«Օսմանյան կայսրության տրոհում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

22:07, 3 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ

1922 թվականի նոյեմբերի 16-ին Մեհմեդ VI-ը, ով ձևականորեն դեռ մնում էր խալիֆ, դիմեց բրիտանական ռազմական իշխանություններին՝ խնդրելով իրեն դուրս բերել Կոստանդնուպոլսից (Ստամբուլ): Նոյեմբերի 17-ին, բրիտանական «Մալայա» գծանավով, նա մեկնեց Ստամբուլից:

Օսմանայան կայսրության տրոհումը — Օսմանյան կայսրության պատմության մի ժամանակաշրջան, որը տևել է 1908 թվականից (Երիտթուրքական հեղափոխություն) մինչև 1922 թվականը (Օսմանյան կայսրության բաժանումը):

Պատմությունը

1908 թվականին Կրետեն, օգտվելով Երիտթուրքական հեղափոխությունից, հայտարարել էնոզիս Հունաստանի հետ:^[1]

1912 թվականին, երբ Սերբիան, Չեռնոգորիան (Մոնտենեգրոն) և Հունաստանը իրավունք ներկայացրեցին՝ կառավարելու Ալբանիայի տարածքը, Ալբանիան անկախություն հռչակեց:

^[2]

Օսմանյան կայսրությունը, թուլանալով, փորձում էր հենվել Գերմանիայի օգնության վրա, սակայն դա սոսկ ներքաշեց նրան Առաջին համաշխարհային պատերազմի (Առաջին աշխարհամարտ) մեջ (1914), որն ավարտվեց Քառյակ դաշինքի պարտությամբ: ^[3]

1917 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ստորագրվեց Երզնկայի զինադադարեը, որով ավարտվեց պատերազմն Օսմանյան կայսրության և Ռուսաստանի միջև:^[4]

1917—1918 թվականներին [[Անտանտ]]ի մասնակից դաշնակից պետություները գրավեցին Օսմանյան կայսրության մերձավորարևելյան տիրույթները. Սիրիան և Լիբանանը անցան Ֆրանսիայի հսկողության ներքո, Պաղեստինը, Հորդանանը և Իրաքը՝ Մեծ Բրիտանիայի, Արաբական թերակղզու արևմուտքում՝ անգլիացիների աջակցությամբ (Լոուրենս Արաբացի) կազմավորվեցին հետևյալ անկախ պետությունները. Հիջազ, Նեջդ, Ասիր և Եմեն: Հետագայում Հիջազը և Ասիրը մտան СՍաուդյան Արաբիայի կազմի մեջ:

1918 թվականի հոկտեմբերի 30-ին կնքվեց Մուդրոսի զինադադարը, որին հետևեց Սևրի հաշտության պայմանագիրը (1920 թվականի օգոստոսի 10-ին): 1923 թվականի հոկտեմբերի 29-ին հռչակվեց Թուրքական հանրապետությունը կամ [[Թուրքիայի հանրապետություն]]ը: 1922 թվականի նոյեմբերի 1-ին Թուրքիայի ազգային մեծ ժողովը օրենք ընդունեց սուլթանության և խալիֆայության անջատման, առանձնացման մասին, ընդ որում՝ սուլթանությունը վերացվում էր՝ լուծարվում էր: Այդպես ավարտվեց Օսմանյան կայսրության ավելի քան 600-ամյա պատմությունը:

Օսմանյան կայսրության տրոհումը ուղեկցվում էր քրիստոնյաների՝ մասնավորապես և հատկապես՝ հայերի, ինչպես նաև հույների, ասորիների, նաև՝ ոչ քրիստոնյաների, այդ թվում՝ քուրդ-եզիդների զանգվածային կոտորածով և տեղահանմամբ, ինչը շարունակվեց մինչև 1926 թվականը:

1923 թվականի հուլիսին ստորագրվեց Լոզանի պայմանագիրը, որում սահմանվում էին Թուրքիայի նոր սահմանները:^[5] 1923 թվականի հոկտեմբերի 29-ին թուրքերը հռչակեցին Թուրքական հանրապետությունը՝ նախագահ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրքի գլխավորությամբ:^[5]

Տե՛ս նաև

Իտալա-թուրքական պատերազմ
Բալկանյան պատերազմներ
Առաջին համաշխարհային պատերազմի Մերձավորարևելյան ռազմաբեմ
Կովկասյան ռազմաճակատ (Առաջաին համաշխարհային պատերազմ)
Հայոց ցեղասպանություն
Արաբական ապստամբություն
Հայկական հարց
Մոսուլի հարց
Թուրքիայի անկախության պատերազմ
Սևծովյան նեղուցներ

Լուսանկարներ

Ծանոթագրություններ

↑ Ion, Theodore P., «The Cretan Question», The American Journal of International Law, April, 1910, pp. 276—284
↑ Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw (1994). ««National Awakening and the Birth of Albania, 1876—1918», Albania: A Country Study». countrystudies.us.
↑ Османская империя в энциклопедии «Кругосвет»
↑ Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905—1920, page 119.
↑ ^5,0 ^5,1 Попов А.

[1] Ion, Theodore P., «The Cretan Question», The American Journal of International Law, April, 1910, pp. 276—284

[Birth_of_Albania-2] Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw (1994). ««National Awakening and the Birth of Albania, 1876—1918», Albania: A Country Study». countrystudies.us.

[3] Османская империя в энциклопедии «Кругосвет»

[4] Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905—1920, page 119.

[enciIslam-5] 5,0 ^5,1 Попов А.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-[[Պատկեր:Sultanvahideddin.jpg|thumb|<small>1922 թվականի նոյեմբերի 16-ին [[Մուհամմեդ VI|Մեհմեդ VI]]-ը, ով ձևականորեն դեռ մնում էր խալիֆ, դիմեց բրիտանական ռազմական իշխանություններին՝ խնդրելով իրեն դուրս բերել Կոստանդնուպոլսից (Ստամբուլ): Նոյմբերի 17-ին, բրիտանական  «Մալայա» գծանավով, նա մեկնեց Ստամբուլից:</small>]]
+[[Պատկեր:Sultanvahideddin.jpg|thumb|<small>1922 թվականի նոյեմբերի 16-ին [[Մուհամմեդ VI|Մեհմեդ VI]]-ը, ով ձևականորեն դեռ մնում էր խալիֆ, դիմեց բրիտանական ռազմական իշխանություններին՝ խնդրելով իրեն դուրս բերել Կոստանդնուպոլսից (Ստամբուլ): Նոյեմբերի 17-ին, բրիտանական  «Մալայա» գծանավով, նա մեկնեց Ստամբուլից:</small>]]
-'''Օսմանայան կայսրության տրոհումը''' — Օսմանյան կայսրության պատմության մի ժամանակաշրջան, որը տևել է [[1908|1908 թվականից]] ([[Երիտթուրքական հեղափոխություն]]) մինչև <nowiki/>[[1922|1922 թվականը]]́ (Օսմանյան կայսրության բաժանումը):
+'''Օսմանայան կայսրության տրոհումը''' — Օսմանյան կայսրության պատմության մի ժամանակաշրջան, որը տևել է [[1908|1908 թվականից]] ([[Երիտթուրքական հեղափոխություն]]) մինչև [[1922|1922 թվական]]ը ([[Օսմանյան կայսրության բաժանումը]]):
 == Պատմությունը ==