Stumhöbbendjen alveolaire plosief

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De stumhöbbendjen alveolaire plosief of stumhöbbendje alveolair ploefklank is 'ne mitklinker dae in sómmige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [d]. De stumhöbbendjen alveolaire plosief haet feitelik veer variantje (zuuch bie kènmirke).

Kènmirke

Kènmirke vanne stumhöbbendjen alveolaire plosief zeen:

• De meneer van oetspraok is occlusief, det mèntj det ze wuuertj gemaak doordet de lóchstroum in 't spraokkenaal wuuertj toegepaotj. Ómdet deze mitklinker ouch oraal is, sónger broek van 'nen oetgank inne naas, wuuertj de lóchstroum gans geblokkeerdj en is t'r 'ne plosief;
• 't Guuef veer oetspraokplaatse:
  1. Dentaal, [d̪], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge de baovetenj (apicaal taenge laminaal);
  2. Denti-alveolair, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit 't tóngblaad taenge d'n tandjwal ennen tóngspits achtere baovetenj;
  3. Waor alveolair, [d̳], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge d'n tandjwal (apicaal taenge laminaal);
  4. Pósalveolair, [ḏ], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad achteren tandjwal (apicaal taenge laminaal);
• De artikulaasje is stumhöbbendj, waat mèntj det de stumbenj trille bieje oetspraok;
• Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
• Ze is 'ne centrale mitklinker, waat inhèltj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum euvere midde vanne tóng te leien inplaats langs de ziejkantje;
• 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.

Limbörgs

In 't Limbörgs kump de stumhöbbendjen alveolaire plosief väöl veur, in alle dialekte. Door auslautverhärtung kump t'r aevel noeatj veur anen ènj van wäörd, behauve wen die drek waeren opgevolg door e waord det aanvèngk mit 'ne klinker.

De próntje oetspraok vanne alveolaire plosieve varieertj van spraeker toet spraeker. Euver 't algemein geldj det t'r denti-alveolair of waor alveolair wuuertj oetgespraoke. De pósalveolairen oetspraok geldj allein allofoon veur 'n sj [ʃ] of zj [ʒ], wie in badzje [bɑḏʒə]. Zowaal apicaal ([d̺]) es laminaal ([d̻]) oetspraoke kómme veur. In 't Mofers euverhieërsje de apicaal oetspraoke, behauve wen d'r 'nen alveolaire nasaal opvolg; den is t'r meistes laminaal door assimilaasje mit daen nasaal, dae meistes laminaal wuuertj oetgespraoke.

Oetspraok nao posiesje
posiesje	IPA	spèlling
begin	[d̺á:k]	daak
tösse twieë klinkers	['mó:d̺ər]	moder

Anen ènj van e waord en in 'ne stumloeaze kónteks kan de stumhöbbendjen alveolaire plosief de stumloeazen alveolaire plosief es allofoon höbbe door auslautverhärtung; wen 't waord wuuertj gevolg door 'n anger waord det aanvèngk mit 'ne klinker, den geldj det t'r waal stumhöbbendj is.