შინაარსზე გადასვლა

ანდრე ბრეტონი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ანდრე ბრეტონი
ფრანგ. André Breton
დაბადების თარიღი 19 თებერვალი, 1896(1896-02-19)[1] [2] [3]
დაბადების ადგილი ტინშებრე
გარდაცვალების თარიღი 28 სექტემბერი, 1966(1966-09-28)[4] [1] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] (70 წლის)
გარდაცვალების ადგილი პარიზი[4]
დასაფლავებულია ბატინოლის სასაფლაო
ფსევდონიმი Breton, André
საქმიანობა პოეტი[20] [19] , მწერალი[21] , რომანისტი, ესეისტი[19] , მხატველი, ფოტოგრაფი და ხელოვნების თეორიტიკოსი[19]
ენა ფრანგული ენა
მოქალაქეობა საფრანგეთი[22]
ალმა-მატერი შაპტალის ლიცეუმი
Magnum opus სიურრეალისტური მანიფესტი, Manifestoes of Surrealism და Second Surrealist Manifesto
მეუღლე ჟაკლინ ლამბა[23] , ელისა ბრეტონი და Simone Collinet[24]
შვილ(ებ)ი ობე ელეუე
ხელმოწერა

ანდრე ბრეტონი (დ. 19 თებერვალი, 1896 , ტინშებრეი, ორნი, — გ. 28 სექტემბერი, 1966, პარიზი) — ფრანგი მწერალი და პოეტი, სიურრეალიზმის თეორეტიკოსი.₫

ბიოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბრეტონი დაიბადა 1896 წლის 19 თებერვალს, ნორმანდიის ქალაქ ტინშებრეიში, ბურჟუაზიულ ოჯახში. მამა ჟანდარმერიის კანცელარიაში მუშაობდა, თუმცა სახელმწიფო სექტორში დიდხანს არ დარჩენილა და კერძო კანტორაში გადავიდა. ანდრეს არ ჰყავდა და-ძმები, ამიტომ არ არის გასაკვირი, რომ მშობლები ყველანაირად ცდილობდნენ მიეცათ თავიანთი ერთადერთი შვილისთვის უმაღლესი კლასიკური განათლება, რომელიც მას გაუკვლევდა გზას პრესტიჟულ და მომგებიანი მომავლისკენ. ბრეტონმა დაამთავრდა საეკლესიო სკოლა, შემდეგ სწავლობდა ერთ-ერთ ფრანგულ კოლეჯში, რომლის დამთავრების შემდეგ გაემგზავრა სორბონში და გახდა სამედიცინო ფაკულტეტის სტუდენტი.

პირველი მსოფლიო ომის დროს ანდრე მსახურობდა სანიტრად, როდესაც მან გაიცნო პოეტი გიიომ აპოლინერი. ეს შეხვედრა საბედისწერო აღმოჩნდა დამწყები ფსიქოლოგისთვის. აპოლინერმა იგი წარუდგინა ფილიპ სუპოს, რომელიც მისი თანამებრძოლი გახდა. ლუი არაგონმა კი ბრეტონს ლოტრეამონის შემოქმედება გააცნო.

1919 წელს ერთ-ერთ ჟურნალში გამოქვეყნებულ იქნა ანდრე ბრეტონისა და ფილიპ სუპოს მოთხრობა მაგნიტური ველები, დაწერილი ახალი შემოქმედებითი მეთოდის - ავტომატური წერის- საშუალებით. სწორედ ეს ნამუშევარი იქცა სიურრეალიზმის სათავედ.

ბრეტონის გარშემო თავი მოიყარეს ისეთმა შემოქმედებმა, როგორებიცაა: ლუი არაგონი, პოლ ელუარი და ტრისტან ცარა. 1920 წლიდან მათ დაიწყეს შოკისმომგვრელი პრეზენტაციების მოწყობა: რეგულარული ჩხუბები ბანკეტებზე, სკანდალები. ბურჟუაზიული საზოგადოება შიშით ადევნებდა თვალს ახალგაზრდა პოეტების თავგადასავლებს.

ბრენტონი მშვენივრად ხვდებოდა, რომ პერმანენტული ალიაქოთი ვერ გახდებოდა ახალი მხატვრული პლატფორმა. 1924 წელს პირველი სიურრეალისტური მანიფესტის გამოქვეყნების შემდეგ სიურრეალისტურმა მოძრაობამ ნათელი პროგრამა მიიღო. მათი წინამძღვარი გახდა ანდრე ბრეტონი, რომელთაც ისინი „ფრანგულ ლიტერატურაში უკანასკნელ მოხუცს“ ეძახდნენ.

ბრეტონის ლიდერობა უფრო და უფრო იძენდა ავტორიტარულ ხასიათს: სკანდალები მოედო სიურრეალისტურ წრეს. ჯგუფი დატოვეს ბრეტონის უახლოესმა თანამებრძოლებმა როჟე ფიტკარმა და ფილიპ სუპომ. თუმცა შემოქმედებითად უფრო პროდუქტიული იყო: გამოიცემოდა სულ უფრო მეტი სიურრეალისტური ჟურნალები. არაგონისა და სუპოს ადგილი დაიკავეს ბუნიუელმა და დალიმ.

ბრეტონი მონაწილეობას იღებდა პოლიტიკურ ცხოვრებაშიც. 1920-იან წლებში იგი სიურრეალისტებს კომუნისტურ პარტიაში შესვლისკენ მოუწოდებს. 1930 წელს ხვდება ლევ ტროცკის მექსიკაში. მთელ მსოფლიოში აწყობს სურრეალისტურ გამოფენებს, ამათგან, ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა აშშ-ში ჩატარებული გამოფენა. ბევრი ხელოვნებათმცოდნე ამტკიცებს, რომ პოპარტი აღმოცენდა მარცვლისგან, რომელიც ჩაგდებულ იქნა სიურრეალისტების გამოფენის შედეგად 1942 წელს.

მეორე მსოფლიო ომის დროს ბერტონი აშშ-ში ცხოვრობდა და იქ აგრძელებდა ლიტერატურულ მოღვაწეობას. მას განხეთქილება მოუვიდა სალვადორ დალისთან მას შემდეგ, რაც ესპანელმა მხატვარმა განაცხადა: „სიურრეალიზმი-მე ვარ!“

ანდრე ბრეტონი დაიღუპა 1966 წლის 28 სექტემბერს, სასუნთქი გზების დაავადების გამწვავების შედეგად.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ datos.bne.es: El portal de datos bibliográficos de la Biblioteca Nacional de España — 2011.
  3. ↑ Encyclopædia Universalis — Encyclopædia Britannica, 1968.
  4. ↑ 4.0 4.1 Бретон Андре / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ André (1896-1966) Breton
  6. ↑ Encyclopædia Britannica
  7. ↑ SNAC — 2010.
  8. ↑ Nationalencyklopedin — 1999.
  9. ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  10. ↑ Discogs — 2000.
  11. ↑ filmportal.de — 2005.
  12. ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  13. ↑ Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480
  14. ↑ Béhar H. Breton, André // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2018. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T011143
  15. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  16. ↑ GeneaStar
  17. ↑ Roglo — 1997. — 10000000 ეგზ.
  18. ↑ Babelio — 2007.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 The Fine Art Archive — 2003.
  20. ↑ http://www.nytimes.com/2011/09/25/nyregion/bruce-museum-takes-a-sharply-focused-look-at-picasso.html
  21. ↑ Collectie Boijmans Online — 2010.
  22. ↑ Museum of Modern Art online collection
  23. ↑ https://hedendaagsesieraden.nl/2024/07/08/david-hare/
  24. ↑ Collection - Saint Louis Art Museum
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ანდრე_ბრეტონი&oldid=4411112“-დან