Farabî

Farabî
Farabî
Navê rastî	Abū Nasr Muhammad ibn al-Farakh al-Fārābi
Jidayikbûn	872; Qazaxistan
Mirin	950; Şam
Esil	Fars
Hevwelatî	Tirkmenistan
Pîşe	Fîlozof, Stêrnas û Muzîkvan
Serdem	Serdema Zêrîn a Îslamê
Bandorbar	Arîstotelês, Platon, Betlemyûs
Bandorker	Şihabedînê Suhrewerdî, Îbn Sîna, Kîndî, Îbnî Ruşd, Îbn Bace, Ehmedê Xanî
	biguhêre

Farabî, an jî Ebû Nesr Muhemmed ibn el-Ferex el-Farabî (farisî û erebî: Abū Nasr Muhammad ibn al-Farakh al-Fārābi) fîlozof û stêrnasê fars e.

Di sala 872'an li Farabê (Otrar) ya Tirkmenistanê ji dayîk bûye û di sala 950'an de li Şamê jiyana xwe ji dest daye. Navê wî yê rastî Muhemmedê kûrê Tahran kûrê Uzlug e û li rojava jî ew bi navê Alpharabius, Alfarabi û Abunaser tê naskirin. Ji bona ku ew li bajarê Farabê yê Qazaxistanê hatiyê dinê jê re dibêjin Farabî. Wî perwerdeya xwe ya serata li Farabê dest pê kir û bi şûnde jî li Rey û li Bexdayê xwend.

Dema ku wî li Haranê lêkolîn li ser felsefê dikir wî Yûhana bin Haylan naskir û rêgezên dibistana nepen fêr bû. Li Helebê ew bû mêvanê hukûmdarê Hamedanan Seyfûdewlet. Digel pir zimanên ku baş bi wan dizanibû; ji suryanî, erebî, farisî û tirkî û baş bi kurdî jî dizanibû.^[1]

Berhem û ramanên Farabî

Farabî di dema piştî mirina Pêxember Muhemmed û rewşa polîtîk a ku piştî wî re di navbera xelîfeyande derketiye jiyaye û ev rewş çavdêrî kirye. Ew bi giranî li ser têkiliyên olî û polîtîk sekiniye û ji bona ku şîroveyekî li vê rewşê bîne, ew li ser nivîsên Platon û Arîstotelês xebitiye. Gerek mirov vê rewşê bîne ber çavên xwe û nivîsên Farabî li gor vê yekê şîrove bike.

Farabî wek mijîyekî ensîklopedîk, bi taybetê bala xwe daye birêvebiriya polîtîk. Ji ber vê yekê gelek nivîsên wî şîrove û sentezên şexsî li ser felsefa Platon û Arîstotelês in.

Wî pirtukek bi navê "Lihevhatina fîlozofan Arîstotelês û Platon" nivîsand. Ev pirtuk bahsa "ramanên şêniyên siteya dilpak" dike. Wekî din wî kurtebirek li ser zagonên Platon jî nivîstiye.

At-Ta’lim As Sanî wa İhsâu all-Ulûm
El-Madinat al-Fazila
As-Siyasah-al Madaniyyah
Risalah fi Ma'ani all Akl
Ihsa Al-Ulm Musiki Al-Kabir
Ketāb al-Musiqā al-Kābir
Ketâb Fi al-Musiqā
Al Moodhal Fi al-Musiqā
Ketâb Ustukesat
Alm Al-Musiqā
Ehsa al-Alm
Ketab Fi al-lhsâ al-Ikâ
Ketab al-Musiqā
Ketâb Ad-Advar
Ketab al-Farab

Çavkanî

^ Muhammed Ronî El-Meranî, M . (2016). Alfabeya Kurdî Ya Herî Kevn. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 105-125. http://dergipark.gov.tr/buydd/issue/33403/371689 ^{Girêdana arşîvê 2018-11-05 li ser Wayback Machine}

Girêdanên derve

Farabî – 870-950 - Ji Malpera Felsefevan ^{Girêdana arşîvê 2016-03-14 li ser Wayback Machine}

[1] Muhammed Ronî El-Meranî, M . (2016). Alfabeya Kurdî Ya Herî Kevn. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 105-125. http://dergipark.gov.tr/buydd/issue/33403/371689 ^{Girêdana arşîvê 2018-11-05 li ser Wayback Machine}

[1]