Կերատիտ
| Եղջերաթաղանթի բորբոքում keratitis | |
|---|---|
 աչքի եղջերենու բորբոքային հիվանդություն | |
| Տեսակ | հիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան |
| Պատճառ | տրավմա, բակտերիաներ, սնկեր, ինֆեկցիաներ, մակաբույծներ |
| Հիվանդության ախտանշաններ | լուսավախություն, արցունքահոսություն, ցավ, աչքի կարմրություն, տեսողության թուլացում, բլեֆարոսպազմ, օտար մարմնի զգացում |
| Բժշկական մասնագիտություն | ակնաբանություն |
| Բուժում | հակաբակտերիալ, հակասնկային, հակավիրուսային թերապիա |
 Keratitis Վիքիպահեստում | |
Կերատիտ, եղջերենու բորբոքային հիվանդություն է, որը հիմնականում արտահայտվում է պղտորմամբ, խոցոտմամբ, ցավով և աչքի կարմրությամբ։ Կարող է լինել ինչպես տրավմատիկ, այնպես էլ ինֆեկցիոն (գրիպ, տուբերկուլյոզ) ծագման։ Եղջերաթաղանթի բորբոքմամբ հիվանդները գանգատվում են աչքի կարմրությունից, լուսավախությունից, արցունքահոսությունից, բլեֆարոսպազմից, ցավից, զգալի դիսկոմֆորտից, օտար մարմնի զգացումից։ Կերատիտներից հետո հաճախ մնում է կայուն պղտորում։ Մեղմ պղտորման դեպքում կոչվում է ամպիկ, եթե պղտորումն ինտենսիվ է, կոչվում է հատ։ Կերատիտի հավանական ելքը հատի առաջացումը կամ տեսողության թուլացումն է։
Դասակարգում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ըստ բնույթի
- խոցոտվող-եղջերենու ամբողջականությունը խախտված է։ Լինում է մակերեսային և խորը։ Մակերեսային կերատիտի դեպքում վնասվում է եղջերաթաղանթի վերին շերտը։ Կարող է առաջանալ որպես կոնյուկտիվիտի կամ դակրոցիստիտի (արցունքապարկի բորբոքման) բարդություն։ Խորը կերատիտի դեպքում բորբոքային գործընթացը տարածվում է դեպի եղջերաթաղանթի ավելի խոր շերտեր։ Այս դեպքում եղջերաթաղանթի վրա մնում են սպիներ։
- չխոցոտվող-եղջերենու էպիթելը ինտակտ է։
- Ըստ ընթացքի
- սուր- սուր էպիթելիալ կերատիտ, ինտերստիցիալ կերատիտ, սկավառակաձև կերատիտ, մետաղադրամանման կերատիտ
- քրոնիկ- նեյրոտրոֆիկ կերատիտ, լորձաթաղանթի թիթեղանման կերատիտ
- Ըստ հարուցչի բնույթի
- վիրուսային-հերպետիկ կերատիտ, որը 70 % դեպքերում պայմանավորված է հերպես սիլմպլեքս (Herpes simplex) վիրուսի առաջին տեսակով (HSV) և վարիցելլա զոստեր վիրուսով (VZC): Հերպես բառը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է սողալ։ Հերպես սիմպլեքս վիրուսային ինֆեկցիան տարածվում է ինֆեկցված օջախների կամ նրա սեկրետների ուղղակի կոնտակտի միջոցով (համբույր կամ սեռական կոնտակտ)։ Վարակը կարող է փոխանցվել նորածիններին՝ ծննդաբերական ուղիներից, եթե մայրն ունի գենիտալ ինֆեկցիա։ Առաջնային ինֆեկցիայից հետո վիրուսը թափանցում է տրիգեմինալ գանգլիոն, որտեղ կարող է մնալ լատենտ շատ տարիներ։ Հերպետիկ կերատիտից հետո, հիմնականում առաջանում են «դենդրիտիկ խոցեր», հիվանդությունը կարող է ունենալ նաև ռեցիդիվող բնույթ։ Ռեցիդիվող օկուլյար ինֆեկցիան առաջանում է լատենտ ինֆեկցված տրիգեմինուսի (եռվորյակ նյարդ) գանգլիոնում վիրուսի ռեակտիվացիայի հետևանքով, վերջինս՝ նյարդերի աքսոններով անտերոգրադ տրանսպորտի հետևանքով դեպի սենսոր նյարդերի վերջույթները, ապա աչքի մակերեսի հյուսվածքներ։
- բակտերիալ-կարող է առաջանալ տրավմայի կամ կոնտակտային լինզաներ կրելու հետևանքով։ Որպես կանոն, բակտերիալ կերատիտի հարուցիչը հիմնականում ոսկեգույն ստաֆիլոկոկը (Staphylococcus aureus) և կապտաթարախային ցուպիկն (Pseudomonas aeruginosa, հաճախ կոնտակտային լինզաներ կրողների մոտ) են։ Կերատիտը թարախային բնույթի է և հաճախ կոչվում է եղջերենու թարախային խոց։ Հիվանդները գանգատվում են ցավից, աչքի կարմրությունից, լուսավախությունից, արցունքահոսությունից, տեսողության վատացումից։
- ականտամեոբայով հարուցված կերատիտ-հազվագյուտ հանդիպող պրոտոզոային ինֆեկցիա է, հաճախ հանդիպում է կոնտակտային լինզաներ կրող անձանց մոտ։ Բնորոշ է ցավը, լուսավախությունը, արցունքահոսությունը, տեսողության վատացումը, կենտրոնական եղջերենում օղակաձև ինֆիլտրատի առկայությունը, կարող է բերել կուրության։
- սնկային-հիվանդությունն ուղեկցվում է կորնեալ համախտանիշի զարգացմամբ, ցավով, աչքի հիպերեմիայով (գերարյունություն)։ Խոցոտվում են եղջերաթաղանթի և՛ մակերեսային, և՛ խորանիստ շերտերը, ընդհուպ մինչև պերֆորացիա (թափածկում)։ Բորբոքային գործընթացի մեջ երբեմն ներառվում է նաև անոթաթաղանթը։ Սնկային կերտիտը առավելպես դիտվում է գյուղական բնակչության մոտ։ Եղջերաթաղանթի միկրոտրավման հողի կամ բանջարեղենի հետ հանդիսանում է հիմնական ռիսկի գործոնը։ Սնկային կերատիտի հետևանքով կարող է առաջանալ բբի վրա սպիտակ հատ և տեսողության վատացում։ Սնկային կերատիտի ախտորոշումը դժվար է, որի պատճառով երբեմն սխալ բուժում է իրականացվում։
Պատճառներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պայամնավորված կերատիտի տարբեր տեսակների առկայությամբ կերատիտի առաջացման պատճառները կարող են տարբեր լինել։ Սակայն առավել հաճախ հիվանդության առաջացման պատճառը վիրուսն է, վիտամին A-ի անբավարարությունը, որոշ վարակիչ հիվանդություններ (գրիպ, դիֆթերիա, սիֆիլիս, գոնորեա, տուբերկուլոզ), իսկ երբեմն նաև` այլ միկրոօրգանիզմները։ Երբ աչքի եղջերենին ծառի ճյուղով, եղունգով կամ ինչ-որ այլ օտար մարմնով վնասվում է նույնպես կարող է առաջանալ կերատիտ։
Ախտորոշում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կերատիտի վաղ և ճիշտ ախտորոշումը կարևոր դեր է խաղում բուժման գործընթացում, քանի որ այս հիվանդությունը հաճախ շփոթում են ալերգիկ կոնյուկտիվիտի հետ։
Բուժում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բուժումը կախված է կերատիտի տեսակից։ Անկախ կերատիտի առաջացման պատճառից խորհուրդ է տրվում դադարեցնել կոնտակտային լինզաների օգտագործումը։ Ինֆեկցիոն կերատիտը, որպես կանոն պահանջում է հակաբակտերիալ, հակասնկային կամ հակավիրուսային թերապիա։ Կերատիտի ժամանակ հաճախ նշանակվում են աչքի կաթիլներ, հաբեր, երբեմն նույնիսկ ներարակումներ։ Հերպետիկ կամ այլ վիրուսային կերատիտների ժամանակ նշանակում են աչքի կաթիլներ Oftalmoferon, որը պարունակում է Interferonum alpha-2, դիմեդրոլ, բորաթթու, մեթացել (metacoelia-արհեստական արցունք)։ Օգտագործվում է նաև Tobramycin, իսկ բորբոքումից պաշտպանության համար կիրառվում է Indocollyre և Corneregel: Բակտերիալ ինֆեկցիաների ժամանակ կիրառելի են հակաբակտերիալ դեղամիջոցները, օրինակ՝ լևոֆլոկսացին, մոկսիֆլոքսացին, օֆլոքսացին։ Խորհուրդ չի տրվում կիրառել ստերոիդ հակաբորբոքային միջոցներ, քանի որ նրանք կարող են բերել հիվանդության սրացման, խոցոտման և եղջերաթաղանթի պերֆորացիայի։ Կերատիտի առաջին նշանների ի հայտ գալուց անմիջապես հետո անհրաժեշտ է դիմել ակնաբույժի։ Քանի որ որոշ ինֆեկցիաների հետևանքով կարող են ի հայտ գալ հետևյալ բարդությունները՝ սպի եղջերաթաղանթի վրա, տեսողության թուլացում, եղջերաթաղանթի պերֆորացիա, ինֆեկցիայի տարածում դեպի ավելի խոր շերտեր, կուրություն։ Կերատիտի բուժման ժամանակ ճիշտ ընտրված մարտավարությունը հնարավորություն կտա խուսափել հետագա բարդություններից։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Կերատիտ
- Martín-Navarro, Cm; Lorenzo-Morales, J; Cabrera-Serra, Mg; Rancel, F; Coronado-Alvarez, Nm; Piñero, Je; Valladares, B (Nov 2008). «The potential pathogenicity of chlorhexidine-sensitive Acanthamoeba strains isolated from contact lens cases from asymptomatic individuals in Tenerife, Canary Islands, Spain». Journal of medical microbiology 57 (Pt 11): 1399—404. doi:10.1099/jmm.0.2008/003459-0. PMID 18927419. edit
- Грибковый кератит
- Ե. Ի. Կովալևսկի Վիրուսային կերատիտ.
- Department of Pathology | The College of Veterinary Medicine at UGA Արխիվացված 2009-11-19 Wayback Machine
- Հերպետիկ կերատիտ
- Медицина утв. МИНЗДРАВОМ СССР 12.07.1978 N 10/8-55 Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
- Ամեոբային կերատիտ Արխիվացված 2010-07-06 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կերատիտ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 496)։ 
|