c-კვარკი

c-კვარკი

ინგლ. Charm quark
შემადგენლობა	ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი
ოჯახი	ფერმიონი
ჯგუფი	კვარკი
თაობა	მეორე
მონაწილეობს ურთიერთქმედებებში	ძლიერი, სუსტი, ელექტრომაგნიტური, გრავიტაციული
სიმბოლო	c
ანტინაწილაკი	c-ანტიკვარკი (c)
თეორიულად დაამტკიცა	ჯეიმს მიორკენმა და შელდონ გლაშოუმ (1964) შელდონ გლაშოუმ, იოანის ილიოპულოსმა და ლუჩიანო მაიანმა (1970)
აღმოჩენილია	(SLAC, 1974) სამუელ ჩაო ჩუნგ ტინგი (BNL, 1974) Burton Richter et al. (SLAC, 1974)
მასა	$1.27\pm 0.02$ მევ/c²
იშლება	სტაბილურია ან u-კვარკი + $e$ + ${\overline {\nu }}_{e}$
მუხტი	$+{\frac {2}{3}}e$
მუხტის ფერადობა	r, g, b
სპინი	${\frac {1}{2}}\hbar$
სუსტი იზოსპინი	LH: $+{\frac {1}{2}}$, RH: 0
სუსტი ჰიპერმუხტი	LH: $+{\frac {1}{3}}$, RH: $+{\frac {4}{3}}$

c-კვარკი, მოჯადოებული კვარკი (ინგლ. Charm quark < Charm — „მოჯადოებული“; აღნიშვნა: c) — ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი, კვარკი. შედის ფერმიონების მეორე თაობის ჯგუფში, აქვს მუხტი +(2/3)e.

როგორც ყველა კვარკი, ის მონაწილეობს ოთხივე სახის ურთიერთქმედებაში: ძლიერში, სუსტში, ელექტრომაგნიტურსა, გრავიტაციულში. ცოდნის ამჟამინდელ დონეზე, c-კვარკი არის უსტრუქტურო ნაწილაკი, ანუ ფუნდამენტური, ისევე როგორც სხვა კვარკები და ლეპტონები.

c-კვარკის არსებობა (უკვე ცნობილი u, d და s-ის შემდეგ) იწინასწარმეტყველეს 1970 წელს შელდონ გლაშოუმ, იოანის ილიოპულოსმა და ლუჩიანო მაიანმა. ის პირველად აღმოაჩინეს 1974 წელს J/ψ ნაწილაკის აღმოჩენის შედეგად SLAC-ში ჯგუფის მიერ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ბარტონ რიხტერი და BNL-ში ჯგუფის მიერ სამუელ ჩაო ჩუნგ ტინგის ხელმძღვანელობით. BNL ჯგუფმა დაარქვა ახალ ნაწილაკს J, SLAC ჯგუფმა შესთავაზა სახელი ψ. ნაწილაკების სახელზე ხანმოკლე კამათის შემდეგ მიიღეს კომპრომისული ვარიანტი — J/ψ. ეს ეგრეთ წოდებული ფარული მოჯადოებული ნაწილაკი (charmonium) შედგება მოჯადოებული კვარკისა და ანტიკვარკისგან.