Исламски краснопис
 | Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
Оваа форма на уметност е врз основа на арапското писмо кое одамна се користи од страна на сите муслимани во нивните јазици. Тие ги користеле јазиците да го претставуваат Бог, бидејќи тие го негирале претставувањето на Бога со слики. Калиграфијата е особено почитувана меѓу исламските уметности , бидејќи таа била основно средство за зачувување на Куранот . Сомневањето во ликовната уметност, како идолска довела до калиграфија и апстрактна претстава која станува главна форма на уметничкото изразување во исламските култури, особено во верски контексти. Работата на калиграфите биле собрани и ценети. Арапската , персиската и Отоманско-турската калиграфија е поврзана со апстрактни арабеска мотиви по ѕидовите и таваните на џамиите , како и на оваа страница. Современите уметници во исламскиот свет се подготвиле за наследство на калиграфијата која ќе се користи со калиграфски натписи или апстракции во нивната работа.
Улогата во исламската култура
[уреди | уреди извор]Калиграфијата веројатно станала најголемата почитувана форма на исламската уметност, бидејќи арапско писмо било средство за пренос на Куранот . Светата книга на Исламот,Куранот , одиграла важна улога во развојот и еволуцијата на арапски јазик , како и со проширувањето на калиграфијата во арапска азбука. Пословиците и комплетните пасуси од Куранот се сè уште активни извори за исламската калиграфија.
Геометриските ракописи
[уреди | уреди извор]“Kufic” е почист, повеќе геометриски стил, со многу видлив ритам и стрес на хоризонтални линии. Самогласките понекогаш се забележуваат како црвени точки; согласките се одликува со мали цртички да го направат на текстот повеќе читлив. Голем број на текстови на Куранот напишани во овој стил се наоѓаат во џамијата “Каirouan”, во Тунис. “Kufic” текстовите исто така се појавува на антички монети. Ракописот “Maghribi” и неговата варијанта “Andalusi” се помалку крути верзии на “KuficЌ, со повеќе криви линии. За пишувањето на текстот на Куранот и другите документи, Kufic стилот на крајот бил заменет со искривен ракопис . Тој и понатаму останува во употреба за украсни цели: Кај ,,(Цветните (“Kufi”))", тенките геометриски букви се поврзани со стилизирани растителни елементи. Кај ,,(Геометриските (“Kufi”))", буквите се наредени во сложени, две-димензионални геометриски шеми, како на пример исцртување на плоштад. Овој стил повеќе има цел на украсување отколку читливост.
Искривени стилови
[уреди | уреди извор]Ракописот „Наск“ во египетскиот Куран од 14-15 век Искривени стилови на калиграфија се појавиле во текот на 10 век. Тие биле полесни да се пишуваат и да се читаат и наскоро се замениле со претходниот геометриски стил, освен за украсни цели. Канонските ,,шест искривени ракописи" (Ал-aqlam ал-sittah) биле пионер на персиецот Ибн М.Ш.i (умрел 939 година), кои подоцна биле усовршени од страна на неговите наследници Ибн ал-Баваб (умрел 1022 година) и Јакут ал-Мустасими (умрел 1298 година). Ракописот Naskh бил најпопуларен, кој се користиел во текстот на Куранот, официјалните декрети и приватни преписки. Во античките текстови каде се разгледувале овие шест стилови обично не се давало примери. Затоа е тешко да се разликуваат овие стилови. 1. Неш или “naskhi” е едноставно искривено пишување кое се користело во преписка пред калиграфите коишто започнале да го користат за пишување на текстот на Куранот. Тој е тенок и еластичен, без особен акцент и висока читливост . Тој останува меѓу најраспространетите стилови. Најпознатиот калиграф на овој вид бил Хафиз Осман , отомански калиграф кој живеел во текот на 17 век. Тој е основа на модерното арапско печатење. 2.”Ṯuluṯ” е повеќе влијателен и енергичен стил на пишување, со издолжени вертикали. Тој бил употребуван од страна Мемлуксите за време на 14-15 век. Сепак стилот се обновува и преработува од страна на отоманските калиграфи. Денес мајсторите на овој стил сè уште живеат во Турција , вклучувајќи го Хусеин Ќутлу и Фуат Башар. 3.”Tawqī” се појавил од калифот Абасид , кога тој се користел за потпишување на службените акти. Со издолжени вертикали и широки криви линии под линијата за пишување, кој останал ракопис малку во употребуван . 4.”Riqaa " бил минијатурна верзија на “tawqi”. Тој немал никаква врска со ruq`ah , многу подоцнежен стил на Османлиите развиен за секуларен ракопис, кој сè уште се користи денеска во арапските земји коишто потпаднале во рамките на Отоманската културна сфера. 5.”Muḥaqqaq” е доволен, ракопис со предупредување . Завршетоците на буквите се издолжени и нивните криви линии го нагласуваат текстот. 6. “Rīḥānī” или “rayḥānī” е минијатурна верзија на “muḥaqqaq”. Од 14 век наваму, започнале да се користат други искривени стилови во турските и персиските земји. “Nasta'liq” е искривен стил развиен во Персија . “Nasta'liq” значи ,,изоставање", кој е добар опис на начинот на кој се изостава буква од претходниот збор , односно на пониско отколку на исто ниво. Персиските калиграфи му именувале овој стил под името ,,ta'liq". Тоа му дава на стилот префинет изглед. Отоманските калиграфи изработувале прекрасни дела со овој стил. Поголемиот обем бил наречен “Jali-ta'liq" и се користел на влезовите на џамиите и другите згради. “Shikasteh” (испрекршен) е персиски ракопис кој се користел повеќе во неформални контексти. “Diwani” ракописот е искривен стил на арапската калиграфија развиена за време на владеењето на раните Отомански Турци (во 16-ти и почетокот на 17-ти век). Бил воведен од страна на Хусам Р. и го достигнал својот врв на популарност под Величествениот султан Сулејман први (1520-1566 година). Како декоративен и комуникациски ракописот “Diwani” се одликувал со сложеност на лините на буквите и блиското спротивставување на буквите во зборот. Варијациите на ракописот Diwani , на Diwani Ал Jali , се одликува по неговото изобилство на каратеризирачки и украсни ознаки. Ракописот Бихари бил користен во Индија во текот на 15-тиот век. Најчестиот ракопис за секојдневна употреба е “Ruq'ah” (исто така познат како “Riq'a” ). Едноставен и лесен за пишување, каде неговите движења се мали, без многу амплитуди. Тој е оној ракопис кој најчесто може да го забележиме. Овој ракопис се смета за чекор понапред од ракописот “Naskh” , кој прво го учеле децата . Во подоцнежните години тие се запознаваат со ракописот “Ruq'ah” . Во Кина, се развила калиграфската форма наречена ,”Sini” . Оваа форма имала очигледни влијанија од кинеската калиграфија , се користела со четка за коса од коњ, наместо стандардно пенкало од трска. Познатиот модерен калиграф во оваа традиција е дервишот Хаџи Нор Дин Ми Гуангијанг.
Калиграми
[уреди | уреди извор]Калиграфијата , како повеќето исламски уметности во муслиманскиот свет, исто така, имале фигуративни страни. Од страна на испреплетување на напишаните зборови, направени од „Алах“, „Мухамед“, „Бисмила“, итн, или со користење на микрографија , калиграфите изработувале антропоморфни фигури ( „Алија, идеалниот човек за мистерија, човекот молител, лик “), зооморфни (симболички суштества, повеќето од шиитската иконографија, како лав (Али „Божјиот лав“) коњ (Али Дулдул), риба, штрк или друга птица (на куранскиот “Hudhud” ) и апатична претстава (меч ( “Dhu ал-Fiqar” ), џамија, брод (направени од режим од буквите “waw” , симбол на мистична унија , буквално значи „и“ на арапски јазик)). Калиграмите се поврзани со муслиманскиот мистицизам и популарни со многу водечки калиграфи во Турција , Персија и Индија од 17 век па натаму. Иако впечатлива по изглед, калиграмите никогаш не се сметале како соодветни или пристоен израз на уметноста од страна на стручните калиграфи. Многу калиграми затоа биле изработени од страна на народските калиграфи или во интерес на некултивираните луѓе. Овие калиграми не биле изложувани во џамиите или на пример на суфиските куполи во Османлиската држава. Основно во ова гледиште е отфрлањето на толкувањето по наредба од кривоверците на Хурифијатските Суфи кои ги гледале буквите како вистински одраз на верата, настаните и своето самосоздавање. Во учењата на калиграфијата, се користи фигуративната замисла за да им помогне да ги визуелизираат обликот на буквите да секоја трага, на пример, буквата “ha “ во “nasta'liq” изгледа во две очи сличнo , како што се наведува персиското име : “he two eyes" he “ do cheshm ). Во поглед на литературата и поезијата доколку во буквите забележиме одраз на природниот свет се навраќаме во периодот на Абасид. Еден од современите мајстори на калиграмскиот вид е Хасан М. и Висем Ш. Добри комерцијални примери се логосот на “Al Jazeera” станицата за меѓународни вести со седиште во Катар и извештајот на Единбург во Средниот Исток , шкотското академско списание на Блискиот Исток и, исто така работата на калиграфот и дизајнерот Висем Ш. .
Инструменти и алатки за работа
Натписите во калиграфија , форми на заоблени слобови во “Minar Qutb” , Индија, изградена во 1192година во сегашната ера. Традиционалниот инструмент на арапскиот калиграф е “qalam” , пенкало направенo од сушена трска или бамбус ; мастило е често во боја , и одбран со таков што интензитет којшто може многу да варира во голема мера, па така поголеми потези на композициите може да бидат многу подинамични во нивниот ефект. За да се отсликува калиграфија, биле користени различни материјали . Пред создавањето на хартијата, се користело папирус и пергамент за пишување. Создавањето на хартија било револуционерно за калиграфијата . Додека манастирите во Европа се збогатиле со неколку десетина тома, библиотеки во муслиманскиот свет редовно содржани со стотици па дури и илјадници томови на книги. Монетите биле друга поддршка за калиграфијата. Со почетокот на 692 година, исламскиот калифат повторно го формирала ковањето на монети на Блискиот Исток со замена на визуелниот опис со зборови. Ова било особено важно за динарите , или златните монети со висока вредност. Општо земено монетите биле испишани со цитати од Светиот Куран. Во X век, Персијците, кои го прифатиле исламот, почнале со ткаење на детални натписи на свила. Толку скапоцени биле калиграфските текстилни натписи каде што крстоносците им ги носеле на оние во Европа како ценета сопственост. Значаен пример е “Suaire de Saint-Josse” , кој што се користел за пренесување на коските на светецот во опатијата на Свети Joсиф на Море во близина Кан во северозападниот дел на Франција.
Калиграфија на џамии
[уреди | уреди извор]Исламската калиграфија на џамии која може да се најде внатре и надвор од џамијата , обично во комбинација со мотиви на Арабеска. Арабеска е форма на исламската уметност позната по своите повторувачки геометриските форми со кои се создаваат убави украси. Овие геометриски облици често вклучуваат арапска калиграфија испишана на ѕидовите и таваните внатре и надвор од џамиите. Предметот на овие изработени текстови можат да се пронајдат од различни извори во исламот. Тој може да се изведе од напишаните зборови на Куранот или од усни традиции кои се однесуваат на зборовите и делата на исламскиот пророк Мухамед . Постои една убава хармонија помеѓу натписите и нејзините примени на џамијата. Специфични сури (поглавја) или ајати (стихови) од Куранот се впишани во согласност со примената на специфичните архитектонски елементи. На пример, на куполите можете да го најдете испишан стихот Нур (божествениот стрес на светлината) , над главниот влез ќе ги најдете стиховите поврзани со влезовите на рајот, на прозорците испишаните божествени имиња на Аллах така што се одразуваат на сончевите зраци преку овие прозорци го потсетуваат верникот дека самиот Алах се манифестира врз универзумот во сите свои високи квалитети.