Լուսակունք
Լուսակունք (մինչև 1968-ը Թուսկուլու), գյուղ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում, մարզկենտրոն Գավառից 76 կմ հարավ- արևելք, ծովի մակերևույթից 1940 մ բարձրության վրա։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Լուսակունք | |||
 | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Գեղարքունիքի մարզ | ||
| Համայնք | Գեղարքունիքի մարզ և Վարդենիսի շրջան | ||
| Հիմնադրված է | 1828 թ. | ||
| Մակերես | 2080 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 1940 մետր | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 1512[1] մարդ (2008 հունվարի 1) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Պատմություն
Գյուղը հիմնադրվել է 1828 թ. յոթ ընտանիքների կողմից, որոնք Արևմտյան Հայաստանի Վանի Արճն շրջանից են եղել Թուրքմենչայի հաշտության պայմանագրի ընդունումից հետո: Գյուղի անունը հայերենից թարգմանվում է որպես"լույսի ակունք":
1828-1918թթ. գյուղը գտնվում էր Ռուսական կայսրության ենթակայության տակ, որի ժամանակ բնակչությունը համեմատաբար խաղաղ էր ապրում: 1918 թվականին Ռուսական կայսրության փլուզումից հետո, Վարդենիսի շրջանի (որտեղ նույնպես գտնվում է տվյալ գյուղը) տարածքում էթնիկ հակամարտություններ սկսվեցին: 1918-ին թուրքերը (կազմակերպված ավազակախմբեր) գիշերը հարձակվել են գյուղի վրա:
Ի սկզբանե գյուղը կրում էր "Թուսկուլու" անվանումը, որը որոշվել էր 1968-ին փոխել Լուսակունքի վրա, քանի որ 1940-ին գյուղում կառուցվեց հիդրոէլեկտրակայան, որը էլեկտրաէներգիա էր մատակարարում Վարդենիս շրջկենտրոնը և հարակից այլ գյուղերը:
1828-1950 թթ. գյուղի բնակչությունը բացառապես հայկական էր։ Ինը ազերի-թուրք ընտանիք տեղափոխվել է 1950 թվականին և լքել իրենց տները Արցախյան հակամարտության տարիներին։ Գյուղում մինչ օրս պահպանվել է ազերի-թուրքական գերեզմանոցը:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին գյուղի շատ բնակիչներ գնացին ռազմաճակատ, որոնց պատվին հետագայում կանգնեցվեց մի հուշարձան, որը գտնվում է գյուղի կենտրոնում: Խորհրդային շրջանում գյուղի բնակիչներն ակտիվորեն զբաղվում էին գյուղատնտեսությամբ, որը համեմատաբար անկում ապրեց ԽՍՀՄ փլուզումից հետո և բնակչության հետագա արտահոսքով:
1978 թվականին գյուղում բացվել է միջնակարգ հանրակրթական դպրոց
Բնակչություն
Ներկայիս բնակչության մի մասի նախնիները 1829-1830 թթ. գաղթել են Մուշի գավառից։
Լուսակունքի ազգաբնակչության փոփոխությունը[2].
| Տարի | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2004 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 224 | 355 | 446 | 640 | 858 | 1169 | 1160 | 507 | 1377 | 1497 |
Տնտեսություն
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, հացահատիկի, կերային մշակաբույսերի և ծխախոտի մշակությամբ։
Պատմամշակութային կոթող
Գյուղի հարավային մասում են գտնվում սբ. Աստվածածին եկեղեցին (17-18դդ.), 10-20դդ. գերեզմանոց, 10-20դդ. և 12-13դդ. խաչքարեր։
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
- Լուսակունք բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։ (as Tuskyulu)
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
- Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 47, available online at the website of the Internet Archive:
- World Gazeteer: Armenia – World-Gazetteer.com