Waadhoeke

gemeente in Friesland, Nederland

Waadhoeke is een gemeente in het noordwesten van de Nederlandse provincie Friesland, bij de Waddenzee. De hoofdplaats is Franeker.

Waadhoeke
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Situering
Provincie Friesland
COROP-gebied Noord-Friesland
Coördinaten 53° 11′ NB, 5° 32′ OL
Algemeen
Oppervlakte 315,26 km²
- land 284,86 km²
- water 30,4 km²
Inwoners
(1 januari 2024)
46.910?
(165 inw./km²)
Bestuurs­centrum Franeker
Belangrijke verkeersaders      
spoorlijn Harlingen - Leeuwarden
Station(s) Deinum, Dronryp en Franeker
Politiek
Burgemeester (lijst) Marga Waanders (PvdA)
Zetels
Gemeenteraad
Gemeentebelangen
SAM Waadhoeke
CDA
FNP
VVD
ChristenUnie

29
7
7
6
6
2
1
Economie
Gem. WOZ-waarde (2019) € 163.000
Overig
Postcode(s) 8800 - 8814, 8850 - 8859
9030 - 9045, 8816
9047, 9075 - 9079
8831, 8841, 8842, 8843
Netnummer(s) 0515, 0517, 0518, 058
CBS-code 1949
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website Gemeente Waadhoeke
Bevolkingspiramide van de gemeente Waadhoeke
Bevolkingspiramide (2023)
Foto's
Franeker, Marssum, Sint Jacobiparochie
Franeker, Marssum, Sint Jacobiparochie
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Kaart
Waadhoeke is ruwweg Friesland ten noordwesten van Leeuwarden. Klik om beeldvullend te maken en te zoomen.

De gemeente is op 1 januari 2018 ontstaan uit de voormalige gemeenten Franekeradeel, het Bildt, Menaldumadeel (Menameradiel) en uit vier dorpen van de voormalige gemeente Littenseradeel (Littenseradiel).[1][2]

Op 1 januari 2024 telde de gemeente 46.910 inwoners.

Waad is Fries voor wad en hoeke verwijst naar de kustvorm van de Waddenzee.[3] Eerder gebruikten de ambtelijke organisaties de streeknaam Westergo als werknaam,[4] maar na twee stemronden werd de naam Waadhoeke verkozen boven Franeker en Nij-Westergo.[5]

Strikt Fries zou de naam De Waadhoeke zijn en strikt Nederlands Waddenhoek.

Geografie

bewerken

De gemeente Waadhoeke bestaat uit 41 officiële kernen, met Franeker als hoofdplaats.[6] In niet elke voormalige gemeente waren de Friese plaatsnamen officieel, zo waren de officiële plaatsnamen in Het Bildt en Franekeradeel de Nederlandse en in Littenseradeel en Menaldumadeel de Friese.

Stad en dorpen

bewerken
 
Topografisch kaartbeeld van de gemeente Waadhoeke per september 2023. Klik voor een leesbare vergroting.

Aantal inwoners per woonkern per 2023.[7]

Nederlandse naam Friese naam Inwoners
Franeker Frjentsjer 13.015
Sint Annaparochie Sint Anne; Bildts: Sint-Anne 4.920
Dronrijp Dronryp 3.295
Menaldum Menaam 2.795
Berlikum Berltsum 2.685
Minnertsga Minnertsgea; Bildts: Minnertska 1.820
Sint Jacobiparochie Sint Jabik; Bildts: Sint-Jabik 1.715
Sexbierum Seisbierrum 1.675
Tzummarum Tsjummearum 1.365
Tzum Tsjom 1.110
Deinum Deinum 1.050
Marssum Marsum 1.035
Winsum Winsum 1.030
Oudebildtzijl Aldebiltsyl; Bildts: Ouwe-Syl 935
Beetgumermolen Bitgummole 935
Beetgum Bitgum 760
Vrouwenparochie Froubuorren; Bildts: Froubuurt 700
Achlum Achlum 590
Oosterbierum Easterbierrum 555
Welsrijp Wjelsryp 455
Ried Rie 430
Boksum Boksum 395
Dongjum Doanjum 370
Engelum Ingelum 365
Nij Altoenae Fries/Bildts: Nij Altena 325
Herbaijum Hjerbeam 270
Spannum Spannum 260
Westhoek Fries/Bildts: De Westhoek 255
Peins Peins 245
Hitzum Hitsum 225
Wier Wier 195
Pietersbierum Pitersbierrum 150
Schalsum Skalsum 145
Zweins Sweins 125
Baijum Baaium 110
Schingen Skingen 110
Slappeterp Slappeterp 85
Blessum Blessum 75
Firdgum Furdgum 65
Boer Boer 45
Klooster-Lidlum Kleaster-Lidlum 40

Bron: Gemeente Waadhoeke/CBS.

Het dorp Ritsumazijl (Ritsumasyl) is (nog) geen officiële kern (verdeeld onder Marssum en Deinum) en een klein deeltje van het dorp Oude Leije ligt binnen de gemeentegrenzen (verdeeld onder Oudebildtzijl en Vrouwenparochie).

Buurtschappen

bewerken

Naast de officiële plaatsen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Aangrenzende gemeenten

bewerken

Waadhoeke grenst aan de volgende gemeenten:

   Aangrenzende gemeenten   
          Terschelling
(Waddenzee) 
   Ameland
(Waddenzee) 
   Noardeast-Fryslân 
             
   Harlingen    
           
          Súdwest-Fryslân         Leeuwarden 

Wateren

bewerken
 
De Opvaart bij Sexbierum

In de gemeente Waadhoeke zijn de officiële namen van de oppervlaktewateren meestal Fries of Bildts.

Diverse kanalen, sloten en watergangen in de gemeente zijn:

Nederlandse naam Officiële naam
Achlumervaart Achlumer Feart
Arumervaart Arumer Feart
Baaiumer Opvaart Baaiumer Opfeart
Beetgumervaart Bitgumer Feart
Berlikumervaart Berltsumer Feart
Berlikumerwijd Berltsumer Wiid
Blessumervaart Blessumer Feart
Blikvaart Blikfaart
Bolswardertrekvaart Boalserter Feart
Boxumervaart Boksumer Soal
Botgorre Botgoarre
Deinumerrak Deinumer Rak
Dijkvaart Dyksfeart
Doijumervaart Doaiumer Feart
Dongjumervaart Doanjumer Feart
Engelumervaart Ingelumer Feart
Franekervaart Frjentsjerter Feart
Harlingertrekvaart Harnzer Trekfeart
Harlingervaart Harnzer Feart
Hatsumeropvaart Hatsumer Opfeart
Hijlaardervaart Hilaarder Feart
Kadijkstervaart Kaaifaart
Kleine Blikvaart Klaine Blikfaart
Koude Vaart Kouwe Faart
Kubaardervaart Kûbaarder Feart
Laakwerder Opvaart Leakwerter Opfeart
Lange Buurstervaart Longbuorster Feart
Lathumervaart Lathumer Feart
Leistervaart Leister Feart
Liemervaart Limerfeart
Lollumervaart Lollumer Feart
Menaldumervaart Menamer Feart
Nederlandse naam Officiële naam
Minnertsgaastervaart Minnertsgeaster Feart
Moddergat Moddergat
Molensloot Molesleat
Nieuwe Bildtdijkstervaart Nije Faart
Noordervaart Noorderfaart
Oosterbierumervaart Easterbierrumer Feart
Opvaart Seisbierrumer Opfeart
Oude Bildtdijkstervaart Ouwe Faart
Oude Meer (Minnertsga) Aldmear
Oude Meer (Peins) Aldmear
Oudemeer Aldmear
Oudevaart Aldfeart
Ouwe Rij Ouwe Rij
Poelvaart Puolfeart
Ried De Rie
Rentmeester Rintmaster
Roptavaart Roptafeart
Schalsumervaart Skalsumer Feart
Schingervaart Skingster Feart
Sexbierumervaart Seisbierrumer Feart
Spannumer Opvaart Lange Daam
Tzummarumervaart Tsjummearumer Feart
Tzummarumervissersvaart Fiskersfeart
Tzummervaart Tsjommer Feart
Van Harinxmakanaal Van Harinxmakanaal
Westervaart Westerfaart
Wierzijlsterrak Wiersylsterrak
Zijlsloot Sylsleat
Zijlsterrak Sylster Rak
Zuidervaart Súdderfaart
Zuidhoekstervaart Súdhoekster Faart

Politiek

bewerken

College van B&W[8]

bewerken
Burgemeester
  • Marga Waanders (PvdA)[9]
    • Openbare orde en veiligheid
    • Informatiebeheer
    • Publiekscentrum
    • Bedrijfsvoering
    • Staf
    • Programma's ontwikkelperspectief en dienstverlening
Wethouders
  • René de Vries (SAM Waadhoeke)
    • WMO
    • Jeugd(zorg) en jongeren
    • Welzijn
    • Gezondheid
    • Onderwijs
    • Sporten, spelen, bewegen
    • Bibliotheken
  • Marja van der Meer (SAM Waadhoeke)
    • Financiën
    • Participatie, werk en inkomen
    • Economische Zaken
    • Recreatie en toerisme
    • Coördinatie dorpen en wijken
    • Europese aangelegenheden
  • Kees Arendz (Gemeentebelangen)
    • Wonen
    • Verkeer en Vervoer
    • Statushouders / Arbeidsmigranten (wonen)
    • Gemeentelijk vastgoed (excl. sportaccommodaties)
    • Beheer openbare ruimte
    • Vergunningen, toezicht, handhaving
    • eerste locoburgemeester
  • Jan Dijkstra (FNP)
    • Ruimtelijke ordening (Omgevingswet)
    • Landschap, land- en glastuinbouw
    • Meertaligheid
    • Cultuur, erfgoed, monumenten en musea
    • Duurzaamheid & milieu
    • Waddenkust
Gemeentesecretaris
  • Jeroen IJkema

Gemeenteraad[10][11]

bewerken

De behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 2017:[12]

Gemeenteraadszetels
Partij 2017 2022
Gemeentebelangen 6 7
SAM Waadhoeke 6 7
CDA 8 6
FNP 5 6
VVD 3 2
ChristenUnie 1 1
Totaal 29 29
Opkomst 44,13%
Raadsgriffier
  • Tinco Lyklema

Jongerenraad[13]

bewerken

De gemeente Waadhoeke beschikt over een jongerenraad, een orgaan met als doel de jeugd binnen de gemeente te vertegenwoordigen.[14]

Kinderburgemeester

bewerken

Rekenkamer[16]

bewerken
Voorzitter rekenkamer
Leden rekenkamer

Cultuur

bewerken

Monumenten

bewerken

De gemeente heeft een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

bewerken