Ungbarnadauði

Ungbarnadauði er dauði barns á fyrsta aldursári. Tíðni ungbarnadauða er skilgreind sem fjöldi látinna barna 12 mánaða og yngri á hver 1.000 börn sem fæðast lifandi.^[1] Vöggudauði, óútskýrt skyndilegt andlát barns undir 12 mánaða aldri, er ein orsök ungbarnadauða. Barnadauði er dauði barna undir fimm ára aldri,^[2] og burðarmálsdauði er dauði fósturs eða nýbura, eftir 22 vikna meðgöngu og áður en barnið er 28 daga gamalt.

Heimskort sem sýnir tíðni ungbarnadauða í ólíkum löndum.

Ástæður ungbarnadauða eru margvíslegar og tengjast meðal annars sjúkdómum, umhverfisþáttum og efnahagslegum þáttum. Algengar orsakir ungbarnadauða eru köfnun í fæðingu, lungnabólga, fæðingargallar, vandamál í meðgöngu eða við fæðingu, nýburasýking, niðurgangur, malaría, mislingar og vannæring.^[3] Skortur á læknisþjónustu á meðgöngu, áfengisneysla, reykingar og eiturlyfjaneysla, eru meðal áhrifaþátta.^[4] Tíðni ungbarnadauða tengist mörgum öðrum breytum eins og menntunarstigi móður, umhverfisaðstæðum, samfélagslegum innviðum og heilbrigðisþjónustu.^[5] Aðgerðir eins og bætt hreinlætisaðstaða, aðgangur að hreinu drykkjarvatni, bólusetningar gegn algengum smitsjúkdómum og aðrar lýðheilsuráðstafanir draga úr tíðni ungbarnadauða.

Árið 1990 létust 8,8 milljón börn undir 12 mánaða aldri í heiminum.^[6] Árið 2015 var þessi tala komin niður í 4,6 milljónir.^[7] Tíðni ungbarnadauða minnkaði úr 65 í 29 andlát á 1.000 fæðingar á heimsvísu á sama tíma.^[8] Árið 2017 létust 5,4 milljón börn fyrir fimm ára aldur,^[9] en árið 1990 var þessi tala 12,6 milljónir.^[7] Talið er að hægt væri að fyrirbyggja 60% þessara andláta með tiltölulega einföldum aðgerðum eins og samfelldri brjóstagjöf, bólusetningum og bættri næringu.^[10]