Јужноафриканска Република

Јужноафриканска Република
Јужноафриканска Република; 10 други официјални имиња Republiek van Suid-Afrika (африканс) ; IRiphabliki yeSewula Afrika (јуж. ндебеле) ; IRiphabliki yaseMzantsi Afrika (коса) ; IRiphabliki yaseNingizimu Afrika (зулу) ; IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika (свази) ; Rephaboliki ya Afrika-Borwa (сев. сото) ; Rephaboliki ya Afrika Borwa (јуж. сото) ; Rephaboliki ya Aforika Borwa (цвана) ; Riphabliki ra Afrika Dzonga (цонга) ; Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe (венда);
Знаме	Грб
	Гесло: "!ke e: ǀxarra ǁke" (ǀксам); „Единство во разноликоста“
	Химна: Химна на Јужна Африка; ;
	Местоположба на Јужноафриканската Република Местоположба на Јужноафриканската Република
Главен град	Преторија (извршен); Блумфонтејн (правен); Кејптаун (легислативен)
Најголем град	Јоханесбург
Службен јазик	11 јазици африканс; англиски; јужен ндебеле; северен сото; јужен сото; свази; цонга; цвана; венда; коса; зулу ;
Демоним	Јужноафриканец
Уредување	унитарна парламентарна република со извршно претседателство
Независност	од Обединетото Кралство
Површина
Население
БДП (ПКМ)	проценка за 2020 г.
БДП (номинален)	проценка за 2020 г.
Џиниев коеф. (2014)	63.0; многу висок
ИЧР (2018)	▲ 0.705; висок · 113.
Валута	Ранд (ZAR)
Часовен појас	SAST (UTC+2)
Се вози на	лево
НДД	.za
Повик. бр.	+27

Јужна Африка пренасочува тука. За регионот видете Јужна Африка (регион). За други значења, видете Јужна Африка (појаснување).

Јужноафриканската Република, Јужна Африка или ЈАР е република сместена на јужниот крај на Африка. Се граничи со Намибија, Боцвана, Зимбабве, Мозамбик и Свазиленд. Лесото е независна енклава, целосно опкружена со територијата на Јужна Африка.

Јужна Африка има најбројно население од европско потекло во Африка, најбројно индиско население вон Азија, како и најбројна обоена (од мешано евроафриканско потекло) заедница во Африка, што ја прави една од најшарените земји во етничка смисла на континентот. Расните и етничките борби помеѓу мнозинството на црнците и малцинството на белците играле голема улога во историјата и политиката на земјата. Националната партија ја воведува политиката на апартхејд по победата на изборите во 1948, но истата партија под водството на Ф.В. де Клерк ќе започне да ја напушта таа политика во 1990, по долга борба со мнозинството црнци, како и многу белци, обоени и Индијци од Јужна Африка.

Земјата е една од ретките во Африка што никогаш не доживеала државен удар и редовни и демократски избори се одржуваат од 1994, што ја прават регионална сила и една од најстабилните либерални демократии во Африка. Економијата на Јужна Африка е најголема и најразвиена на целиот африкански континент, со модерна инфраструктура низ целата земја.

Историја

Карта на политичката поделба на регионот Јужна Африка во 1885 година.

Територијата на денешната Јужноафриканска Република била населена уште од најраните времиња. Во оваа земја денеска се наоѓа едно од најстарите археолошки наоѓалишта на светот.^[6]^[7]^[8] Остатоци од австралопитек (Australopithecus africanus) биле пронајдени кај Таунг и во пештерите Стеркфонтејн, Кромдраи и Макапансгат, од кое произлегува дека овде имало живот пред околу 3 милиони години.^[9] Во времето на миграциите си, племето Банту ја преминале реката Лимпопо и ја населиле територијата на денешната држава. Главно занимање на населението било земјоделството и сточарството. Племињата кои претходно живееле на овие простори околу 20.000 години биле или протерани или асимилирани.

Во 1487 година, португалецот Бартоломео Дијас бил првиот Европеец кој престигнал на ова подрачје. Во 1497 година, Васко де Гама пловел околу територијата на земјата, покрај Јужна Африка кон својот пат за Индија. Областа на исток од земјата ја нарекол Натал, бидејќи неговата експедиција овде престојувала за време на Божик.

Холандска колонизација

Сепак почетокот на новата историја на Јужна Африка денеска се препишува на калвинистот Јан ван Рибек. На 6 април 1652 година, по налог на Холандската источноиндиска компанија тој основал станица за снабдување на бродови. Благодарение на својата стратегиска позиција, таа станица би требало да служи за одмор на трговските бродови кои патувале од Европа кон југоисточна Азија. Кон втората половина на XVII век и почетокот на XVIII век, таа холандиска станица односно населено место започнала да се зголемува. Во почетокот, населувачите се распространувале во регионот на Весткап. Во 1770 година истите престигнале до границата со племето банту, со кое започнала редица од војни. Холандија довеле голеа број на робови од Индонезија, Мадагаскар и Индија. Во почетокот на 1743 година, бројот на т.н. црни робови бил значително поголем од бројот на местното население кое се населило на овие простори. Со текот на времето, наследниците на црните робови честопати се жениле со белите дојденци. Така, денеска заедно со бушманите тие сочинуваат 50% од вкупното население на Западно’ртската покраина.

Британска колонизација

Велика Британија врз областа зазела целосна контрола во 1795 година. Бидејќи веќе имала свои колонии во Австралија и Индија, Велика Британија сакала Кејптаун да го користи како трговска станица за долгите патувања. Сепак, според Амбиенскиот мировен договор од 1802 година, Британија морала да ја врати територијата на Холандија, но во 1806 година тие повторно ја зазеле и повторно основале колонија, главно поради банкрот на Холандската источноиндиска копмпанија. На почетокот од XIX век, племето Зулу успеало да ги прошири своите територии. Во 1833 година, британската влада го забранила ропството, по кое следувале голем број на конфликти. Во тој период била основана Јужноафриканската република. Октривањето на дијамантот во 1867 година и златото во 1884 година на овие подрачја, дополнително придонело за економски развој и имиграција. Секојдневните конфликти доведувале до постојани војни помеѓу европското население и домородците. Следувале т.н. Бурски војни. Во Првата бурска војна (1880-1881) местното население забележило определени резултати, но во Втората бурска војна (1899-1902) сепак Британија била поуспешна.

По крајот на војните, во 1910 година бил основан Јужноафрикански сојуз од четирите колонии Натал, Трансвал, Фристејт и ’Ртската Колонија. Во 1934 година станало обединувањето на британската јужноафриканска партија со бурската национална партија во т.н. Обединета партија чија главна цел била помирувањето на белото и црното население. Тој сојуз се распаднал во 1939 година. По крајот на Втората светска војна, белото население успеало да ја зачува својата власт. Во втората половина на XX век започнала војна помеѓу истите страни. Во 1976 година, органите на редот убиле 176 црни демонстранти и студенти. Но по големите притисоци од светската јавност, сепак во 1994 година се одржиле првите избори на кои Африканскиот нациопнален конгрес победил убедливо и од тогаш сѐ уште е на власт. Нелсон Мандела станал првиот црн претседател на земјата, кој во 1993 година добил Нобелова наградаза мир.

Географија и клима

Политички систем

Парламентот во Кејптаун, седиште на законодавната власт

Административна поделба

Карта на деветте покраини во Јужноафриканската Република.

Јужноафриканската Република е поделена во девет покраини:

¹: Принц Едвардовите Острови се јужноафриканска територија која се смета за дел од Западниот Кејп.

²: Питермарицбург и Улунди биле два главни града на Натал од 1994 до 2004 година.

Стопанство

Население, јазик и религија

Според последниот попис одржан во 2007 година, населението на Јужноафриканска Република изнесува 43 997 828 луѓе. Следуваат статистички податоци за старисната структура на населението:

(2001)

од 0 до 14 години: 32.1% (мажи 7 170 000; жени 7 210 000)
од 15 до 64 години: 63% (мажи 18 000 000; жени 14 740 000)
од 65: 4.9% (мажи 800 000; жени 1 390 000)

(2009)

од 0 до 14 години: 28.9% (мажи 7 093 328; жени 7 061 579)
од 15 до 64 години: 65.8% (мажи 16 275 424; жени 15 984 181)
од 65: 5.4% (мажи 1 075 117; жени 1 562 860)

Во земјата се користат 11 службени јазици: африкански, јужен ндебеле, кхоса, зулу, свази, северен сото, јужен сото, цвана, цонга, венда, коса и зулу.

п р у Најголеми градови во Јужна Африка 2016 Community Survey ^[10], World Urbanization Prospects: The 2018 Revision ^[11]
	Бр.		Province	Нас.
Јоханесбург Кејптаун	1	Јоханесбург	Гаутенг	9,167,045	Дурбан Преторија
	2	Кејптаун	Западен Кејп	4,004,793
	3	Дурбан	Квазулу-Натал	3,661,911
	4	Преторија	Гаутенг	2,437,000
	5	Порт Елизабет	Источен Кејп	1,263,051
	6	Веренигинг	Гаутенг	957,528
	7	Сошангув	Гаутенг	841,000
	8	Источен Лондон	Источен Кејп	810,528
	9	Блумфонтејн	Фри Стејт	759,693
	10	Питермарицбург	Квазулу-Натал	679,766

Религија

Христијани - 40,705,560
Муслимани - 852,210
Без Религија - 613,624
Хиндуисти - 753,524
Будисти - 100,260
Народна Религија - 200,520
Евреи - 50,130
Други - 150,390

Верници во Јужна Африканска Република

Христијани			81,20 %
Муслимани			1,10 %
Без Религија			14,90 %
Хиндуисти			1,70 %
Будисти			0,20 %
Народна Религија			0,40 %
Евреи			0,10 %
Други			0,30 %

Култура

Зулу-танчери

Јужна Африка е позната по својата етничка и културна разновидност. Оттаму и не постои една единствена култура на Јужна Африка. Во Јужна Африка сè уште има значителен број на црно население кое живее во руралните средини и кое води многу сиромашен живот. А кај овие луѓе пак најмногу се почитува традицијата, бидејќи многу црнци се урбанизирале и го прифатиле западниот начин на живот, а погледите кон традиционалната култура ги занемариле. Урбанизираните црнци зборуваат англиски, но го зборуваат и нивниот мајчин јазик, африканс. Тие мала но значајна група која ги зборува Коисанските јазици, кои не припаѓаат во групата на единаесетте службени јазици, но се едни од други девет признати службени јазици. Постои мала група која ги зборува јазици кои се пред прагот на изумирање, тоа се најчесто којсанското семејство, кои немаат никаков статус. Сепак, некои групи во Јужна Африка се обидуваат да ја промовираат употребата на јазиците и нивното заживување.

Припадниците на средната класа, кое вклучува и црно и бело население, индиско население, имаат сличен начин на живот како луѓето од Западна Европа, Северна Америка и Австралазија. Припадниците на средната класа најчесто учат и работат во странство за подобра изложеност во светските пазари.

Индијците од Јужна Африка го зачувале своето културно богатство, јазик и религиозни верувања без разлика на тоа дали се христијани, хиндуисти или сунити или луѓе кои го зборуваат англискиот јазик. Индиските јазици како што се хиндискиот, телугу, тамилскиот и гуџарати јазиците се зборуваат многу поретко како втор јазик. Првите Индијци пристигнале со бродот Труро за да работат како чираци на полињата со шекерна репка во Натал, додека пак други дошле како трговци. Бранот имиграција по апартхејдот на Јужна Азија ( вклучувајќи го и Пакистан ) исто така влијаел врз културата на Индијците од Јужна Африка. Постои помала заедница на Кинези од Јужна Африка, сочинета од првите имигранти, имигранти од Тајван од ерата на апартхејдот и имигранти од Кина од ерата по апартхејдот.

Уметност

Најстарите уметнички предмети се откриени во пештера во Јужна Африка. Тоа се мали школки во форма на полжав кои се нижеле на конец и служеле како ѓердан, а датираат од пред 75 000 години. Јужна Африка е лулка на човековиот род. Една одлика на нашиот род е уметноста ( потекнува од латинскиот збор ‘ars’ со значење изработена или составена од основен материјал ).

Распрснатите племиња на Коисан етничката група, која се населила во Јужна Африка 10 000 години п.н.е, имаат свој сопствен уметнички стил претставен на мноштвото цртежи во пештерите. Овие цртежи биле заменети со јазични уметнички форми на Банту етничката група. Во XX век, традиционалните племенски уметнички форми биле заменети и повторно соединети со политиките на апартхејдот.

Нови уметнички форми се создале во рудниците и областите, динамична уметност која е претставена од пластични ленти до спица од велосипед. Уште од 1850-тите години, холандската народна уметност, која влијаела врз африканските Трекбоерс ( Trekboers ) и урбаните бели артисти сериозно ја следеле промената на европските традиции , воедно и придонеле за оваа еклектична мешавина која и ден денес се развива.

Архитектура

Архитектурата на Јужна Африка ја отсликува богатата етничка и културна разновидност на земјата и нејзиниот историски колонијален период. Понатаму, влијанијата од други подалечни земји придонеле во разновиодноста на архитектонската сцена на Јужна Африка.

Херберт Бејкер, еден од највлијателните архитекти, ги дизајнирал Union Buildings во Преторија. Други позначајни објекти се Rhodes memorial и катедралата Свети Џорџ во Кејптаун и колеџот Свети Џон во Јоханесбург.

Во почетокот на XVII век значајна е архитектурата на Холанѓаните од Западен Кејп , а самото име го дава потеклото односно дека првите населувачи на Кејп се Холанѓаните. Овој стил е сочинет во средновековна Холандија, Германија, Франција и Индонезија. Куќите градени по овој стил имаат различен и препознатлив дизајн, тие се големи, богати со кружни калкани кои потсетуваат на куќите од Амстердам градени по холандски стил.

Руралните пејзажи на Јужна Африка изобилуваат со традиционална африканска архитектура.

Литература

Од единствената социјална и политичка историја на Јужна Африка се родила група на писатели од локалната средина кои пишуваат за деновите на апартхејдот па се за животите на луѓето во „ новата Јужна Африка “.

Првите црни писатели на Јужна Африка се мисионерски образовани, а пишувале на англиски или африкански. Мhudi е првиот добро познат роман напишан од Соломон Текисо Платје во 1930 година на африкански јазик.

Надин Гордимер ја сметаат за една од „ герилците на имагинацијата “, а е првата Јужноафриканка и една од седумте жени која добила Нобелова награда за литература во 1991 година. Нејзиниот најпознат роман е Луѓето на јули издадена во 1981 година, во кој е насликан колапсот на правото на белото малцинство.

Драмите на Атол Фугард се одигрувале во дополнителни театри во Јужна Африка , Лондон и Њујорк. Приказната на една африканска фарма од Олива Шрејнер ( 1883 година ) е откровение за Викторијанската литература, а претставува предвесник во воведувањето на феминизмот во романот.

Алан Патон во 1948 година го издал романот Плачи, сакана земјо . Тој раскажува за еден црн свештеник кој доаѓа во Јоханесбург да го пронајде својот син, а романот станува меѓународно најбарана книга. Во текот на 1950-тите години, списанието Drum станува легло на политичката сатира, фикција и есеи, давајќи и глас на урбаната култура на црнците.

Писателите кои пишувале на африкански јазик започнале да пишуваат и контроверзно. Брејтен Брејтенбах бил затворен поради неговото вовлекување во герилското движење против апартхејдот. Андре Бринк е првиот африкански писател на кого владата му забранила да издава веднаш по издавањето на неговиот роман Бела сува сезона , во која се работи за бел Јужноафриканец кој ја открива вистината за црн пријател кој умира во полициски притвор.

Џон Роналд Руел Толкин роден во Блумфонтејн во 1892 година, го напишал Хобитот, Господарот на прстените и Силмарилион.

Поезија

Монган Воли Серот станал истакнат поет во 1970-тите години, чие најпознато дело е Ниедно бебе не мора да плаче , го отсликал секојдневниот живот на црните Јужноафриканци под апартхејдот. Закес Мда е уште еден познат романописец, кој во ист временски период станал и поет и драматург и романописец. За неговиот роман, Срцето на Црвенилото доби Награда за писателите на Федерацијата. Џон Максвел Куци за првпат издал во 1970-тите години, а во 1983 година за неговиот роман Животот и времето на Мајкл К. ја добил Букеровата награда . За романот Бесчестие од 1999 година ја доби втората Букерова награда како и Награда за писателите од Федерацијата во 2000 година. А во 2003 година ја добил Нобеловата награда за литература.

Кино

Додека многу странски филмови се продуцирани за Јужна Африка ( најчесто во нив станува збор за расни односи ), неколку локални продукции се познати надвор од границте на Јужна Африка. Исклучок е филмот од 1980 година, Боговите мора да се луди, поставен во Калахари . Станува збор за тоа како животот на една традиционална заедница на Бушманите се менува кога шише од кока кола било фрлено од авион. Покојниот Џејми Јуис , кој го напишал и режирал филмот Боговите мора да се луди , а во 1970-тите години се здобил со успех во прекуокеанските земји со неговите филмови Смешни луѓе 1 и 2 , слични на Тв серијалот Скриена камера во САД. Во истиот жанр спаѓа и филмот на Леон Шустер, Мора да се шегувате! кој е доста познат меѓу Јужноафриканците.

Филмот Дистрикт 9 , кој го режирал Нил Бломкамп и продуцирал Питер Џексон, несомнено најдобро ја отсликува Јужна Африка во последните години. Акцијата/ научна фантастика ја прикажува подкласата на бегалци вонземјани кои се присилени да живеат во сиромашните квартови на Јоханесбург, она што многумина го сметаат за креативна алегорија за апартхејдот. Имало критики за филмот но имал комерцијален успех низ светот, а бил номиниран за најдобар филм на Осумдесет и второто доделување на наградите Оскар.

Образование

Универзитетот во Кејптаун

Образованието трае 12 години, од прво одделение до дванаесетто одделение. Одделението Р се смета за предшколство. Основното образование е во времетраење од седум години. Средното образование е во времетраење од пет години. Матурата се изведува на крај од дванаесеттото одделение и е потребна за високите студии на универзитетот во Јужна Африка.

Државните универзитети во Јужна Африка се поделени на три групи: традиционални универзитети, на кои се добиваат теоретски ориентирани универзитетски дипломи, универзитети за технологија, на кои се добиваат стручни дипломи и универзитети на кои се добиваат и двата вида на дипломи. Во јавните институции се зборува англиски, но и африканскиот јазик се употребува. Постојат голем број на образовни институции , некои од нив се локални кампуси на странски универзитети, некои држат предавања за студенти кои подготвуваат испити за универзитетот во Јужна Африка, а некои пак нудат дипломи кои се признати или непризнати.

Во 2002 година, јавните расходи за образование изнесуваа 5,4 % од БДП.

За време на апартхејдот, училиштата за црнците биле предмет за дискриминација преку несоодветно финансирање и посебна програма наречена Банту Образование со кое се стекнувале со вештини само за работници. Поправање на овие нееднаквости се во фокусот на неодамнешната образовна политика.

Музика

Музиката на Јужна Африка претставува вистинско богатство. Многу музичари кои за време на апартхејдот пееле на африкански или англиски, нивната кариера ја започнале на традиционалните африкански јазици и го развиле единствениот стил наречен Кваито ( Kwaito ). Тука ќе ја споменеме Бренда Фаси и нејзината песна испееана на англиски “ Weekend special”. Меѓу познатите традиционални музичари спаѓа и Лејдисмит Блек Мамбацо ( Ladysmith Black Mambazo ), додека пак Совето Стринг квартетот ( Soweto String Quartet ) изведува класична музика со африкански стил. Историски гледано, на пејачите од Јужна Африка влијаеле европските музички стилови.

Од Јужна Африка потекнуваат и светски познатите џез музичари како што се Хју Масакела, Јонас Гвангва, Абдула Ибраим, Мириам Макеба; Џонатан Батлер, Крис Мекгрегор и Сатима Беа Бенџамин. Африканската музика опфаќа повеќе жанрови, како што е современиот Стив Хофмејор и панк рок бендот Фокофполисикар ( Fokofpolisiekar ). Верити , Џони Клег и неговите бендови Јулука и Савука доживеале повеќе успеси како тајни музичари така и јавно и во странство.

Новиот музички жанр Кваито се развил во средина осумдесеттите години и оттогаш станал најпознатата социјал-економска форма на претставување меѓу населението. Несомнено е дека по апартхејдот, политичките аспекти на Кваито се намалиле, а во секојдневниот живот интересот кон политиката се намалил. Некои сметаат дека Кваитото всушност претставува политичка сила која покажува активизам на неговите аполитички дејствувања.

Денес, големите корпорации како што се Сони, БГМ и ЕМИ се присутни на јужноафриканската сцена за да ја произведуваат и дистрибуираат Кваито музиката. Што се однесува до популарноста, Кваито музиката се пренесува преку радио, телевизија и списанија.

Спорт

Најпопуларни спортови во Јужна Африка се фудбал, рагби и крикет. Преостанати спортови кои се поддржуваат се пливање, атлетика, голф, бокс, тенис и нетбол. Иако младите најмногу играат фудбал, интересот за кошарка, сурфање и скејбординг станува сè поголем.

Меѓу познатите боксери спаѓаат Џејкоб Матлата, Вујани Бунгу, Велком Нцита, Динган Тобела, Гери Кеце и Брајан Мичел. Во големите светски фудбалски клубови играле Лукас Радебе и Филемон Масинга (во ФК Лидс Јунајтед ), Кинтон Форчун (Атлетико Мадрид и Манчестер Јунајтед ), Бени Мекарти (Ајакс Амстердам, ФК Порто, Блекбурн Роверс и Вест Хем Јунајтед ), Арон Мокена (Ајакс Амстердам, Блекбурн Роверс и Портсмут), Делрон Бакли (Борусија Дортмунд) и Стивен Пиенар (Ајакс Амстердам и Евертон). Џорди Смит со победата во 2010 година стана сурфер број 1 во светот. Светскиот шампион во формула еден од 1979 година е Џоди Шектер. Познати крикет играчи се: Хершел Гибс, Греме Смит, Џек Калис ЈП Думини и други. Повеќето од нив учестуваат во Индијанската премиер лига.

Светски познати рагби играчи од Јужна Африка се Франсоа Пинар, Џуст ван дер Вестујзен, Дани Кравен, Фрик ду През, Нас Бота и Брајан Хабана. Во 1995 година , Јужна Африка беше домаќин и го освои светското рагби првенство, а во 2007 година го освои првенствоот во Франција. Во 1996 година, Јужна Африка беше домаќин на Африканското првенство на нации, каде репрезентацијата го освои турнирот. Во 2003 година, Јужна Африка беше домаќин на Светското првенство во крикет, потоа во 2007 година за Светското првенство Twenty20, а во 2010 година за првпат во Јужна Африка се одржа ФИФА Светското првенство . Претседателот на ФИФА, Сеп Блатер бил презадоволен од гостопримството на Јужна Африка за кое доби големи пофалби.

Во 2004 година, пливачкиот тим составен од Роланд Шеман, Линдон Фернс, Дариан Таунсенд и Рик Нитлинг го освоија златниот медал на Олимписките игри во Атина, каде го срушија светскиот рекорд за 4x100 слободен стил. Во 1996 година, Пени Хејнс го освои златото на Олимписките игри во Атланта.

Гери Плејер е награден за најдобар голфер на сите времења и е еден од петте голфери кој го освои Гран Слемот. Други јужноафрикански голфери кои освоиле поголеми турнири се Боби Лок, Ерни Елс, Ретјеф Гусен, Тревор Имелман Луис Остујзен.

Наводи

↑ Principal Agglomerations of the World at www.citypopulation.de
↑ „Mid-year population estimates, South Africa: 2007“. Statistics South Africa. 2007 -07-03. стр. 3. Посетено на 2008-07-07. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)^{[мртва врска]}
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Јужна Африка“. ММФ. Посетено на 2009-04-22.
↑ „Gini Index“. World Bank. Посетено на 2 март 2011.
↑ „2014 Human Development Report Summary“ (PDF). United Nations Development Programme. 2014. стр. 21–25. Посетено на 27 јули 2014.
↑ Wymer, John (1982). The Middle Stone Age at Klasies River Mouth in South Africa. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0226761037. Укажано повеќе од еден |author= и |last= (help)
↑ Deacon, HJ (2001). „Guide to Klasies River“ (PDF). Stellenbosch University. стр. 11. Посетено на 2009-09-05.
↑ „Fossil Hominid Sites of Sterkfontein, Swartkrans, Kromdraai, and Environs“.
↑ Stephen P. Broker. февруари x.html „Hominid Evolution“ Проверете ја вредноста |url= (help). Yale-New Haven Teachers Institute. Посетено на 2008-06-19.
↑ „Community Survey 2016: Provinces at a Glance“ (PDF). Statistics South Africa. Посетено на 29 април 2019.
↑ United Nations-Department of Economic and Social Affairs-Population Division (2018). „World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, Online Edition“. Посетено на 28 април 2019.

Поврзано

Јужна Африка (регион)

[1] Principal Agglomerations of the World at www.citypopulation.de

[statssa-midyear2007-2] „Mid-year population estimates, South Africa: 2007“. Statistics South Africa. 2007 -07-03. стр. 3. Посетено на 2008-07-07. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)^{[мртва врска]}

[imf2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 „Јужна Африка“. ММФ. Посетено на 2009-04-22.

[wb-gini-4] „Gini Index“. World Bank. Посетено на 2 март 2011.

[HDI-5] „2014 Human Development Report Summary“ (PDF). United Nations Development Programme. 2014. стр. 21–25. Посетено на 27 јули 2014.

[6] Wymer, John (1982). The Middle Stone Age at Klasies River Mouth in South Africa. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0226761037. Укажано повеќе од еден |author= и |last= (help)

[7] Deacon, HJ (2001). „Guide to Klasies River“ (PDF). Stellenbosch University. стр. 11. Посетено на 2009-09-05.

[8] „Fossil Hominid Sites of Sterkfontein, Swartkrans, Kromdraai, and Environs“.

[9] Stephen P. Broker. февруари x.html „Hominid Evolution“ Проверете ја вредноста |url= (help). Yale-New Haven Teachers Institute. Посетено на 2008-06-19.

[2016Survey-10] „Community Survey 2016: Provinces at a Glance“ (PDF). Statistics South Africa. Посетено на 29 април 2019.

[2018Revision-11] United Nations-Department of Economic and Social Affairs-Population Division (2018). „World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, Online Edition“. Посетено на 28 април 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]