Mónte Béigoa

Mónte Béigoa
	O mónte Béigoa
Stâto	Itàlia
Región	Liguria
Provìnsa	Sann-a
Comùn	O Sascéllo; Vâze
Altéssa	1 287 m s.l.m.
Prominénsa	819 m
Izoaménto	35,58 km
Cadénn-a	Apenìn Lìgure
Cordinæ	44°26′00.24″N 8°33′55.44″E
Màppa de localizaçión
	Mónte Béigoa

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

O mónte Béigoa (Monte Beigua in italiàn) o l'é 'n brìcco de l'Apenìn Lìgure èrto 1287 mêtri in sciô livèllo do mâ, ch'o s'èrze in sciâ crénn-a lìgure-padànn-a. O raprezénta a çìmma prinçipâ de 'n conplèsso montagnôzo ch'o conprénde o mónte Gròsso (1265 m), o mónte Ermétta (1267 m), o bric Veciri (1264 m) e-o mónte Avzé (1022 m).

O mónte e-o Pàrco Naturâle Regionâle

O scîto o l'é conpréizo into Pàrco Naturâle Regionâle do Béigoa, tutelòu da l'UNESCO, ch'o coinvòlge i comùn de Rensén, Cànpo, Coghêuo, Zêna, Mazón, Roscigión, Sascéllo, Stéia, Tiliêto, Órba e Vâze.

Pâ ch'o mónte Béigoa o fîse conscideròu sâcro da-e antîghe popolaçioìn lìguri e coscì cómme pe-o squæxi omònimo mónte Bêgo o seu nómme o l'é stæto ricondûto a quéllo da divinitæ alpìnn-a Baigus. A quésto cùlto se peu asociâ e divèrse tràcce archeològiche inte l'àrea do Pàrco, cómme i scîti de incixoìn rupèstri, a-i quæ o l'é stæto dedicòu vixìn a Ca do Che 'n sentê ch'o ne propónn-e di càlchi.

A Prîa do Dòlmen
A Prîa Scrîta

O mónte Béigoa o l'é ancón un pòsto inportànte da devoçión crestiànn-a, in quànte o l'achéugge 'na crôxe monumentâle, realizâ tra-o 1932 e-o 1933, conligâ a-o santoâio da Regina Pacis pe mêzo de 'na Via Crucis.

O Pàrco do mónte Béigoa o no consèrva sôlo pòsti de interèsse stòrico e culturâle, ma o l'é ànche 'n scîto inportànte pe-a seu geologîa, a fòuna e-a flöra.

A torbêa do Laiöne, ùnn-a de ciù inportànti zöne ùmide da Ligùria e de tùtto l'Apenìn setentrionâle pe-a conservaçión da biodiverscitæ
Ciàn Fretto, un di cànpi de magheu (in ingléize blockfield) de Prarióndo, into Pàrco do Béigoa

A poxiçión stratégica do mónte Béigoa a l'é stæta sfrutâ pe l'instalaçión de anténne, tànto da contâ ciù ò mêno setànta inpiànti, tiæ sciù a partî da-o segóndo dòppogoæra, iniçialménte pe raxoìn de tìpo militâre. A ògni móddo a regolamentaçión de tæ instalaçioìn a l'é za stæta criticâ da-o WWF da Ligùria pe-o seu inpàtto anbientâle.

O mónte Béigoa o l'é stæto a-o çéntro de divèrse discuscioìn pe-o seu valô mineràrio, sôviatùtto dòppo o 2021, quànde a Conpagnîa Eoropêa do Titànio (C.E.T.) a l'à òtegnûo da-a Región Ligùria l'outorizaçión de tréi ànni pe-a riçèrca minerària. Infæti, segóndo e valutaçioìn geològiche poriéiva êse estræto armêno 9 milioìn de tonelæ de òscidi de titànio (TiO₂), ma di stùddi pàrlan ànche de 20 milioìn, pe 'n valô stimòu de dêxénn-e de miliàrdi de éori. L'iniçiatîva a l'à incontròu a decîza rexisténsa de l'Énte Pàrco do Béigoa, do Club Alpìn Italiàn (CAI), di scìndichi di comùn do Sascéllo e de l'Órba e da popolaçiòn locâle. Eventoâle ativitæ mineràrie poriéivan defæti inescâ di réizeghi ligæ a-a liberaçión de metàlli téusceghi e sôviatùtto de amiànto: tâ menàssa a pâ êse particolarménte scignificatîva prezénpio into giaciménto de Cianpanù. Óltra a-i réizeghi anbientâli e sanitâi, l'é stæto fæto prezénte che 'n eventoâle inpiànto mineràrio, ch'o produiéiva tra l'âtro stramezuæ quantitæ de materiâle de scàrto a çê avèrto, o doiéiva levâse drénto a-o Pàrco do Béigoa, un scrìgno de biodiverscitæ tutelòu da l'UNESCO. Pe quésto, into 2022 o Tar o l'à revocòu a licénsa pe-a riçèrca minerària a-a conpagnîa, ch'a l'à dónca prezentòu o tèrso ricórso a-o Conséggio de Stâto.

Bibliografîa

(IT) Renato Del Ponte, I Liguri, etnogenesi di un popolo, ECIG, 1999, ISBN 88-7545-832-4.
(IT) A. Priuli e I. Pucci, Incisioni rupestri e megalitismo in Liguria, Edizioni Priuli & Verlucca, 1994.
(IT) Don Enrico Principe, Luoghi di culto in Alta Val d'Orba e Sassello, GRIFL, 1999.
(IT) Parco del Beigua, in sce parcobeigua.it.
(IT) Il Wwf: "Troppe antenne sulla cima del Beigua non rispettano il parco", in sce lastampa.it.
(IT) Miniera di titanio: l'intervento del Presidente del Parco del Beigua, in sce parcobeigua.it.
(IT) Monte Beigua, in sce geopop.it.

Vôxe corelæ

Âtri progètti

Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Mónte Béigoa

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 315530343 · LCCN (EN) sh93006413 · WorldCat Identities (EN) 315530343