Kuba: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Republika ti Kuba
*República de Cuba* (Espaniol)
Republika ti Kuba República de Cuba (Espaniol)
	Wagayway Eskudo
	Napili a pagsasao: Patria o Muerte Plantilia:Es ikono ; "Pagilian wenno Patay"
	Nailian a kanta: La Bayamesa ("Ti Bayamo a Kanta")
Kasasaad	kliente nga estado iti Estados Unidos
Kapitolio	Havana
Kadakkelan a siudad	capital
Opisial a sasao	Espaniol
Grupgrupo ti etniko	65.1% Puraw, 10.1% Aprikano, 24.8% Mulato ken Mestiso
Nagan dagiti umili	Kubano
Gobierno	Unitario a republika, Sosialista nga estado
• Presidenta ken Primero	Raúl Castro
• Umuna a Bise Presidente	J. R. M. Ventura
• Umuna a Sekretario iti Partido Komunista	Raúl Castro
• Presidente ti Nailian a Gimong	Ricardo Alarcón
Pannakawayawayas manipud ti Espania/Estados Unidos
• Nairangarang	Oktubre 10, 1868 ; manipud ti Espania
• Nairangarang ti Republika	Mayo 20, 1902 ; manipud ti Estados Unidos
• Rebolusion ti Kuba	Enero 1, 1959
Kalawa
• Dagup	109,884 km2 (42,426 sq mi) (Maika-105)
• Danum (%)	negligible
Populasion
• Karkulo idi 2010	11,241,894 (Maika-73)
• Senso idi 2002	11,177,743
• Densidad	102.3/km2 (265.0/sq mi) (Maika-106)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2010
• Dagup	$114.1 bilion (Maika-63)
• Tunggal maysa a tao	$9,900 (Maika-86)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2010
• Dagup	$57.49 bilion (Maika-68)
• Tunggal maysa a tao	$5,100 (Maika-90)
Gini (2000)	38.0; kalalainganna
HDI (2013)	0.815; nangato unay · Maika-44
Kuarta	Pisos ti Kuba(CUP) ; Mabaliwan a pisos ti KUba (CUC)
Sona ti oras	UTC−5 (CST)
• Kalgaw (DST)	UTC−4 (CDT)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+53
TLD ti internet	.cu

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan

← Nadadaan nga urnos Barbaro nga urnos →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

Rebision manipud idi 16:12, 3 Agosto 2016

Ti Kuba, opisial a ti Republika ti Kuba, (/ˈkjuːbə/ (dengngen); Espaniol: República de Cuba, panangibalikas: [reˈpuβlika ðe ˈkuβa] (saan a mabirukan ti papeles ti audio iti "RCUB.ogg ")) ket maysa nga isla a pagilian idiay Karibe. Ti pagilian iti Kuba ket buklenna ti kangrunaan nga isla iti Kuba, ti Isla de la Juventud, ken dagiti nadumaduma a purpuro. Ti Havana ket isu ti kadakkelan a siudad idiay Kubá ken ti kapitolio iti daytoy a pagilian. Ti Santiago de Cuba ket isu ti maikadua a kadakkelan a siudad.^[9]^[10] Iti amianan ti Kuba ket naisanglad ti Estado Unidos (90 a milia ti kaadayona) ken ti Bahamas, Mehiko ket addaan iti laud, ti Is-isla ti Cayman ken Hamaika ket adda iti abagatan, ken Haiti ken ti Dominikano a Republika ket adda iti abagatan a daya.

Idi 1492, Christopher Columbus ket simmanglad ken tinuntonna ti isla a tattan ket tagikuaen ti Kubá, para iti Pagarian iti Espania. Ti Kuba ket nagtalinaed a teritorio iti Espania aginggana idi nagpatingga ti Espania–Amerikano a Gubat idi 1898, ekn nakaala ti pormal a panakawayawaya manipud ti Estados Unidos idi 1902. Ti maysa a narukop a demokrasia, a kaaduan nga iturayan dagiti radikal a politika ket rimsua, a pinatangken babaen ti Kubano a batay-linteg iti 1940, ngem daytoy ket napernekan idi 1952 babaen ti dati a presidente a ni Fulgencio Batista, ken naipatakder ti maysa nga autoritario turay, a daytoy ket nagpaadu kadagiti kadaksan, panagpasardeng kadagit politika ken panagpalad kadagiti pagalagadan ti ekomonia.^[11]^[12] ni Batista ket kanungpalan a naikkat idi Enero 1959 babaen ti Hulio 26 a tignay, ken ti maysa a baro nga administrasion ket naipatakder babaen ni Fidel Castro, a babaen idi 1965 ket nagbalin a ti maysa a partido nga estado babaen ti napaungar a ti Partido Komunista ti Kuba, nga agturturay pay laeng iti tatta nga aldaw.

Ti Kuba ket pagtaengan ti sumurok a 11 a riwriw a tattao ken isu daytoy ti kaaduan ti populasion nga isla a pagilian idiay Karibe, ken isu pay ti kadakkelan babaen ti kalawa ti lugar. Dagiti tattao, kultura, ken dagiti tinawtawid ket nakaala manipud kadagiti nadumaduma a nagtaudan, a kas kadagiti aborihinal a Taíno ken Ciboney a tattao, ti panawen iti Espaniol a kolonialismo, ti pinakayammo iti Aprikano a tagtagabu ken ti kinaasidegna iti Estados unidos.

Ti Kuba ket addaan ti 99.8% a bilang dagiti makabasa ken makasurat,^[3]^[13] ti nababa a bilang dagiti panakatay ti maladaga ngem dagiti dadduma a naparang-ay a pagilian,^[14] ken ti natimbengan a panagnamnama ti biag iti 77.64.^[3] Idi 2006, ti Kubá ket isu laeng ti agmaymaysa a pagilian a nakasabat ti WWF a panagilawlawag iti nasaranay a panagrangrang-ay; nga addaan ti maysa a ekolohikal a tugot iti basbassit ngem 1.8 hektarea tunggal maysa a tao ken maysa a Pagsurotan ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaon iti sumurok a 0.8 para iti 2007.^[15]

Etimolohia

Ti nagan a Kuba ket nagtaud manipud ti pagsasao a Taíno. Ti husto a kaibuksilan ti nagan ket saan a nalawag ngem mabalin maipatarus a kas idiay kaaduan ti nalames a dagaw (cubao),^[16] wenno nalatak a lugar (coabana).^[17]Dagiti mannurat a namatmati a ni Christopher Columbus ket Portuges et nangibagbaga a ti Cuba ket ninaganan babaen ni Columbus para iti taga-ugma nga ili ti Kuba idiay distrito ti Beja idiay Portugal.^[18]^[19]

Pakasaritaan

Sakbay ti Columbia a panawen

Ti Kuba ket tinataengan idi ti tattao aPatneng nga Amerikano a naamammuan akas dagiti Taíno, a tinawtawagan pay ti Arawak babaen dagiti Espaniol, ken Guanajatabey kenn tattao a Ciboney sakbay ti isasangpet dagiti Espaniol. Ti tinaudan dagitoy a Patneng nga Amerikano ket nagtaudda manipud ti nangruna adaga iti Amianan, Tengnga ken Abagatan nga Amerika kadagiti adu a nasapsapa a siglo .^[20] Dagiti patneng a Taíno ket tinawtawaganda ti isla iti Caobana.^[21] TDagidi Taíno ket mannalon ken dagidi Ciboney ken mannalon, mangngalap ken agananup-agburburas.

Dagiti nagibasaran

^ "Cuban Peso Bills". Tengnga a Banko iti Kuba. Naala idi 2009-09-07.
^ "Dagiti Nailian a Simbolo". Gobierno iti Kubá. Naala idi 2009-09-07.
^ ^a ^b ^c ^d ^e "CIA – The World Factbook". Cia.gov. Naala idi 2011-09-30.
^ ^a ^b ^c ^d Anuario Estadístico de Cuba 2010, Oficina Nacional de Estadísticas, República de Cuba. Naala idi Septiembre 30, 2011.
^ Ti pateg ket binukel ti kaasitgan a gasut.
^ "Cuba grapples with growing inequality". Reuters. Naala idi 21 Hulio 2013.
^ "Human Development Report 2014" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. Naala idi 2014-07-24.
^ Manipud idi 1993 aginggana idi 2004 ti Doliar ti Estados Unidos ket inus-usar a kumaduaan ti pisos aginggana ti doliar ket nasukatan babaen ti mabaliwan a pisos
^ Thomas, Hugh (Marso 1971). Kubá; ti Panangkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row. ISBN 0060142596.
^ Thomas, Hugh (1997). Ti Tagabu a Komersio: Ti Sarita iti Atlantiko a Komersio ti Tagabu, 1440–1870. New York, NY: Simon & Schuster. ISBN 0684835657.
^ "Dagiti insao no Senador John F. Kennedy idiay Demokratiko a Pangrabii, Cincinnati, Ohio". John F. Kennedy Presidential a Biblioteka ken Museo – Jfklibrary.org. 1960-10-06. Naala idi 2010-11-07.
^ Thomas, Hugh (Marso 1971). Kuba; ti Panagkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row. p. 1173. ISBN 0060142596.
^ "unstats | Millennio a Panagituding". Mdgs.un.org. 2010-06-23. Naala idi 2010-11-07.
^ "CIA World Factbook". Cia.gov. Naala idi 2011-09-30.
^ Reporta ti sibibiag a planeta
^ Alfred Carrada, Ti Diksionario ti Pagsasao a Taino(plato 8)
^ Diksionario – Taino dagiti patneng a tao ti Karibe --
^ Augusto Mascarenhas Barreto: O Português. Cristóvão Colombo Agente Secreto do Rei Dom João II. Ed. Referendo, Lissabon 1988. Inggles: Ti Portuges a Columbus: sekreto nga ahente ni Ari Juan II, Palgrave Macmillan, ISBN 0-333-56315-8
^ da Silva, Manuel L. ken Silvia Jorge da Silva. (2008). Ni Christopher Columbus idi ket Portuges, Express Printing, Fall River, MA. 396pp. ISBN 978-1-60702-824-6.
^ Ramón Dacal Moure, Manuel Rivero de la Calle (1996). Arte ken arkeolohia ti sakbay ti Columbia a Kuba. Unibersidad ti Pittsburgh a Pagmalditan. p. 22. ISBN 0-8229-3955-X.
^ "Taino a nagan para kadagiti isla". Indio.net. Naala idi 2010-11-07.

Bibliograpia

Chomsky, Aviva; Carr, Barry; Smorkaloff, Pamela Maria, dagiti ed. (2004). The Cuba Reader: History, Culture, Politics. Durham, NC & London: Unibersidad ti Duke a Pagmalditan. ISBN 978-0-822-33197-1. {{cite book}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Domínguez, Jorge I. (2003). Ti Batay-linteg ti Politikal a Transision ti Kuba: Ti Rami ti Panagtalinaay (ken Panagbalbaliw) ti 1992 a Batay-linteg (PDF). Coral Gables, FL: Instituto para dagiti Kubano ken Amerikano aPanagadal, Unibersidad ti Miami. ISBN 978-1-932-38504-5. Naala idi 19 Agosto 2012.
Feinsilver, Julie M. (1989). "Ti Kuba a kas maysa a 'Medikal a Bileg ti Lubong': Dagiti Politika ti Simbolismo". Panagrepaso a Panagsukisok ti Latin nga Amerika. 24 (2): 1–34. JSTOR 2503679. {{cite journal}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Gleijeses, Piero (1994). "'Pumanawkan! Umayen dagiti Puraw a Higante!': Ti Estados UNidos, dagiti Mercenario, ken ti Kongo, 1964–1965" (PDF). Diplomatiko a Pakasaritaan. 18 (2): 207–237. {{cite journal}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Gleijeses, Piero (1996). "Ti Immuna nga Ipapan ti Kuba idiay Aprika: Arhelia, 1961–1965". Warnakan dagiti Panagadal ti Latin nga Amerika. 28 (1): 159–195. JSTOR 157991. {{cite journal}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Gleijeses, Piero (1997). "Dagiti Immuna nga Embahador: Ti Naiparawad ti Kuba iti Pannakawaya ti Guinea-Bissau". Warnakan dagiti Panagadal ti Latin nga Amerika. 29 (1): 45–88. JSTOR 158071. {{cite journal}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Gleijeses, Piero (2002). Dagiti Asisinnupiat a Mision: Havana, Washington, ken Aprika, 1959–1976. Chapel Hill, NC: Unibersidad ti North Carolina a Pagmalditan. ISBN 978-0-807-82647-8. {{cite book}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)
Ramazani, Rouhollah K. (1975). Ti Persiano a Golpo ken Kipet ti Hormuz. Alphen aan den Rijn: Sijthoff & Noordhoff. ISBN 9-0286-0069-8. {{cite book}}: Imbalido a |ref=harv (tulong)

Dagiti silpo ti ruar

Dagiti midia a mainaig iti Kuba iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Kuba manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Cuba

Gobierno ti Kuba
Kuba iti Curlie (iti Ingles)

Plantilia:Carribean Plantilia:Latinunion

[1] "Cuban Peso Bills". Tengnga a Banko iti Kuba. Naala idi 2009-09-07.

[2] "Dagiti Nailian a Simbolo". Gobierno iti Kubá. Naala idi 2009-09-07.

[autogenerated1-3] "CIA – The World Factbook". Cia.gov. Naala idi 2011-09-30.

[cubastat2010-4] Anuario Estadístico de Cuba 2010, Oficina Nacional de Estadísticas, República de Cuba. Naala idi Septiembre 30, 2011.

[5] Ti pateg ket binukel ti kaasitgan a gasut.

[6] "Cuba grapples with growing inequality". Reuters. Naala idi 21 Hulio 2013.

[HDI-7] "Human Development Report 2014" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. Naala idi 2014-07-24.

[8] Manipud idi 1993 aginggana idi 2004 ti Doliar ti Estados Unidos ket inus-usar a kumaduaan ti pisos aginggana ti doliar ket nasukatan babaen ti mabaliwan a pisos

[9] Thomas, Hugh (Marso 1971). Kubá; ti Panangkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row. ISBN 0060142596.

[10] Thomas, Hugh (1997). Ti Tagabu a Komersio: Ti Sarita iti Atlantiko a Komersio ti Tagabu, 1440–1870. New York, NY: Simon & Schuster. ISBN 0684835657.

[11] "Dagiti insao no Senador John F. Kennedy idiay Demokratiko a Pangrabii, Cincinnati, Ohio". John F. Kennedy Presidential a Biblioteka ken Museo – Jfklibrary.org. 1960-10-06. Naala idi 2010-11-07.

[12] Thomas, Hugh (Marso 1971). Kuba; ti Panagkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row. p. 1173. ISBN 0060142596.

[13] "unstats | Millennio a Panagituding". Mdgs.un.org. 2010-06-23. Naala idi 2010-11-07.

[14] "CIA World Factbook". Cia.gov. Naala idi 2011-09-30.

[15] Reporta ti sibibiag a planeta

[16] Alfred Carrada, Ti Diksionario ti Pagsasao a Taino(plato 8)

[17] Diksionario – Taino dagiti patneng a tao ti Karibe --

[18] Augusto Mascarenhas Barreto: O Português. Cristóvão Colombo Agente Secreto do Rei Dom João II. Ed. Referendo, Lissabon 1988. Inggles: Ti Portuges a Columbus: sekreto nga ahente ni Ari Juan II, Palgrave Macmillan, ISBN 0-333-56315-8

[19] Silva, Manuel L. ken Silvia Jorge da Silva. (2008). Ni Christopher Columbus idi ket Portuges, Express Printing, Fall River, MA. 396pp. ISBN 978-1-60702-824-6.

[20] Ramón Dacal Moure, Manuel Rivero de la Calle (1996). Arte ken arkeolohia ti sakbay ti Columbia a Kuba. Unibersidad ti Pittsburgh a Pagmalditan. p. 22. ISBN 0-8229-3955-X.

[21] "Taino a nagan para kadagiti isla". Indio.net. Naala idi 2010-11-07.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

@@ Linia 128: / Linia 128: @@
 [[Kategoria:Dagiti pagilian ti Karibe]]
 [[Kategoria:Dagiti komunista nga estado]]
-[[Kategoria:Dagiti dati a kolonia ti Espana]]
+[[Kategoria:Dagiti dati a kolonia ti Espania]]
 [[Kategoria:Golpo ti Mehiko]]
 [[Kategoria:Dagiti pagilian nga isla]]