Den Helder

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Den Helder (archaïsch wel Nieuwendiep) is 'n plaots en gemeinte aon de noordpunt vaan 't vasteland vaan de Nederlandse provincie Noord-Holland. Op 1 juni 2005 had de gemeinte 59.238 inwoeners; ze besleit een oppervlak vaan 178,83 km², boevaan 133,42 km² water. Den Helder heet wijer nog 't groet dörp Julianadorp en 't klein dörp Huisduinen binne de grènze. Den Helder kaom in de leste iew op es industrie- meh veural es marinestad.

Stadsfuncties

De Nederlandse Keuninklike Marine heet de stad groetgemaak en is nog ummer de veurnaomste werkgever en immigrantetrèkker. Neve de matroze zien de werknummers ouch oonderhaajdslui op de sjeepswèrve. Den Helder is wijer ouch e verzörgingscentrum veur de Kop vaan Noord-Holland en veur Tessel, wat te noorde vaan Den Helder ligk en boenao 'ne veerdeens vaanoet de stad oonderhawwe weurt.

Veur 't gebrek aon amusemint in Den Helder op te vange heet me recintelek 't themapark Cape Holland geëupend.

Stadsbild

Den Helder weurt algemein gezeen es ein vaan de oonaontrèkkelekste stei vaan Nederland en de gemeinte kamp al jaore mèt 't vraogstuk wie me dit probleem oplosse moot. 't Veurmaoleg raodhoes oet 1851, later oetgebouwd in art déco, brande in jannewari 2005 aof, me oonderzeuk nog of 't gerestaureerd weurt. Markant is de vuurtorie de lange Jaap, dee bij Huisduinen steit.

Historie

De historie vaan de gemeinte begint in Huisduinen; in de Middeliewe e klein duundörp in de noordelekste punt vaan Holland. Bij versjeie inpolderinge vaan druugvallende grun (wadde), wie 't Zijpe, kaom Huisduinen neet mie zoe allein te ligke en zoe kós te leste in de zestiende iew 'n twiede plaots te noorde devaan oontstoon: Nieuwendiep of Den Helder. De nederzètting greujde es vèsserdörp en handelsplaots, meh de echte bleuj begós pas in de Fransen Tied, wie me hei 'ne marinehave aon begós te lègke. De exploitatie vaan Den Helder es marinestad woort nao 1815 door keuning Wöllem I veurtgezat, zeker ouch um commercieel haves wie Amsterdam en Rotterdam te kinne oontlaste. Dit brach Den Helder in ein iew tied tot de status vaan middelgroete stad. Probleme wie hoeg sjomaasj en criminaliteit, deils verbaand hawwend mèt de einzijegheid vaan de ikkenomie, en weineg prestiesj, teikende de stad nao d'n Twiede Wereldoorlog.