Sistema endócrino

O sistema endócrino ou hormonal é un conxunto de órganos e tecidos do organismo que liberan substancias denominadas hormonas e está constituído, ademais destas, por células especializadas e glándulas endócrinas. O sistema endócrino axuda a realizar, por tanto, a función de relación dos seres vivos. Actúa como unha rede de comunicación celular que responde aos estímulos liberando hormonas e é o encargado de diversas funcións metabólicas do organismo; entre elas destacan:

Controlar a intensidade de funcións químicas nas células.
Rexer o transporte de substancias a través das membranas das células.
Regular o equilibrio (homeostase) do organismo.

Principais glándulas endócrinas. (Masculinas na esquerda, femininas na dereita.) 1. Glándula pineal 2. Hipófise 3. Tiroide 4. Timo 5. Glándula suprarrenal 6. Páncreas 7. Ovario 8. Testículo

Características

Toman como vía de distribución o sangue.
Mantén os seus efectos durante bastante tempo.
O tempo que tardan en actuar é longo.

Hormona e feromona

Hormonas

Artigo principal: Hormona.

Son substancias que fan efecto sobre o animal que as produce.

Feromonas

Artigo principal: Feromona.

Son substancias que fan efecto sobre outros animais da mesma especie do individuo que o produce.

Órganos endócrinos e hormonas producidas

Hipotálamo

Hormona secretada	Abreviatura	Producida por	Efectos
Hormona liberadora da tirotropina (hormona liberadora de prolactina)	TRH ou TSHRH	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Estimula a liberación de hormona estimulante de tiroides (TSH) da adenohipófise (principalmente) Estimula a liberación de prolactina da adenohipófise
Dopamina (hormona inhibidora de prolactina)	DA	Neuronas produtoras de dopamina do núcleo arcuato	Inhibe a liberación de prolactina da adenohipófise
Hormona liberadora de somatotropina (somatocrinina)	GHRH	Células neuroendocrinas do núcleo arcuato	Estimula a liberación de hormona do crecemento (GH) da adenohipófise
Somatostatina (hormona inhibidora da hormona de crecemento)	GHIH	Células neuroendocrinas do núcleo periventricular	Inhibe a liberación da hormona de crecemento (GH)] da adenohipófise Inhibe a liberación da hormona estimulante de tiroides (TSH) da adenohipófise
Hormona liberadora da gonadotropina	GnRH ou LHRH	Células neuroendocrinas do área preóptica	Estimula a liberación de hormona foliculoestimulante (FSH) da adenohipófise Estimula a liberación da hormona luteinizante (LH) da adenohipófise
Hormona liberadora da corticotropina	CRH ou CRF	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Estimula a liberación de hormona adrenocorticotropa (ACTH) da adenohipófise
Oxitocina		Células neurosecretoras magnocelulares	Contracción uterina Lactación materna
Vasopresina (hormona antidiurética)	ADH ou AVP	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Incrementa a permeabilidade á auga no túbulo contorneado distal e o conduto colector da nefrona, promovendo a reabsorción de auga e o volume sanguíneo

Glándula pineal

Hormona secretada	Células que a orixinan	Efectos
Melatonina (Principalmente)	Pinealocitos	Antioxidante Encargada do ritmo circadiano incluíndo a somnolencia
Dimetiltriptamina		Especúlase un papel nos soños e experiencias místicas

Glándula hipófise (pituitaria)

Adenohipófise (hipófise anterior)

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Hormona do crecemento (somatotropina)	GH	Somatotropas	Estimula o crecemento e a reprodución celular Estimula a liberación do factor de crecemento insulínico tipo 1 secretado polo fígado
Hormona estimulante da tiroide (tirotropina)	TSH	Tirotropas	Estimula a síntese de tiroxina (T4) e triiodotironina (T3) e liberación dende a glándula tiroide Estimula a absorción de iodo por parte da glándula tiroide
Hormona adrenocorticotropica (corticotropina)	ACTH	Corticotropas	Estimula a síntese e liberación de corticosteroides (glicocorticoides e mineralocorticoides) e andróxenos por parte da codia adrenal
Hormona foliculoestimulante	FSH	Gonadotropas	En femias: estimula a maduración dos folículos ováricos En machos: estimula a maduración dos túbulos seminiferos En machos: estimula a espermatoxénese En machos: estimula a produción de proteínas ligadoras de andróxenos nas células de Sertoli nos testículos
Hormona luteinizante	LH	Gonadotropas	En femias: estimulan a ovulación En femias: estimula a formación do corpo lúteo En machos: estimula a síntese de testosterona por parte das células de Leydig
Prolactina	PRL	Lactotropas e mamotropas	Estimula a síntese de liberación de leite dende a glándula mamaria Media o orgasmo

Neurohipófise (hipófise posterior)

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Oxitocina		Células neurosecretoras magnocelulares	Contracción uterina Lactación materna
Vasopresina (hormona antidiurética)	ADH o AVP	Neuronas neurosecretoras parvocelulares	Incrementa a permeabilidade á auga no túbulo contorneado distal e o conduto colector da nefrona, promovendo a reabsorción de auga e o volume sanguíneo

A oxitocina e vasopresina non son secretadas na neurohipófise, só son almacenadas.

Hipófise media (pars intermedia)

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Hormona estimulante de melanocitos	MSH	Melanotropas	Estimula a síntese e liberación de melanina aos melanocitos da pel e o pelo

Glándula tiroide

Hormona secretada	Abreviatura	Células que a orixinan	Efectos
Triiodotironina	T3	Células epiteliais da tiroide	(Forma máis potente de hormona tiroide) Estimula o consumo de osíxeno e enerxía, mediante o incremento do metabolismo basal Estimula o ARN polimerase I e II, deste modo promovendo a síntese proteica
Tiroxina (tetrayodotironina)	T4	Células epiteliais da tiroide	(Forma menos activa de hormona tiroide) (Actúa como unha prohormona para orixinar triiodotironina) Estimula o consumo de osíxeno e enerxía, mediante o incremento do metabolismo basal Estimula a ARN polimerase I e II, deste modo promovendo a síntese proteica
Calcitonina		Células parafoliculares	Estimula os osteoblastos e a construción ósea Inhibe a liberación de Ca²⁺ do óso, reducindo desa forma o Ca²⁺ sanguíneo

Sistema dixestivo

Estómago

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Gastrina (principalmente)		Células G	Secreción de ácido gástrico polas células parietais
Ghrelina		Células P/D1	Estimula o apetito, a secreción de somatotropina da adenohipófise
Neuropéptido Y	NPY		incrementa a inxesta de alimentos e diminúe a actividade física
Somatostatina		Células delta	Suprime a liberación de gastrina, colecistoquinina (CCK), secretina, motilina, péptido intestinal vasoactivo (VIP), polipéptido intestinal gástrico (GIP), enteroglicagón. A baixa taxa de baleiramento gástrico reduce as contraccións do músculo liso e fluxo sanguíneo dentro do intestino^[1]
Histamina		Células ECL	Estimula a secreción de ácido gástrico
Endotelina		Células X	Contracción do músculo liso estomacal^[2]

Duodeno

Hormona secretada	Células secretoras	Efectos
Secretina	Células S	Secreción de bicarbonato dende o fígado, páncreas e as glándulas de Brunner duodenais. Incrementa o efecto da colecistoquinina. Suspende a produción de zume gástrico.
Colecistoquinina	Células I	Liberación de enzimas dixestivas dende o páncreas Liberación de bile dende a vesícula biliar Supresión da fame

Fígado

Hormona secretada	Abreviatura	Células secretoras	Efectos
Factor de crecemento insulínico (ou somatomedinas) (Principalmente)	IGF	Hepatocitos	Efecto reguladores semellantes á insulina que modulan o crecemento celular e crecemento corporal
Anxiotensinóxeno e anxiotensina		Hepatocitos	vasoconstrición Liberación de aldosterona dende a codia suprarrenal dipsóxeno
Trombopoetina		Hepatocitos	Eestimula a produción de plaquetas por parte dos megacariocitos^[3]

Notas

↑ Colorado State University - Biomedical Hypertextbooks - Somatostatin Arquivado 22 de maio de 2023 en Wayback Machine.
↑ Endo K, Matsumoto T, Kobayashi T, Kasuya Y, Kamata K (2005). "Diabetes-related changes in contractile responses of stomach fundus to endothelin-1 in streptozotocin-induced diabetic rats". Journal of Smooth Muscle Research 41 (1): 35–47. PMID 15855738. doi:10.1540/jsmr.41.35.
↑ Kaushansky K (2006). "Lineage-specific hematopoietic growth factors". N Engl J Med. 354 (19): 2034–45. PMID 16687716. doi:10.1056/NEJMra052706.

Véxase tamén

[Colorado-1] Colorado State University - Biomedical Hypertextbooks - Somatostatin Arquivado 22 de maio de 2023 en Wayback Machine.

[2] Endo K, Matsumoto T, Kobayashi T, Kasuya Y, Kamata K (2005). "Diabetes-related changes in contractile responses of stomach fundus to endothelin-1 in streptozotocin-induced diabetic rats". Journal of Smooth Muscle Research 41 (1): 35–47. PMID 15855738. doi:10.1540/jsmr.41.35.

[Kaushansky2006-3] Kaushansky K (2006). "Lineage-specific hematopoietic growth factors". N Engl J Med. 354 (19): 2034–45. PMID 16687716. doi:10.1056/NEJMra052706.

[1]

[2]

[3]