Марио Ланца
Марио Ланца (италијански: Mario Lanza; 31 јануари 1921 – 7 октомври 1959) — американски тенор и холивудска ѕвезда, мошне успешен во доцните 1940-ти и 1950-тите години. Некои сметаат дека неговиот глас му парира на оној на Енрико Карузо, кого Ланца го одиграл во филмот „Големиот Карузо“ (1951). Ланца можел да пее секаков вид на музика. Додека неговиот високоемотивен не бил добредојден кај сите критичари, Ланца уживал неизмерна популарност и неговите снимки и денес високо се вреднуваат.
| Марио Ланца | |
|---|---|
Mario Lanza | |
 Ланца во „Љубимецот на Њу Орлеанс“ (1950) | |
| Роден(а) | Алфред Арнолд Кокоца 31 јануари 1921 Филаделфија, САД |
| Починал(а) | 7 октомври 1959 (возр. 38) Рим, Италија |
| Националност | Американец |
| Народност | Италијанец |
| Занимање | оперски пејач, глумец |
| Активен период | 1942–1959 |
Оперска кариера
уредиРоден Алфредо Арнолд Кокоца (Alfred Arnold Cocozza) во Филаделфија, Пенсилванија, бил изложен на опера и пеење уште од мали нозе, а на 16-годишна возраст неговиот талент бил воочлив. Татко му Антонио Кокоца се родил во Филињано, Италија и се преселил во Америка кога имал 16 години. Започнувајќи со локални оперски продукции во Филаделфија, Алфредо Кокоца подоцна бил приметен од диригентот Сергеј Кусевицки, кој му доделил полна стипендија на Беркширскиот музички фестивал во Тенглвуд во Масачусетс. Кусевицки подоцна му рекол на Ланца: „Имаш глас што се слуша еднаш на сто години“.
Дебитирал во операта како Фентон во „Веселите жени од Виндзор“ од Ото Николај, во Тенглвуд на 7 абгуст, 1942, откако учел кај диригентите Борис Голдовски и Леонард Бернштајн. Тука Кокоца го прифатил сценското име Марио Ланца, што е всушност машка верзија на мајчиното име. Изведбата била успех и Ланца се прославил како голем талент. Потоа Ноел Штраус од New York Times го поздравил 21-годишниот тенор со зборовите дека нему „во денешницата му се малкумина рамни по квалитет, топлина и моќ“.
Неговата оперска кариера прекинала со Втората светска војна, кога бил испратен да служи во Специјалните служби во американската авијација. Се појавил во воените театарски програми On the Beam и „Крилата победа“ додека бил во воздухопловството. Се појавил и во филмуваната верзија на второспоменатата (но како непрепознатлив член на хорот).
Продолжил со пеење во 1945 на радиопрограмата на CBS насловена како „Големи мигови во музиката“, каде се појавил шест пати, пеејќи разни арии. Потоа учел петнаесет месеци кај Енрико Розати, па тргнал на 86-концертна турнеја низ САД, Канада и Мексико помеѓу јули 1947 и мај 1948 заедно со Џорџ Лондон и Франсес Јинд. Во април 1948 пеел во улога на Пинкертон во „Мадама Батерфлај“ во Њу Орлеанс (диригент: Волтер Херберт) и со тоа се здобил со голема слава. На концертот на Холивуд Боул бил приметен од студиото МГМ, со кого потоа Ланца потпишал седумгодишен договор. Ова донело пресудни промени за кариерата на младиот пејач.
Филмска кариера
уреди
Според договорот со МГМ, Ланца требал да се посвети на студиото шест месеци. Отпрвин Ланца успешно ја комбинирал филмската со оперската кариера, инзвонредно изведувајќи двапати во „Мадама Батерфлај“ за Оперското здружение на Њу Орлеанс во април 1948. Продолжил да изведува и на концерти, соло и како дел од триото Бел Канто со Џорџ Лондон и Франсес Јинд. Во мај 1949 почнал и да снима плочи во РКА Виктор. Меѓутоа, заради големиот успех во неговите први два филма, „Тој полноќен бакнеж“ и „Љубимецот на Њу Орлеанс“, како и заради успехот со плочите, неговата слава пораснала во огромна мера.
Во 1951 Ланца го одиграл Енрико Карузо во филмот „Големиот Карузо“, а со тоа Ланца и самиот филм повторно доживеале голем успех. Популарноста на Ланца истовремено го изложувала на критиките на некои музички критичари, меѓу кои и оние кои го фалеле до пред некоја година.
Во 1952, откога претходно ги снимил песните за филмот „Принцот-студент“, Ланца бил отпуштен од МГМ заради несогласувања со режисерот Кертис Бернхарт и неговото напуштање на студиото. МГМ одбиле да го сменат Бернхарт, и затоа улогата на Ланца ја презел Едмунд Пардом, кој гестикулирал на претходно снименото пеење на Ланца.
Депримиран заради отпуштањето, и со мошне нарушена самодоверба, Ланца се изолирал повеќе од една година, често барајќи излез во чашката. Во овој период Ланца станал речиси банкрот заради лошите инвестиции на неговиот поранешен менаџер, како и заради неговиот раскошен живот, и должел $250,000 во даноци.
Му се вратил активно на филмот во 1955 во „Серенада“. Меѓутоа и покрај неговата силна музичка содржина, филмот не бил успешен како претходните. Ланца потоа се преселил во Рим во мај 1957, каде работел на филмот „Седум рида на Рим“ и ѝ се вратил на изведбата во живо во низа успешни концерти низ Британија, Ирска и Европа. И покрај влошеното здравје, поради кое откажал неколку концерти, Ланца и понатаму добивал покани за оперски настапи, концертии филмови.
Доцна во август 1958, Ланца направил неколку оперски снимки во Римската опера за неговиот последен филм „За првпат“. Тука дошол во контакт со уметничкиот директор на операта, Рикардо Витале, кој му понудил улога во „Паљачи“ во сезоната 1960/61. Меѓутоа истовремено тој заболел од разни боелсти, меѓу кои флебитис и акутен висок крвен притисок. Старите навики на прејадување, па нагла диета, заедно со неговите пијанки, дополнително му ги влошиле проблемите. Следната година, во арпил 1959, Ланца претрпел помал срцев удар, а потоа во август и двојна пневмонија. Умрел во Рим во октомври истата година на 38-годиншна возраст од белодробна емболија. Неговата вдовица Бети, се преселила назад во Холивуд со четирите деца, но пет месеци подоцна земала барбитурати и со тоа се самоубила; помладиот син Марк умрел во 1993 од срцев удар на 37-годишна возраст.
Кусата кариера на Ланца се протегала во сферата на операта, радиото, концертите, плочите и филмовите. Тој бил првиот човек на РКА Виктор кој добил златен диск. Бил и првиот изведувач кој продал 2.5 милиони албуми. Се смета дека Ланца, како високовлијателен изведувач, им вдахнал инспирација на следните генерации на оперски пејачи како што се Пласидо Доминго, Лучано Павароти, Лео Нучи и Хосе Карерас, како и оние на пејачите од различни позадини и влијанија како неговиот колега во РКА Виктор, Елвис Присли. Во 1994, тенорот Хосе Карерас му оддал признание и почит на Ланца во светска турнеја, велејќи за него: „Тоа што сум оперски пејач е благодарение на Марио Ланца“.
Филмографија
уреди- „Крилеста победа“, 1944 (во хор)
- „Тој полноќен бакнеж“, 1949
- „Љубимецот Њу Орлеанс“, 1950
- „Големиот Карузо“, 1951
- „Затоа што си моја“, 1952
- „Принцот-студент“, 1954 (само глас, видете ја статијата)
- „Серенада“, 1956
- „Седумте рида на Рим“, 1958
- „За првпат“, 1959
Избрани снимки
уреди- The Mario Lanza Collection (RCA) 1991
- Mario Lanza The Legendary Tenor (RCA) 1987
- The Great Caruso (RCA) 1989
- Mario! Lanza At His Best (RCA) 1995
- Mario Lanza Live at Hollywood Bowl: Historical Recordings (1947 & 1951) (Gala) 2000
- Mario Lanza Sings Songs from The Student Prince and The Desert Song (RCA) 1989
- Serenade/A Cavalcade of Show Tunes (RCA) 2004
- Mario Lanza: Opera Arias and Duets (RCA) 1999
- Christmas With Mario Lanza (RCA) 1987
Наводи
уреди- Cesari, Armando. Mario Lanza: An American Tragedy (Fort Worth: Baskerville, 2004). (ISBN 1-880909-66-9)
- Callinicos, Constantine. "The Mario Lanza Story" (New York, NY, 1960). (Library of Congress Каталошки број: 60-12480)
- Mannering, Derek. "Mario Lanza: Singing to the Gods" (Great Britain, 2001) (ISBN 0-7090-6876-X)
- Lanza, Damon & Dolfi, Bob. "Be My Love: A Celebration of Mario Lanza" (Chicago, IL, 1999) (ISBN 1-56625-129-X)
- Bessette, Roland L. "Mario Lanza: Tenor In Exile" (Portland, OR) (ISBN 1-57467-044-1)
Надворешни врски
уреди| „Марио Ланца“ на Ризницата ? |
- Ланца легенда — официјална страница за Марио Ланца (англиски)
- Марио Ланца на
Семрежната филмска база на податоци (англиски)
- Институт „Марио Ланца“ Архивирано на 4 август 2006 г. (англиски)
- Друштво на Марио Ланца на Британија (англиски)