જયા-જયન્ત /અંક બીજો/ પ્રવેશ પહેલો
| ← અંક પહેલો - પ્રવેશ સાતમો | જયા-જયન્ત અંક બીજો - પ્રવેશ પહેલો ન્હાનાલાલ કવિ |
અંક બીજો - પ્રવેશ બીજો → |
ꕥ
——:——
દેવી : પધારો, પંડિતરાજ !
- ખોટાને પણ સાચું કરવું
- તે પાંડિત્યનું પરમ ભૂષણ.
પંડિતરાજ: સાચું તો સાચું છે જ;
- એમાં સિદ્ધ શું છે કરવાનું ?
- સાચું સિદ્ધ કરવા શાસ્ત્રો નથી;
- એમાં તો પુનરુક્તિ દોષ આવે.
- અવનવો અર્થ કહાડિયે અમે
- ત્ય્હારે જ પંડિતોનું પાંડિત્ય.
દેવી : આવો, કવિશેખર !
- શાં શાં કાવ્યે વધાવશો ઉત્સવને આજ ?
કવિશેખર : રસમંજરીનો મુગટ શૃંગાર રસ;
- ને શૃંગારનો આત્મા કામ;
- અર્થાત કવિતાનો આત્મા કામ.
- મહાકામીને જ હોય મહાક્લ્પના.
દેવીઃ પધારો, રાજવી !
- વાટનો શ્રમ ચ્હડ્યો હશે.
રાજવીઃ શ્રમ તો ક્ષત્રીઓને છે જ નહીં;
- ત્હેમાં યે સ્વયંવરમાં સાંચરતાં.
- સારી પૃથ્વીમાં શોધિયે પરીઓને તો.
દેવી : નમસ્કાર, નારાયણમૂર્તિ!
- આચાર્યજી હમણાં જ પધારશે.
સંન્યાસી : આજ ઉત્સવ છે ગુરૂની અમાસનો,
- ને ઉતરશે કંઇ કંઇ અપ્સરાઓ
- આજના ઉત્સવના રંગમંડપે;
- એટલે આવ્યો અહીં.
- નહિ તો મ્હારે ય તે
- બહુ દેવાના બોધ છે બાકી.
આચાર્યઃ દેવિ ! આજ્ઞા છે મ્હારા સન્તોને ?
દેવીઃ ગાવ, સન્તો ! ગાવ
- યૌવનના ઉત્સવનું ગીત.
- યૌવન એ જ છે જીવનનો દિવસ;
- ને કામદેવ એ જ છે
- તે દિવસનો ભાસ્કર.
- (દેવી ગવરાવે છે ને સહુ ગાય છે.)
- ભુવન ભવન મદનનાં મહારાજ્ય રે,
- ગાવ-ગાવ ગીત મદનરાજનાં, સખિ !
- ગાવ-ગાવ ગીત મદનરાજનાં, સખિ !
- ભુવન ભવન મદનનાં મહારાજ્ય રે,
- સુન્દરી વિનાનું નથી સદન કો, સખિ !
- સુન્દરીને નયન એના વાસ રે,
- ગાવ-ગાવ ગીત મદનરાજનાં, સખિ !
- સુન્દરી વિનાનું નથી સદન કો, સખિ !
- ફૂલડાં વિનાની નથી વાડી કો સખિ !
- ફૂલફૂલથી ઉડે એનાં બાણ રે,
- ગાવ-ગાવ ગીત મદનરાજનાં, સખિ !
- ફૂલડાં વિનાની નથી વાડી કો સખિ !
આચાર્ય : (વેદમાંથી કામસ્તુતિ ભણે છે.)
- कोदात्, कास्माsदात्,
- कामोदात्, कामायादात,
कामोदाता, कामः प्रतिगृहीताः
- कामै तत्ते.
- વેદે ગાઇ છે એમ કામસ્તુતિઃ
- તો કામનીંદક તે વેદવિરોધી.
- સન્તો ! આજ ઉત્સવ છે
- ગુરુની અમાવાસ્યાનો;
- માણજો મન્દિરમાં મનભર.
- આ રાજકુમારીને દેવી સ્થાપ્યાં
- ત્ય્હારથી ઓર જ ખીલી છે
- સહુ રતિપુત્રીઓની યે રમણા.
- શરીર એ જ છે સાચું;
- આત્મા દીઠો હોય તે દાખવે.
- महाजनाः येन गताः स पन्थः
- ચાર્વાકાદિ મહાજનો ગયા
- એ જ આપણો રાજમાર્ગ.
દેવી : સુખ તે મોક્ષઃ
- મન્મથ તે જ મહાપ્રભુઃ
- ઈચ્છા પૂરવી તે જ સદ્ધર્મ.
- મ્હને દેવી સ્થાપી,
- તો મ્હારો યે ધર્મ જ છે કે
- સહુ સન્તોને દેવી આપવી.
- જૂવો આ મ્હારા સૌન્દર્યના ફૂલછોડ,
- સુખશય્યાઓ સમી રતિરમણીઓ.
- આજનો મહિમા
- એ જ આપણો આદ્ય મન્ત્ર.
- લ્યો એક એક યૌવનરાણી,
- ને ઉજવો એમ આજનો મહિમા.
વામીઓ : જય ! વામમાર્ગનો જય !
જયા : દેવનાં તો દ્વાર હો ! બતાવો-બતાવો કોઇ;
- ભૂલ્યાંને તો બાર હો ! બતાવો-બતાવો કોઇ;
- બતાવો-બતાવો કોઇ.
- ભૂલ્યાંને તો બાર હો ! બતાવો-બતાવો કોઇ;
- હતી દિનની પ્રભા, સન્ધ્યા પડી ત્હેમાં;
- ઉડી સન્ધ્યા ય, આ મધરાતનાં વન હો !
- જગતની મેઘલી જામી ગગનભરમાં;
- ડૂબ્યા જ્યોતિ જીવનના, એ જગાવો કોઇ;
- જગાવો-જગાવો કોઇ;
- જગાવો-જગાવો કોઇ;
- ભૂલ્યાં ને તો બાર હો ! બતાવો-બતાવો કોઇ;
- દેવનાં તો દ્વાર હો ! બતાવો-બતાવો કોઇ.
- અન્ધારી છે અમાસ આજે.
- વગડામા ભૂલી પડી,
- ન જડ્યો તીર્થનો માર્ગ.
- પૃથ્વી પ્રભુની છે,
- તો યાત્રાળુ કાં ભૂલાં પડે?
- દેવધામ સમા ગિરિરાજ છાંડ્યા;
- ભટકું છું પશુઓના મહાવનમાં.
- આ ઉદ્યાનમાં દીપાવલિ બળે છે,
- મધ્યરાત્રિનો કીધો છે દિવસ.
- લાવ, પૂછું ત્ય્હાં.
- બતાવશે કો પુણ્યક્ષેત્રનો માર્ગ.
- અરે ! આ કોણ ? પાપનાં પૂતળાં?
- શ્રી કૃષ્ણનો રાસ હશે.
- ભાઇ ! ભૂલ્યાંને માર્ગ દાખવશો?
આચાર્ય : એ જ અમારૂં કર્તવ્ય.
- જગત ભૂલ્યું છે એ બધું;
- ત્હેને દાખવિયે છીએ મહામાર્ગ સુખનો.
દેવી : ભલે પધાર્યાં અમારે મન્દિરિયે.
- મ્હારી તારલીઓના સંઘમાં
- જાણે ચન્દ્રમા ઉગ્યો આજ.
જયા : કોણ ! દાસી ? અહીંની દેવી ?
દેવી : હા, દેવી. જયા કુમારી !
જયા : સ્હમજે છે બધું.
- આ તો વામીઓનું વન સળગે છે.
- અઘોર વનના અન્ધકારમાં
- હું કોને હાથ પડી આ ?
દેવી : પરાયાં કોઇને યે નહીં;
- તિરસ્કારી હતી તે સાહેલીને.
- પધારો મ્હારા સન્તોને દેશ,
- ને ઉતારો તમારી સાધુતા.
જયા : વીસર ! તું ગિરિદેશના દેવસન્તોને.
- દાસી ! પિછાને છે તું
- પુણ્યને કે પાપને ?
- ઓળખે છે અનીતિ કે નીતિને ?
- સુણ્યા છે શીલ કે સદાચાર ?
વામીઓ : અરે ! દેવી કે દાસી ?
- રાજકુમારી કે જગત્ પત્ની ?
આચાર્ય : (વામીઓને)
- જાવ સહુ ઉત્સવમંડપમાં;
- સ્થાપના કરો કામદેવની;
- ધારણ કરો કામભૂષણો.
- અમે આવિયે છીએ દેવી સંગાથે.
દેવી : પુણ્ય ? નીતિ ? સદાચાર ?
- છે કોઈ માનવી માનવલોકમાં
- મનમાં યે ન ઇચ્છયાં હોય
- પાપ કે અનાચાર જેણે ?
- દીઠો હોય તો દાખવો.
- જન્મ્યો છે કો સદાચરણી સર્વ કાલમાં
- ફરકી યે ન હોય જેના આત્માની પાંદડી
- કદી યે અનીતિના અનિલથી ?
- શીલનાં તો વસ્ત્રો જ છે સૌનાં,
- શયતાનનાં છે શરીર.
- જયા કુમારી ! આવો અમારા રંગમેહલમાં,
- ને ભોગવો દેવોના ઉપભોગ.
- જેટલી રાત્રિઓ છે, એટલા છે રસિયા.
જયા : જેવો આહાર, એવો ઉદ્ગાર.
- હિંસાના અગ્નિમાં હિમ ક્ય્હાંથી ?
આચાર્ય : કુમારી ! जीवो जीवस्य जीवनम् ।
- હિંસા તો જીવનક્રમ છે.
- પાણીનો એક ઘૂંટડો પીતાં
- કેટકેટલાં મારો છો પોરાઓને?
- હવામાંથી એક શ્વાસ લેતાં
- કેટકેટલાં સંહારો છો વાયુસન્તાનોને ?
- ક્ય્હાં-કિયા શાસ્ત્રમાં છે
- પ્રત્યવાય જે પ્રાયશ્ચિત માંસાહારનું ?
- હિંસા એ પાપ નથી.
- આવો અમારા આશ્રમમાં;
- સંન્યસ્તનો નહીં, પણ સુખનો છે.
જયા : (સ્વગત)
- એ જ ! એ ને ? એ જ;
- ગિરિદેશનો યોગભ્રષ્ટ યોગી
- ચાહન
- किं न जल्पन्ति मद्यपाः ?
- ત્હમારી સાથે વાદ શા?
- બોલતાં યે જીવ અભડાય.
દેવી : સુરા ? ઓ જયા કુમારી !
- સુરા ને સોમ તો છે
- બે ઓરમાન ભાઇબ્હેન;
- એમના વિના યજ્ઞ સંભવે નહીં.
- એ પીધે ઉઘડે છે
- ત્રીજું લોચન તુરિયાદર્શનનું.
- શીખી લ્યો, ઓ રાજકુમારી !
- સુરા તો છે કામયજ્ઞનું અમૃત.
- આવો, પીઓ, ને અમ્મર થાવ.
જયા : દાસી ! પાપના અન્ધકાર છાંડ,
- જા પુણ્યના પરમ સંસારમાં.
- કામ ત્યાગી પ્રેમ પારખ.
- લગ્નના લ્હાવા લે,
- પત્ની થઇ પુનરુદ્ધાર પામ.
દેવી : કિયા સંસારમાં છે, ઓ કુમારી !
- કામ વિનાનો પ્રેમ ?
- અમારા યે લગ્ન છે, તમ જેવાં;
- ત્હમારાં જીવન જીવનનાં,
- અમારાં દિવસ દિવસનાં
- મૂકી, વટાવી, કૂદી ગઇ
- પત્નીધર્મનાં ખાબોચિયાંની પાળો.
- ઝીલું છું મહાજલમાં હવે.
- હું સહુની પત્ની,
- ને સહુ મ્હારા પતિ.
- સૌન્દર્ય ને યૌવનનો આ અમ નન્દન.
- વસો એ અલબેલાં અમરોમાં,
- ને શીખો માણતાં અપ્સરાજીવન.
પારધી : શોધ્યું વગડા વગડામાં;
- ન લાધ્યું મ્હારૂં હરણિયું.
- જાણે કોઇ અપ્સરા ઉતરી'તી
- વનની વેલોમાં રમવા.
- શો રૂપરૂપનો ભંડાર !
- જાણે ચંદરમા ચાલ્યો ધરતી ઉપર.
- દીવાઓએ દોરી હશે અહીં;
- ચાલ જોઉં મન્દિરમાં.
- એ જ, એ જ જોબનની ઝાળ.
- આચારજ ! ચેતજે, ન ઉતરતો આડો;
- મ્હારૂં તીર છે જમનું ઘડેલું.
આચાર્ય : રસનાં પખવાડિયાં પાળિયે છીએ.
- રોજ રોજ ઉગે છે
- રસચન્દ્રની અવનવી કલા
- અમારા જીવનની આભમાં.
- ખેલશું આજના ઉત્સવમાં આપણે ?
દેવી : કુમારીએ નથી પીધી
- આપણી મદિરા હજી.
- પાઇયે એના બે ઘૂંટ
- કે ખોલે ઘટના ઘુંઘટ પછી.
આચાર્ય : કુમારી ! આપણે એકલાં જ છીએ.
- આપશો રસની ભિક્ષા ?
- ભરેલા ભંડાર છતાં નકારશો ?
- આવો, યૌવનને ઉજવિયે.
જયા : કોઇ નથી ત્ય્હાં યે પ્રભુ છે.
- ગિરિદેશનાં સન્તાન પાપ સ્હમજતાં નથી.
- જો પડશે ગેબનું વજ્રબાણ,
- ને વીંધશે હલાહલ ભર્યું હૈયું ત્હારૂં.
આચાર્ય : આવ્યું, આવ્યું યમનું બાણ.
- માર્યો મ્હને, કુમારી !
- પણ વામમાર્ગ નહીં મરે.
- મનમાંના શયતાનને મારશો,
- તો જ મરશે પાપપન્થ.
- ત્ય્હાં સૂધી અનેક રૂપે અવતરશે એ
- ભવિષ્યની ભૂમિઓને યે ભરી ભરી.
પારધી : સુન્દરી ! ચાલો મ્હારી ગુફામાં.
- યોજનભરનાં વન વસ્યાં છે,
- એ વનમાં હું વસું છું;
- વનનો જાણે વાઘ.
- ત્ય્હાં વસીશું આપણે
- વનનાં વાઘ અને વાઘણ.
જયા : તણખામાંથી ભડકામાં.
- ક્ય્હાં દોડીશ ! કેટલું દોડીશ ?
- ગિરિશિખરો કૂદતી છલંગે,
- વનની ઘટાઓ વીંધાશે મુજથી ?
પારધી : વાઘણે તો નથી વીંધ્યો
- વનનાં ઝુંડનો મારો કિલ્લો.
દેવી : હાશ, રોગમાંથી મોતમાં.
- થતી હતી દેવની ડાહિલી.
- બચજે એ વરૂના પંજામાંથી.
- દેવીની દાસી કરશે એ;
- બની હું તો અહીં
- દાસીની દેવી. -
- હવે સુરા કોને પાઉં ?
- આચાર્યનો તો અસ્ત થયો.
- પણ આથમે તે ઉગવાને માટે.
- આચાર્ય મરે, પણ ગાદી મરતી નથી;
- ગાદીપતિ મરે, પણ ગાદી મરતી નથી.
- આજ ગુરુની અમાસનો છે ઉત્સવ.
- આચાર્યનું શબ શેકી ભોજન કરીશું.
- આવો, ઉત્સવવાસીઓ !
- આદરો ઉત્સવ ગુરુની અમાસનો.
- ભુવન ભુવન મદનનાં મહારાજ્ય રે,
- ગાવ ! ગાવ ! ગીત મદનરાજનાં, સખિ !
- ભુવન ભુવન મદનનાં મહારાજ્ય રે,