Isis
Isis é unha deusa na mitoloxía exipcia. Era máis prominente mitoloxicamente como a esposa e irmá de Osiris e a nai de Horus e adorábaselle como a esposa e nai arquetípica. O seu nome exipcio é Ast ("trono"), representado polo emblema que porta sobre a súa cabeza. Coñéceselle tamén como A Gran Maga, A Gran Deusa Nai, Raíña dos Deuses, A Forza Fecundadora da Natureza, Deusa da Maternidade e do Nacemento e como Señora das Pirámides en Gizeh.
Iconografía
editar
Isis é representada como muller co xeroglífico do "trono" Ast sobre a súa cabeza. Outras veces está sentada, ostentando un toucado co disco solar, por ser filla de Ra, o deus Solar. Podemos vela igualmente con ás de miñato, abrindo os seus brazos para bendicir aos seus devotos e fillos, simbolizando a súa maternidade. Con forma de deusa árbore, aleitando ao faraón.
Na súa versión antropomorfa, Isis é representada como unha muller que leva un axustado vestido e coroada co "trono" anteriormente explicado. A comezos da dinastía XVIII e no período tardío é representada con cornos e un disco solar entre eles, ao modo da deusa Hathor, xa que logo atributos tomados desta última deusa. Tamén porta o sistro e o menat (tomados da deusa Hathor) e, nas súas mans, tan só adoita levar o Ankh (anj) e un bastón papiriforme.
Mitoloxía
editarOsiris, irmán e esposo de Isis, reinaba no antigo Exipto con paz, harmonía e sabedoría. O Nilo fertilizaba a terra e as colleitas eran abundantes. Os seus súbditos eran felices. Un día, Osiris saíu de viaxe para coñecer outras civilizacións e deixou o reino baixo o mando da súa esposa Isis. Seth, o irmán envexoso, sentiuse humillado, pois cría que el debería gobernar e non Isis.
Cando o deus Osiris volveu, Seth quixo facer unha gran festa de benvida e lanzou un desafío aos invitados: aquel que entrase no cofre que Seth trouxera, este regaláballo como proba de fidelidade e respecto. Moitos intentaron pero o cofre resultaba pequeno ou grande. Osiris, curioso, quixo probar e encaixoulle perfectamente ben. Seth sabía o tamaño do irmán e era por isto que o cofre serviulle como unha luva. Inmediatamente o irmán, xunto con 72 cómplices, pecharon a caixa de metal hermeticamente e botárona ao Nilo.
Isis, con amor e confianza, empezou a súa travesía tras o corpo do seu esposo. Logo de longas e penosas camiñadas por Exipto, a deusa atopa o cofre cos restos de Osiris. Pero o drama continúa cando Seth, na súa maldade sen fin, roubou o cadáver e cortouno en catorce pedazos que, novamente, esparció por todo o reino. Isis non se rende e, en compañía da súa irmá Neftis, a esposa de Seth, percorre cada lugar do reino. Finalmente conseguen atopar todos os pedazos con excepción do pene. Con todo Isis reconstruíu a Osiris, axudada por Anubis e Neftis, e impregnada del concibiu a Horus neno (Harpócrates), quen posteriormente vingaría ao seu pai loitando contra Seth.
Titulaturas e epítetos de Isis
editarAlgúns dos títulos que recibiu a deusa son: "A Gran Señora", "A deusa nai", "a Señora do Ceo, da Terra e do Inframundo" (en File), "Isis en todas as súas manifestacións", "Señora de Raanefer", "A raíña de Mesen", "Señora de Hebet", "Señora de Abaton", "Señora dos países do sur", "Señora das pirámides", "a divina, a única, a máis grande de entre os deuses e deusas, a raíña de todos os deuses", "o Ollo de Ra, a coroa de Ra-Heru, Sept", "Señora do Ano Novo...".
Culto
editarA súa orixe é incerto, pero se estima que veu do delta do Nilo. As primeiras mencións de Isis datan da dinastía V de Exipto na cal atópanse as primeiras inscricións literarias, pero o seu culto fíxose prominente máis tarde na historia exipcia, cando se empezaron a absorber e sincretizar os cultos doutras deusas. Co tempo expandiuse fóra de Exipto, no Oriente Próximo e o Imperio romano, coa construción de templos afastados dedicados a ela, como nas Illas Británicas. Ata o século VI puidéronse atopar rastros da súa adoración na Europa crisitiana.
O templo máis importante dedicado ao seu culto estaba na illa de File. En Dendera era exposta anualmente nun quiosco do templo de Hathor, aos raios do Sol, para rexenerarse. En Giza foi venerada como "Señora das pirámides".
O seu culto propagouse por todo o Mediterráneo, resistindo a expansión do cristianismo e mantívose no templo de File durante o Imperio Romano ata que foi prohibido en tempos de Xustiniano I, no ano 535 ddC.
O culto a Isis en Hispania (España)
editarHai evidencias do culto a Isis, transmitido por comerciantes, militares ou simples cidadáns gregos e romanos. Ao principio o seu veneración é popular para despois chegar ata as capas máis altas. Existiu un culto organizado, en Emérita Augusta (Mérida), Igabrum (Cabra, Córdoba) e Valentia (Valencia) e devotos en Legio (León), Astúrica Augusta (Astorga), Acci (Guadix), Saguntum (Sagunt) e Tarraco (Tarragona). Os últimos documentos referentes ao culto a Isis en Hispania datan da primeira metade do século III ddC.
O cristianismo adoptou o culto a Isis "deusa da maternidade" asimilándoa á Virxe María, cuxas maternais e protectoras imaxes están inspiradas na súa iconografía. As Virxes Negras son consideradas antigas imaxes de Isis, adaptadas posteriormente ao ritual católico.
|
Véxase tamén
editarBibliografía
editar- Alvar Ezquerra, Jaime (1981). "O Culto a Isis en Hispania". A Relixión Romana en Hispania. C.S.I.C. Mº de Cultura. ISBN 84-7483-238-1.
- Baring, Anne, e Cashford, Jules (2005). O mito da deusa. Evolución dunha imaxe. Madrid: Edicións Siruela. ISBN 978-84-7844-732-9.
- Muñiz Grijalvo, Elena (2006). Himnos a Isis. Madrid: Editorial Trotta. ISBN 978-84-8164-818-8.