«Օսմանյան կայսրության տրոհում»–ի խմբագրումների տարբերություն
Տող 32. | Տող 32. | ||
== Լուսանկարներ == |
== Լուսանկարներ == |
||
{{Gallery |
|||
|title= |
|||
|width=200 |
|||
|height=150 |
|||
|lines=2 |
|||
|Պատկեր:Ottoman-Empire-Public-Demo.png|<small>Ցույցերը Կոստանդնուպոլսի Սուլթանահմետ հրապարակում Երիտթուրքական հեղափոխության ժամանակ</small> |
|||
|Պատկեր:Ottoman soldiers after the First Balkan War.png|<small>Բարոյալքված թուրք զինվորները: 1913 թվական |
|||
|Պատկեր:Maude in Baghdad.jpg|<small>Բրիտանական զորքերը մտնում են Բաղդադ: 1917 թվականի մարտ</small> |
|||
|Պատկեր:Turkish trenches at Dead Sea2.jpg|<small>Թուրքական խրամատները Մեռյա; ծովի ափին: 1917 թվական</small> |
|||
|Պատկեր:030Arab.jpg|<small>[[Հուսեյն իբն Ալի ալ-Հաշիմի]]ի զինվորները 1916-1918 թվականների Արաբական ապստամբության ժամանակ տանում են Հիջազ թագավորության դրոշը</small> |
|||
|Պատկեր:Armenian Resistance Armenian Fedayees 1915.png|<small>70-ամյա հոգևորականը ռազմադաշտ է առաջնորդում հայկական ազատագրական ջոկատը</small> |
|||
}} |
|||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
22:16, 3 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Օսմանայան կայսրության տրոհումը — Օսմանյան կայսրության պատմության մի ժամանակաշրջան, որը տևել է 1908 թվականից (Երիտթուրքական հեղափոխություն) մինչև 1922 թվականը (Օսմանյան կայսրության բաժանումը):
Պատմությունը
1908 թվականին Կրետեն, օգտվելով Երիտթուրքական հեղափոխությունից, հայտարարել էնոզիս Հունաստանի հետ:[1]
1912 թվականին, երբ Սերբիան, Չեռնոգորիան (Մոնտենեգրոն) և Հունաստանը իրավունք ներկայացրեցին՝ կառավարելու Ալբանիայի տարածքը, Ալբանիան անկախություն հռչակեց:
Օսմանյան կայսրությունը, թուլանալով, փորձում էր հենվել Գերմանիայի օգնության վրա, սակայն դա սոսկ ներքաշեց նրան Առաջին համաշխարհային պատերազմի (Առաջին աշխարհամարտ) մեջ (1914), որն ավարտվեց Քառյակ դաշինքի պարտությամբ: [3]
1917 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ստորագրվեց Երզնկայի զինադադարեը, որով ավարտվեց պատերազմն Օսմանյան կայսրության և Ռուսաստանի միջև:[4]
1917—1918 թվականներին [[Անտանտ]]ի մասնակից դաշնակից պետություները գրավեցին Օսմանյան կայսրության մերձավորարևելյան տիրույթները. Սիրիան և Լիբանանը անցան Ֆրանսիայի հսկողության ներքո, Պաղեստինը, Հորդանանը և Իրաքը՝ Մեծ Բրիտանիայի, Արաբական թերակղզու արևմուտքում՝ անգլիացիների աջակցությամբ (Լոուրենս Արաբացի) կազմավորվեցին հետևյալ անկախ պետությունները. Հիջազ, Նեջդ, Ասիր և Եմեն: Հետագայում Հիջազը և Ասիրը մտան СՍաուդյան Արաբիայի կազմի մեջ:
1918 թվականի հոկտեմբերի 30-ին կնքվեց Մուդրոսի զինադադարը, որին հետևեց Սևրի հաշտության պայմանագիրը (1920 թվականի օգոստոսի 10-ին): 1923 թվականի հոկտեմբերի 29-ին հռչակվեց Թուրքական հանրապետությունը կամ [[Թուրքիայի հանրապետություն]]ը: 1922 թվականի նոյեմբերի 1-ին Թուրքիայի ազգային մեծ ժողովը օրենք ընդունեց սուլթանության և խալիֆայության անջատման, առանձնացման մասին, ընդ որում՝ սուլթանությունը վերացվում էր՝ լուծարվում էր: Այդպես ավարտվեց Օսմանյան կայսրության ավելի քան 600-ամյա պատմությունը:
Օսմանյան կայսրության տրոհումը ուղեկցվում էր քրիստոնյաների՝ մասնավորապես և հատկապես՝ հայերի, ինչպես նաև հույների, ասորիների, նաև՝ ոչ քրիստոնյաների, այդ թվում՝ քուրդ-եզիդների զանգվածային կոտորածով և տեղահանմամբ, ինչը շարունակվեց մինչև 1926 թվականը:
1923 թվականի հուլիսին ստորագրվեց Լոզանի պայմանագիրը, որում սահմանվում էին Թուրքիայի նոր սահմանները:[5] 1923 թվականի հոկտեմբերի 29-ին թուրքերը հռչակեցին Թուրքական հանրապետությունը՝ նախագահ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրքի գլխավորությամբ:[5]
Տե՛ս նաև
- Իտալա-թուրքական պատերազմ
- Բալկանյան պատերազմներ
- Առաջին համաշխարհային պատերազմի Մերձավորարևելյան ռազմաբեմ
- Կովկասյան ռազմաճակատ (Առաջաին համաշխարհային պատերազմ)
- Հայոց ցեղասպանություն
- Արաբական ապստամբություն
- Հայկական հարց
- Մոսուլի հարց
- Թուրքիայի անկախության պատերազմ
- Սևծովյան նեղուցներ
Լուսանկարներ
|
Ծանոթագրություններ
- ↑ Ion, Theodore P., «The Cretan Question», The American Journal of International Law, April, 1910, pp. 276—284
- ↑ Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw (1994). ««National Awakening and the Birth of Albania, 1876—1918», Albania: A Country Study». countrystudies.us.
- ↑ Османская империя в энциклопедии «Кругосвет»
- ↑ Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905—1920, page 119.
- ↑ 5,0 5,1 Попов А.