Լայնաքիթ կապիկներ

Լայնաքիթ կապիկներ
Macaca fascicularis
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Լատիներեն անվանում
Catarrhini E. Geoffroy, 1812
Հոմանիշներ
Catarrhina
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Լայնաքիթ կապիկներ կամ Նոր Աշխարհի կապիկները (Platyrrhini) տարածված են Ամերիկայում՝ Հարավային Մեքսիկայից մինչև Հյուսիսային Արգենտինա։

Տեսակներ

Հայտնի է մոտ 150 տեսակ, որոնք նեռարվում են 5 ընտանիքներում՝ խաղկաններ, մորվածնոտավորներ, գիշերակապիկայիններ, սարդակապիկայիններ և դիվակապիկայիններ։ Ամենափոքրը խաղկաններն են, գաճաճ լեմուրների հետ միասին համարվում են պրիմատների կարգի ամենափոքր կաթնասունները։

Արտաքին տեսք

Ամենափոքրը գաճաճ խաղկանն է, որի մարմնի երկարությունը 11-15 սմ է, իսկ քաշը՝ 100-150 գ։ Ամենախոշորը սարդակապիկայինների ընտանիքին պատկանող գորշ միրիկին է, որի մարմնի երկարությունը 8 վսմ է, իսկ քաշը 15 կգ։ Բոլոր լայանքիթ կապիկները ծառաբնակ են և հիմնականում ցերեկային կենդանիներ։ Խաղկանների ընտանիքին (callitrichidae) 40-ից ավելի կապիկներ (խաղկաններ, առյուծակապիւկներ, սագուիններ կամ տանարիններ, մարմոզետներ և այլն)։ Որպես կանոն, խաղկանների պոչը մարմնից ավելի երկար է։

Ձեռքերի ու ոտքերի մատների վրա ունեն ճանկեր։ Մեծ մասը բնակվում է Ամազոն գետի ավազանում։ Սնվում են հիմնականում միջատներով, երբեմն նեկտարով և ծառահյութով։ Կյանքի տևողութըունը 16 տարի է։ Մորվածնոտավորների ընտանիքինը (cebidae) ներառում է 14 տեսակի կապիկներ (մորվածնոտներ կամ կապուցիններ, սկյուրակապիկներ կամ սայմիրիներ)։ Մորվածնոտ նշանակում է մորուքավոր ծնոտ։

Սնվում են հատկապես պտուղներով, ոստերով, միջատներով, ծառագորտերով և ձվերով։ Ապրում են 10-30 անհատից կազմված խմբերով։ Սկյուռակապիկները սնվում են միջատներով կամ բույսերով, ապրում են 100 անդամից բաղկացած խմբերով։ Գիշերակապիկայինների ընտանիքին (Aotidae) ընդգրկում է 10 տեսակի կապիկներ, որոնք վարում են գիշերային կյանք։ Գիշերակապիկները բնակվում են Հարավային և Կենտրոնական Ամերիկայում, սնվում են պտուղներով։ Մարմնի երկարությունը 40 սմ է, իսկ քաշը 1,2 կգ։ Ապրում են ընտանեկան փոքր խմբերով։

Սարդակապիկայինների ընտանիքը (Atelidaе) կազմված է 30 տեսակի կապիկներից (կռնչակապիկներ, կոատներ, բրդկապիկներ և այլն)։ Ցերեկային կենդանիներ են ապրում են խմբերով կամ հոտերով սնվում են բուսական կերով։ Դիվակապիկայիննեի ընտանիքը (pitheciidae) ներառում է 50 տեսակի կապիկ (ցատկաններ, ուակարիներ կամ կակսժաոներ)։ Ապրում են փոքր խմբերով, ուակարիները հոտերով։ Սնվում են բույսերով և պտուղներով։

Գրականություն

• Կենդանիների հանրագիտարան, Վահագն Աբրահամյան

Արտաքին հղումներ

• Parvorder Catarrhini — Classification — Systema Naturae 2000(չաշխատող հղում)
• Catarrhini Infraorder Արխիվացված 2009-07-03 Wayback Machine

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լայնաքիթ կապիկներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լայնաքիթ կապիկներ» հոդվածին։