1896
1896 (MDCCCXCVI) waor sjrikkeljaor wat begós op 'ne goonsdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 1 jannewarie - De spoorweeg vaan Herzogenrath nao Zitterd, gebouwd oonder Henri Sarolea mèt de bedoeling Heerle op 't spoor aon te slete, weurt opegedoon.
- 4 jannewarie - Utah treujt es 45e staot touw tot de Vereinegde Staote vaan Amerika.
- 20 jannewarie - Eësjte gebruuk van röntgensjtraoling in de genaeskunde, zoawaal in Duutsjlandj es in de Vereinigde Sjtaote.
- 1 fibberwarie - De opera La Bohème van Giacomo Puccini geit in Turijn in première.
- 1 miert - Antoine Henri Becquerel óntdèk radioactiviteit.
- 25 fibberwarie - In 't Belsj treujt de regering-de Smet de Naeyer I aon.
- 6-15 aprèl - In Athene vinde de ierste modern Olympische Speule plaots. Op 't program steit oonder mie d'n allerierste marathonloup.
- 26 mei - Aan de beursj van New York weurt veur 't ièrsj de Dow Jones-index gepubliceerd.
- 2 juni - Guglielmo Marconi patenteert zien oetveending de draodloos tillegrafie.
- 12 augustus - Voetbalclub Willem II weurt opgeriech. Ze zal binne de 20 jaor oetgreuje tot de ierste club oet 't zuie mèt lendelek succes.
- 16 augustus - Skookum Jim Mason vink 'ne rieke goudaor in Klondike (Canada); diet zal leije tot de Klondike Gold Rush.
- 27 augustus - De Oorlog tösje 't Vereineg Keuninkriek en Zanzibar, de kortste oorlog oats, weurt tösje 9:02 en 9:40 oetgevochte.
- 31 augustus - 't Protectoraot Sierra Leone weurt ingestèld.
- 15 september - El Salvador, Honduras en Nicaragua smelte kortstoondeg same tot de Groete Rippubliek Midde-Amerika.
- 3 december - Herman Hollerith rich de Tabulating Machine Company op, eine veurlouper van IBM.
- 10 december - Ubu Roi vaan Alfred Jarry geit mèt 'n enorm sjendal in premièr.
- zoonder datum
- 't Keuninkriek Ouagadougou in 't huieg Burkina Faso kump oonder Frans protectoraot.
- Marcel Proust publiceert zienen ierste roman, Les plaisirs et les jours.
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 23 jannewarie - Charlotte van Luxemburg, (gesjtorve 1985)
- 18 fibberwarie - Gaston Burssens, Belzje dichter en sjriever (gesjtorve 1965)
- 4 miert - Lucia Lauria Vigna, Italiaanse leeftiedsrecordhèlster (gestorve 2009)
- 7 miert - Frans Schleiden, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve 1955)
- 7 aprèl - Frits Peutz, Nederlandse arsjitek (gestorve 1974)
- 9 augustus - Jean Piaget, Zjwitserse kingerpsycholoog (gesjtorve 1980)
- 24 september - F. Scott Fitzgerald, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1940)
- 31 oktober - Ethel Waters, Amerikaanse zengeres en actries (gestorve 1977)
- 4 november - Carlos P. Garcia, Filipijnse zjuris en politicus (gestorve 1971)
- 16 november - Oswald Mosley, Britse aristocraat en fascisteleijer (gesjtorve 1980)
- 17 november - Lev Vygotski, Russische filosoof, psycholoog en kunstenaer (gesjtorve 1934)
- 6 december - Ira Gershwin, Amerikaansen tekssjriever veur songs (gestorve 1983)
- 16 december - Norbert Brodine, Amerikaanse fotograaf en filmer (gesjtorve 1970)
- 21 december - Konstantin Rokossovski, Sovjetse militair (gestorve 1968)
- 23 december - Johan Dijkstra, Nederlandse kunstenaer (gesjtorve 1978)
- zoonder datum
- Karel Dorren, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve 1988)
- Eduard Franquinet, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve 1974)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 8 jannewarie - Paul Verlaine, Fransen diechter (51)
- 12 fibberwarie - Ambroise Thomas, Franse componis (84)
- 5 miert - Pierre Guillaume Jean van der Schrieck, Nederlandse politicus en militair (83)
- 29 miert - August Willem Philip Weitzel, Nederlandse militair en politicus (80)
- 14 aprèl - Willem Seymour Mulder, Nederlandsen diechter (75)
- 20 mei - Clara Schumann, Duitse pianiste en componiste (76)
- 13 juli - August Kekulé, Duitse sjemicus (66)
- 1 augustus - William Grove, Britse oetvènjer van de brandjsjtofcel (85)
- 11 oktober - Anton Bruckner, Oasteriekse componis (72)
- 20 oktober - Félix Tisserand, Fransen astronoom (51)
- 22 november - George Washington Gale Ferris jr., Amerikaansen inzjenieur, oetvinder vaan 't reuzeraad (37)
- 10 december - Alfred Nobel, Zweedse sjemicus, oondernummer en filantroop (63)
- zoonder datum
- Emile Seipgens, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (50-51)