Էմիլ Կոլ
 | |
| Ծննդյան թիվ՝ | հունվարի 4, 1857[1][2][3][…] |
|---|---|
| Ծննդավայր՝ | Փարիզ, Ֆրանսիա[2] |
| Վախճանի թիվ՝ | հունվարի 20, 1938[1][2][3][…] (81 տարեկան) |
| Վախճանի վայր՝ | Վիլժուիֆ[4] և Փարիզ, Ֆրանսիա[2] |
| Քաղաքացիություն՝ | Ֆրանսիա |
| Մասնագիտություն՝ | ծաղրանկարիչ, կինոօպերատոր, կոմիքսների հեղինակ, մուլտիպլիկատոր, կինոռեժիսոր, օպերատոր-բեմադրիչ, սցենարիստ, կոմիքսների արտիստ և վիզուալ արտիստ |
| IMDb։ | ID 0169871 |
Էմիլ Կոլ (ֆր.՝ Émile Cohl, ծննդյան անուն՝ Էմիլ Էժեն Ժան Լուի Կուրտե (ֆր.՝ Émile Eugène Jean Louis Courtet), հունվարի 4, 1857[1][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիա[2] - հունվարի 20, 1938[1][2][3][…], Վիլժուիֆ[4] և Փարիզ, Ֆրանսիա[2]), ֆրանսիացի նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, ֆիլմի ռեժիսոր, սցենարիստ, օպերատոր։ Դրամատուրգիայի և մուլտիպլիկացիայի պատմության մեջ հիշվել է որպես գրաֆիկ անիմացիայի ստեղծող։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոլն ամբողջ մանկությունն անցկացրել է Լիլի արվարձանում, սովորել է մի ոսկերչի և աճպարարի մոտ[5]։ Հետաքրքրվելով նկարչությամբ՝ աշակերտել է այն ժամանակ ամենահայտնի ծաղրանկարիչներից մեկին՝ Անդրե Ժիլին (ֆր.՝ André Gill), որն աշխատել է «Լուսին» (ֆր.՝ La lune) և «Խավարում» (ֆր.՝ L'Eclipse) ամսագրերի համար։
Աշխատելով իր ուսուցչի ոճով՝ Էմիլ Կոլը դարձել է բավականին հայտնի ծաղրանկարիչ։ Համագործակցել է «Նոր լուսին» (ֆր.՝ La Nouvelle Lune) և «Ժամանակակիցները» (ֆր.՝ Homines d'aujourd-hui) ամսագրերի հետ՝ միաժամանակ աշխատելով որպես լուսանկարիչ[5]։
1900 թվականից հետո համագործակցել է հումորային ամսագրերի և ալմանախների հետ, օրինակ՝ «Սև կատու» (ֆր.՝ Homines d'aujourd-hui) ամսագրի, որտեղ նկարել է մուլտհերոսի մի շարք կատակերգական արկածներ, որոնք մոտ են եղել լուբոկի և կոմիքսների ավանդույթներին։ Այս շարքերից մեկում նա պատկերել է աշխատողներին, որոնք հատակը փորել են հսկա գայլիկոնով։
«Gaumont» ամսագրի սցենարիստներն օգտագործել են նրա գաղափարը, ինչից հետո Կոլը բողոքով դիմել է Լեոն Գոմոնտին, որն էլ նրան աշխատանքի է ընդունել որպես սցենարիստ[5]։ Իր ռեժիսորական գործունեությունը սկսել է՝ նկարահանելով կասկադյորական ֆիլմեր․ այդ ժանրով աշխատել է նաև Ֆեյլադը։ Դեռևս 1908 թվականի մարտին Էմիլ Կոլը հաջողության է հասել՝ նկարահանելով «Դդումների հետապնդում» ֆիլմը[5]։
Նույն 1908 թվականին կադր առ կադր մեթոդով գծանկարներ նկարահանելով՝ նա ստեղծել է առաջին գրաֆիկական մուլտֆիլմը աշխարհում[5]։ Իսկ նրա կարևոր հայտնագործություններից երկուսը` շարժման և նկարահանման յուրաքանչյուր փուլի համար առանձին գծանկար անելն ու ուղղահայաց տեղադրված տեսախցիկով նկարելը, մինչ օրս մնացել են գրաֆիկական անիմացիայի աշխատանքի հիմնական սկզբունքները։
1908 թվականի օգոստոսի 17-ին տեղի է ունեցել անիմացիոն ֆիլմերի նրա առաջին ցուցադրությունը Փարիզի «Ժիմնազ» թատրոնի էկրանին[6]։ Դա «Ֆանտաստիկ մղձավանջ» (ֆր.՝ Fantasmagorie) ֆիլմն է եղել։ «Fantoche» (ֆր.՝ fantoche) բառը, որը վերցված է իտալերենից (իտալ.՝ fantoccio), նշանակում է տիկնիկ։ Դա Էմիլ Կոլի առաջին մշտական կերպարն է եղել[6]։
Կոլն ինքն է նկարել իր նկարները՝ կադր առ կադր, իսկ ժապավենը՝ ընդամենը 36 մետր երկարությամբ, պարունակել է 2000 կադր։ Էմիլ Կոլը նաև առաջինն է եղել, ով կիրառել է իրերը կենդանացնելու տեխնիկան։ Նա այդ տեխնիկան օգտագործել է «Կենդանի խաղեր» գործում (թեմա, որին նա մի քանի անգամ է անդրադարձել), ինչպես նաև «Կենդանի թերթ», «Փոքր Ֆաուստ» գործերում։ Նա համադրել է բնական առարկան գծագրված կերպարի հետ, իսկ անիմացիաների մեջ օգտագործել է նաև լուսանկարչություն։ 1909-1910 թվականներին Էմիլ Կոլը Gaumont ընկերության համար ստեղծել է հնարքներ, որոնցում նա հիմնականում օգտագործել է հակառակ կամ կադր առ կադր նկարահանում։
1910 թվականի վերջին Ֆերդինանդ Զեկկան հրավիրել է Կոլին պրոդյուսեր Պաթեի արվեստանոցում աշխատելու։ Կոլի ստեղծագործության այս շրջանին են պատկանել «Գրոտեսկների թանգարանը», «Մի կտոր թղթի արկածները» և «Ուղեղների ուղղիչը»․ հայեցակարգով վերջին գործը նման է «Ուրախ մանրէներ» աշխատանքին[5]։
1912 թվականին Կոլը «Էկլիպս» ընկերության համար վերանկարահանել է իր նախորդ նկարներից մի քանիսը։
1913 թվականին նրան հրավիրել են «Էկլեր», և արդեն լինելով այդ ընկերության աշխատակից՝ Կոլը մեկնել է Միացյալ Նահանգներ, որտեղ աշխատել է «Էկլեր» ընկերության Ֆորտ Լիի (Նյու Ջերսի) մասնաճյուղում։ Էմիլ Կոլը Միացյալ Նահանգներում թողարկել է «Snookums» սերիալը՝ նկարիչ Մաքմանուսի կողմից ստեղծված կերպարի արկածը[5]։
Նա վերադարձել է Ֆրանսիա Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին։ 1917-1918 թվականներին ստեղծել է երեք ավազակների մասին հինգ ֆիլմերից բաղկացած «Նիկելապատ ոտքերի արկածները» շարքը։
Ամբողջական ֆիլմագրությունը ներառել է ավելի քան երեք հարյուր ֆիլմ, սակայն դրանց կեսից ավելին այսօր անվերադարձ կորել է։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Կոլն ապրել է աղքատների կացարանում։ 1938 թվականի հունվարին մահացել է դժբախտ պատահարի հետևանքով։
Ֆիլմագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1908 թվական․ «Դդումների հետապնդում»
- 1908 թվական․ «Ֆանտաստիկ մղձավանջ» / Fantasmagorie
- 1908 թվական․ «Դրամա տիկնիկների մոտ»
- 1908 թվական․ «Կենդանացած լուցկիներ»
- 1908 թվական․ «Լռության հյուրանոցը»
- 1908 թվական․ «Զինվորիկը, որը աստված է դառնալու»
- 1909 թվական․ «Փոխակերպումներ»
- 1909 թվական․ «Վազող լամպը»
- 1909 թվական․ «Ուրախ մանրէներ»
- 1908 թվական․ «Ժամանակակից դպրոց»
- 1910 թվական․ «Գրոտեսկների թանգարանը»
- 1910 թվական․ «Ուղեղների ուղղիչը»
- 1910 թվական․ «Հերկուլեսի 12 քաջագործությունները»
- 1910 թվական․ «Փոքր Ֆաուստը»
- 1910 թվական․ «Երգ սրճարանում մի տղայի մասին»
- 1910 թվական․ «Նկարիչ-նեոիմպրեսիոնիստ»
- 1911 թվական․ «Մի կտոր թղթի արկածները»
- 1911 թվական․ «Ոգիների վրեժը»
- 1912 թվական․ «Կենդանացած խաղալիքները»
- 1913 թվական․ «Սնուկումս» (Snookums)
- 1917 թվական․ «Նիկելապատ ոտքերի արկածները»
- 1921 թվական․ «Ֆանտոշի տունը»
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Cohl, Émile // Who's Who in Animated Cartoon: An International Guide to Film and Television's Award-Winning and Legendary Animators — NY: Hal Leonard LLC, 2006. — ISBN 978-1-55783-671-7
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.lips.org/bio_cohl_GB.html
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Ж. Садуль. Всеобщая история кино. Том 1. — М.:"Искусство", 1958.
- ↑ 6,0 6,1 «Пионерский период анимации» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 15-ին.
Արտաքին հղումեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ասենին Ս․Վ․ «Էկրանի կախարդները» Պիոներները 3d-master.org