Guienne (en occitano: Guiana), é unha das 26 rexións de Francia, na parte suroeste da Francia metropolitana, ao longo do océano Atlántico e os montes Pireneos.
Aquitaine (fr)  | |||||
| |||||
| Epónimo | auga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Localización | |||||
| |||||
| Estado | Francia | ||||
| Divisións administrativas | Francia Metropolitana | ||||
| Capital | Bordeos | ||||
| Contén a división administrativa | |||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 3.316.889 (2013) (80,29 hab./km²) | ||||
| Lingua usada | Erromintxela lingua occitana | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 41.309 km² | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Creación | 4 de xuño de 1960 | ||||
| Disolución | 31 de decembro de 2015 | ||||
| Sucedido por | Aquitania-Lemosín-Poitou-Charentes | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| ISO 3166-2 | FR-B | ||||
| Código NUTS | FR61 | ||||
INSEE region code (en)  | 72 | ||||
| Páxina web | aquitaine.fr | ||||
O nome da rexión provén do nome da antiga provincia romana de Aquitania ou "país das augas". Na Idade Media foi un reino e máis tarde un ducado, cunhas fronteiras considerablemente meirandes que os modernas. A súa capital é Bordeos.
A raíz da reforma territorial de 2014 fusionouse coas rexións Poitou-Charente e Lemosín para formar a rexión Nova-Aquitania.
Historia
editarProvincia romana
editar
Durante a conquista romana da Galia por Xulio César, chamouse Aquitania ao territorio ao sur do Garona, habitado por un pobo de xinetes que o propio César cualifica de afín aos iberos. Segundo algunha teorías o topónimo pode derivar da palabra latina para xineta: equites, ou derivan de "aqua" (auga) pola abundancia de balnearios, como por exemplo Dax (Aquae Tarbellicae).
O César encargou a Crasus someter a Aquitania, tarefa que foi rematando pouco a pouco. Finalmente no ano 27 a.C. a Galia dividiuse en tres provincias: a Galia Aquitana (con capital en Burdigala), a Galia Celta e a Galia Belga. No século II a parte sur converteuse na provincia de Novempopulania (ou Aquitania Tertia) separada do resto da Gallia Aquitania. O resto dividiuse en dúas provincias: Aquitania Prima (ao nordeste con capital a Bourges) e Aquitania Secunda (noroeste con capital a Burdigala ou Bordeos).
No ano 297 Diocleciano dividiu á Galia en 120 cidade repartidas en 17 provincias. A Novempopulania tiña 12 cidades. Ocupada polos visigodos o 412 o rei Walia (415-418) fixo recoñecer á Aquitania Secunda polo emperador Flavio Honorio.
Idade Media
editarDurante a Alta Idade Media foi o territorio ampliado o que levou o nome de Aquitania, incluíndo a cidade de Tolosa. Esta Aquitania foi primeiro entregada aos visigodos, despois conquistada polos francos e finalmente estruturada como Ducado independente. A rexión ao sur do Garona recibía entón o nome de Vasconia (de onde procede Gascuña) e permaneceu independente, uníndose logo ao Ducado de Aquitania. Finalmente o Ducado de Aquitania e Vasconia acabou cedendo á presión dos francos carolinxios tras a invasión musulmá.
O nome de Aquitania caeu posteriormente en desuso, sendo substituído por outros como Gascuña, ao sur do Garona, ou Güiena ao norte. Recentemente foi recuperado para denominar unha rexión da República Francesa que abarca parte de Gascuña e todo o País Vasco Francés baixo a súa xurisdición.
Xeografía
editar
Aquitania ten unha superficie de 41.400 km2, o que supón o 7,6% da superficie total de todo o estado francés, ocupando o cuarto posto en superficie de entre tódalas rexións de Francia.
Limita ao suroeste polo río Bidasoa que a separa de País Vasco e polo mar Cantábrico dende a desembocadura do río Bidasoa até a do río Adur , ao oeste polo océano Atlántico dende a désembocadura do río Adur até o estuario da Garona , zona coñecida popularmente de cara ao turismo como a Costa de Prata (Côte d'Argent). Ao sur, está limitada polos Pireneos, que a separan de Aragón e Navarra.
Demografía
editarAquitania ten unha Poboación 3 119 778, sendo a sexta rexión máis poboada. Isto xunto a súa grande extensión fai que teña unha densidade de poboación relativamente baixa de 76 hab/km2, o que o fai ocupar o posto número dezaseis nas rexións francesas por densidade.
As cidades máis importantes son (entre paréntese poboación en 2006):
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Administración
editarO Consello rexional de Aquitania está composto por 85 membros e encárgase de facer e aplicar na rexión as leis feitas e aprobadas polo goberno central de París. Porén, non ten ningún tipo de poder lexislativo independente nin operatividade propia.
| Candidato | Partido | Primeira volta | % | Segunda volta | % | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Alain Rousset | PS-PRG-Verdes | 516,392 | 38,42% | 769,893 | 54,87% | |
| Xavier Darcos | UMP-CNIP | 247,232 | 18,40% | 469,386 | 33,46% | |
| Jacques Colombier | FN | 153,859 | 11,45% | 163,731 | 11,67% | |
| François Bayrou | UDF | 215,796 | 16,06% | - | - | |
| Jean Saint-Josse | CPNT | 96,925 | 7,21% | - | - | |
| Annie Guilhamet | PCF-MRC | 58,485 | 4,35% | - | - | |
| Martine Mailfert | LCR/LO | 55,215 | 4,11% | - | - | |
| Total | 1,343,904 | 100,00% | 1,403,010 | 100,00% |
Departamentos
editarDentro da Rexión de Aquitania atópanse cinco departamentos:
Economía
editar
En 2001 o PIB cifrábase en 63,8 miles de millones de euros, sendo un total do 4,4% da riqueza do estado, colocando á rexión no sexto lugar na clasificación francesa.
O sector predominante da rexión é o servizos, que supón un 71,5% do total, seguido pola industria cun 17,1% (por baixo da media francesa do 20,3%), agricultura 5,9% (unha cifra moi alto en comparación co resto do estado, que é do 2,8%) e construción 5,5%.
Cultura
editarLinguas
editar
- Artigo principal: Lingua éuscara.
- Artigo principal: Lingua occitana.
A parte do francés na Aquitania fálanse outras dúas linguas (tres se se distingue o gascón do occitano): o éuscaro e o occitano.
Con respecto ao occitano os dialectos falados na Aquitania son:
- O gascón falado na Xironda, ao sur de Lot e Garona, nas Landas, incluíndo o bearnés falado no Bearn (Pireneos Atlánticos), a especificidade deste é tal que decotío é considerado un idioma por dereito propio dentro do conxunto das linguas de Oc.
- O languedociano do sur da Dordoña ao norte de Lot e Garona pasando polo extremo leste da Xironda.
- O lemosino falado no centro e no norte da Dordoña.
Segundo un estudo realizado polo INSEE en 1999, os falantes de occitano en Aquitania son 160.600, na súa meirande parte nas zonas rurais, sendo unha cuarta parte deles agricultores. Este mundo agrícola e rural segue sendo unha especie de gardián do occitano na Dordoña, onde esta lingua está relativamente máis xeneralizada, nas Landas e nos Pireneos Atlánticos.
En canto ao éuscaro é tradicionalmente falado na parte occidental dos Pireneos Atlánticos, nas provincias vascas de Baixa Navarra, Lapurdi e Zuberoa. No País Vasco Francés ou Iparralde, hai 63.000 falantes adultos de vasco e no resto da Aquitania uns 11.000.
Cómpre destacar que de xeito moi limitado tamén é falado o Poitevin-saintongeais, idioma de Oïl, que se fala no Pays de Gabay, ao norte da Gironda, no enclave de Little Gavacherie, e no extremo oeste do Périgord.
Viño de Bordeos
editarA rexión de Bordeos é fogar dos máis prestixiosos produtores de viño do mundo. Tanto os tintos como os brancos se elaboran aquí. Existen ao redor de 14.000 produtores de viño, 117.514 ha de viñedos, 400 comerciantes e un volume de negocio de 14,500 millóns de euros.
A Academia de Viño de Bordeuos foi fundada en 1948 pola iniciativa dun grupo de personalidades vinculadas ao negocio da viticultura bordelesa. Componse de corenta académicos entre os cales contan prioritariamente os propietarios das vendimas máis prestixiosas da rexión e tamén dous Académicos franceses, escritores, artistas, científicos e universitarios. Componse tamén de membros asociados que agrupan ao redor de cento dez castelos que producen o máis alto grao de calidade, así como comerciantes e axentes que son a súa prolongación.
A rexión vinícola de Bordeos está dividida en dúas subrexións, incluídas Saint Émilion, Pomerol, Médoc e Graves. Os cinco viños tintos premier cru (catro dende Médoc e unha, Château Haut-Brion, dende Graves), instituídos pola Clasificación oficial de vinos de Bordeos de 1855 están entre os máis buscados e caros do mundo: Château Lafite Rothschild, Château Margaux, Château Latour, Château Haut-Brion e Château Mouton Rothschild.
Notas
editar- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para aquitano.
- ↑ Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo, ed. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). p. 111. ISBN 84-8158-266-2.
- ↑ Goretti Sanmartín Rei et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). p. 124. ISBN 84-9749-199-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 14 de abril de 2014.
Véxase tamén
editarOutros artigos
editarLigazóns externas
editar- Sitio web oficial da Aquitania*Arquivado 23 de febreiro de 2011 en Wayback Machine.
- Turismo en Aquitania Arquivado 01 de decembro de 2010 en Wayback Machine.