Գազային հաստատուն

Գազային հաստատուն, համապիտանի (ունիվերսալ) գազային հաստատուն (երբեմն՝ Մենդելեևի հաստատուն), ֆիզիկական հաստատուն, հանդես է գալիս բազմաթիվ հիմնարար հավասարումներում, ինչպես օրինակ, իդեալական գազի վիճակի հավասարումը կամ Նեռնստի հավասարումը։ Նշանակվում է $~R$։ Թվապես հավասար է իզոբար պրոցեսում 1 մոլ իդեալական գազի ընդարձակման ժամանակ կատարված աշխատանքին, ջերմաստիճանը 1 Կելվինով բարձրանալու դեպքում։ Առաջին անգամ կիրառության մեջ է դրել Մենդելեևը 1874 թ.։

Ընդհանուր տեղեկություններ

1874 թ. Մենդելեևը հաշվեց Մենդելեև-Կլապեյրոնի հավասարման (իդեալական գազի վիճակի հավասարում) հաստատունի արժեքը մեկ մոլ գազի համար, ելնելով Ավոգադրոյի օրենքից, որի համաձայն, մինևնույն ճնշման և ջերմաստիճանի դեպքում ցանկացած գազի 1 մոլը զբաղեցնում է միևնույն $~V$ ծավալը։

Իդեալական գազի վիճակի հավասարումը՝ $p={RT \over {V}}$։

Միավորների միջազգային համակարգում $~R=\;8{,}3144621\;\pm \;0{,}0000075\;$ Ջ/(մոլ∙Կ)։

ՍԳՎ համակարգում $~R=\;8{,}3144621\cdot 10^{7}\;$ Էրգ/(մոլ∙Կ)

Կապը Բոլցմանի հաստատունի հետ

Համապիտանի գազային հաստատունը արտահայտվում է k_B Բոլցմանի հաստատունով՝

$\qquad R=N_{\rm {A}}k_{\rm {B}},\,$

որտեղ N_A-ն Ավոգադրոյի թիվն է։ Այդ դեպքում իդեալական գազի վիճակի հավասարումը կարելի է գրել

$p=N_{\rm {A}}k_{\rm {B}}T \over {V}$

կամ

$pV=Nk_{\rm {B}}T$

որտեղ N-ը մասնիկների (գազի մոլեկուլների) թիվն է։

Եթե մասնիկների թիվը տրված է մոլերով, ավելի հարմար է գազային հաստատունի օգտագործումը։

Տես նաև

• Բոլցմանի հաստատուն
• Ավոգադրոյի հաստատուն
• Իդեալական գազի վիճակի հավասարում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 642)։