Kofi Annan
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Kofi Atta Annan (Kumasi, 8 april 1938 – 18 augustus 2018) waor 'ne Ghanese diplomaat en de vreugere secretaris-generaal van de Vereinigde Naties. Ban Ki-Moon naom die positie vaan 'm euver in 2006.
Annan woort gebore in Kumasi, in d'n tied dat Ghana een Britse kolonie waor. Zien familie behuèrt tot de elite van 't land. Annan sjtudeerde economie en management aan de universiteite van Kumasi, Minnesota en Genève.
Hae begoes zien carrière bie de Waereldgezóndheidsorganisatie (WHO) in 1962. Tösje 1974 en 1976 wèrkde hae es directeur toerisme in Ghana, woanao hae weer truukkièrde bie de VN en in versjillende functies wèrkde. In 1993 en 1994 waor hae verantwoordelik veur vrae-operaties. Sommige critici sjtèlle häöm deils verantwoordelik veur de volkemaord in Rwanda in 1994, woa hae te passief op gereageerd zou höbbe.
In 1996 woort hae beneump tot secretaris-generaal van de VN, es opvolger van Boutros Boutros-Ghali. Hae begoes mètein e programma mèt vernujinge binne de VN.
In 1998 óndernaom Annan 'n umsjtreje missie nao Irak, woa hae 'n compromis sjloot mèt de dictator Saddam Hussein euver wape-inspecties. Hiemèt kièrde hae ziech eupelik tege de wunsje van de Vereinigde Sjtate.
In april 2001 maakde hae 'n 5-punteplan bekènd um de AIDS-epidemie te besjtrieje. Annan zuut dees epidemie es 'n perseunlike prioriteit in zien functie es secretaris-generaal. In december van dat jaor kreeg hae same mèt de ganse VN de Nobelpries veur de vrae, vanwege hun insjpanninge veur 'ne beter georganiseerde waereld mèt miè vrae. In 2002 begoes Annan aan 'ne twiède termien es secretaris-generaal.
In 2004 raakde Annans zoon verwiekkeld in e sjandaal rónd sjteekpenninge gerelateerd aan 't VN-plan Olie veur voding in Irak.
Op 31 december 2006 eindigde Annans ambsperiode. Hae woort opgevolg door de Zuud-Koreaan Ban Ki-moon. Nao zien aaftrejje deeg hae nog dèks diplomatiek werk veur de VN. Hae sjtorf in 2018 op tachetigjäörige laeftied in zien hoes in Zjwitserland.