Gardabani
Stad in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Regio | Kvemo Kartli | ||
| Gemeente | Gardabani | ||
| Hoogte | 300 m | ||
| Coördinaten | 41° 28' NB, 45° 5' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 12.061 [1] | ||
| Etniciteit (2014) | Azerbeidzjaans (63,1%) Georgisch (30,0%) Assyrisch (2,5%) | ||
| Overige informatie | |||
| Stad sinds | 1969 | ||
| Eerdere namen | Karajaz(i) / Kara-tapa (tot 1947) | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | gardabani | ||
| Gardabani in Kvemo Kartli | |||
 | |||
| Foto's | |||
| |||
| Cultureel centrum | |||
| |||
Gardabani (Georgisch: გარდაბანი) is een stad in het zuiden van Georgië met 12.061 inwoners (2024), gelegen in de regio Kvemo Kartli. De stad is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente en is gesitueerd op 300 meter boven zeeniveau in het Kvemo Kartli Laagland. Gardabani ligt hemelsbreed 34 kilometer ten zuidoosten van hoofdstad Tbilisi en tien kilometer van regiohoofdstad Roestavi. De stad levert bijna alle thermisch opgewekte elektriciteit in het land en heeft een meerderheid van etnisch Azerbeidzjaanse inwoners.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]
Gardabani was tot de Russische overheersing in de 19e eeuw een onopvallend dorp in het zuid-Georgische platteland met de Azerbeidzjaanse naam Karajaz(i) (Russisch: Караязы, in het Georgisch vaak gespeld als Karaia; ook wel Karatapa, Кара-тапа, ყარატაფა, Qaratəpə). Met de bestuurlijke indeling van Transkaukasië door de Russen werd de plaats de naamgever en centrum van het oetsjastok Karajaz (Russisch: Караязский участок), dat onderdeel was van het Oejezd Tiflis van het Gouvernement Tiflis. Karajaz werd voornamelijk bewoond door Azerbeidzjanen, die destijds net als andere Turkssprekende etnische groepen als Tataren werden aangeduid. In 1886 was 94% van de ruim 5000 inwoners van het oetsjastok Karajaz van Azerbeidzjaanse afkomst.[2] In 1883 opende het spoorwegstation in Karajaz door de completering van de lijn Tiflis - Bakoe.
Karajaz lag op de belangrijkste aanvalsroute vanuit Azerbeidzjan van het Rode Leger tijdens de Sovjet invasie van de Democratische Republiek Georgië in februari 1921, waarbij gepantserde treinen van het Rode Leger langs Karajaz naar Tiflis probeerden te rijden. Het Rode Leger trok aan het langste eind, en lijfden de jonge republiek in als Georgische Sovjetrepubliek. In 1938 werd het rajon Karajaz van het Okroeg Tiflis afgescheiden waarmee het dorp Karajaz het bestuurlijke centrum werd van het rajon. Op 18 maart 1947 veranderde de naam van Karajaz naar Gardabani.[3] In 1969 kreeg Gardabani stadsrechten.[4] Bij de landelijke omzetting van rajon naar gemeente in 2006 bleef Gardabani het bestuurlijk centrum van de gemeente.
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 had Gardabani 12.061 inwoners,[1] een groei van 12% sinds de volkstelling van 2014.
| Jaar | 1897 | 1923 | 1939[5] | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[6] | 2014 | 2020 | 2024 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | - | 904 |  1.846 |
- | 9.131 |
13.661 |
17.176 |
 11.858 |
10.753 |
11.427 |
12.061
| |||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden[7][8][6] | ||||||||||||||
Etniciteit
[bewerken | brontekst bewerken]De bevolking van Gardabani bestond in 2014 in meerderheid uit Azerbeidzjanen (63%), gevolgd door Georgiërs (30%). Vrijwel alle Assyriërs in de gemeente wonen in Gardabani (bijna 300, 2,5%). Verder wonen er Armeniërs (1,9%), Russen (1,4%) en enkele tientallen Oekraïners, Osseten en Pontische Grieken.[10]
In 1979 was 49% van de inwoners in de stad van Azerbeidzjaanse komaf, terwijl het aandeel Georgiërs 17% was. Er woonden destijds veel Russen (15%), Armeniërs (5%) en Grieken (4%) in de stad, die met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie grotendeels zijn geëmigreerd.[11]
Assyriërs
[bewerken | brontekst bewerken]In Gardabani woont een relatief grote Assyrische gemeenschap. Na de genocide op Assyriërs in 1915 vluchtten overlevenden uit de Anatolische regio Bohtan via Jerevan naar het Russische Rijk en vestigden zij zich uiteindelijk na de revoluties en oorlogen in enkele dorpen in de Azerbeidzjaanse SSR. Ze werden echter nooit Sovjetburgers, en werden in 1949 gedeporteerd naar Siberië waar ze tot 1956 in ballingschap leefden. De Assyriërs die uit Ağstafa gedeporteerd waren, mochten van de stad niet meer terugkeren, waarna ze in Gardabani terecht kwamen.[12]
Energie
[bewerken | brontekst bewerken]
Gardabani is het centrum van de thermische elektriciteitsproductie in Georgië, nadat in de jaren zestig van de 20e eeuw de stad werd geselecteerd als locatie voor de thermische energiecentrale voor Tbilisi (Tibilisskaja GRES), die drie kilometer ten westen van de stad werd gebouwd. Inmiddels staat er een complex met meerdere gas- en kolengestookte centrales dat verantwoordelijk is voor vrijwel alle thermische elektriciteitsproductie in Georgië. Na de Rozenrevolutie van 2003 werd er ingezet op uitbreiding van de elektriciteitsproductie voor meer energieonafhankelijkheid, maar ook om de energiecrisis die het land jarenlang plaagde het hoofd te bieden.[13] In 2006 werd in Gardabani een gasgestookte centrale geopend met een capaciteit van 110 MW, de eerste nieuwe centrale sinds de onafhankelijkheid van het land.[14]
Vanaf 2012[15][16] werd een verdere stapsgewijze investering in de energieonafhankelijkheid van het land gelanceerd met de bouw van nieuwe gecombineerde stoom- en gascentrales in Gardabani. Waterkrachtcentrales produceren 75-80% van de elektriciteit in het bergrijke land, waarvan een deel seizoensgebonden, maar er was naast thermische elektriciteitsproductie nog steeds aanvullende import nodig.[17] Daarnaast stijgt het energieverbruik in het land en zijn verouderde (waterkracht)centrales niet efficiënt genoeg.
In 2015 opende de eerste gecombineerde stoom- en gascentrale van Georgië, de 230 MW sterke Gardabani-1.[18] Begin 2020 volgde Gardabani-2 van 230 MW.[19] In september 2020 werd de bouw van de 272 MW sterke Gardabani-3 centrale aangekondigd,[20] en een jaar later de 250 MW sterke Gardabani-4.[21]
In 2005 opende bij Gardabani een pompstation voor de Bakoe-Tbilisi-Ceyhan-pijpleiding, waarmee de Georgische sector werd gecompleteerd. Bij de inauguratie waren de presidenten Micheil Saakasjvili (Georgië), İlham Əliyev (Azerbeidzjan) en Ahmet Sezer (Turkije) aanwezig.[22]
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]Door Gardabani komt slechts één nationale route, de Sh66. Dit is een verbinding vanuit Roestavi via Gardabani naar de grensovergang Vachtangisi met Azerbeidzjan. Dit is met ruim 69.000 buitenlandse reizigers in 2019 een secundaire grensovergang.[23]
De internationale spoorlijn Tbilisi - Bakoe heeft een station net buiten Gardabani. Dit dient als grensstation voor de verbinding Tbilisi - Bakoe.
Geboren
[bewerken | brontekst bewerken]- Gotsja Jamaraoeli (1971), Georgisch voetballer
- Zabit Samedov (1984), professionele kickbokser
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 23 juli 2024.
- ↑ (ru) 1886, Караязский участок (Karajaz oetsjastok). Ethno Kavkaz. Gearchiveerd op 17 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (ka) Melikishvili, Liana (2011). სოციალური უსაფრთხოების ეთნიკური ასპექტები პკოლიეთნიკურ საზობადოებაში (Etnische aspecten van sociale zekerheid in een poly-etnische gemeenschap), 1e druk. Mtsignobari Publishing House - Shota Rustaveli National Science Foundation, Tbilisi, p. 89. ISBN 978-9941-424-18-2. Gearchiveerd op 29 maart 2022. Geraadpleegd op 29 maart 2022.
- ↑ (ru) Definition of "Gardabani ". Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978. Gearchiveerd op 27 maart 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
- ↑ Tot 1947 heette de plaats Karaya (Караязы) of ook wel Karatapa.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[9], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 21 maart 2022. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 21 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 1979. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 21 maart 2022. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
- ↑ (en) Samuel Ethan Fox. Studies in Semitic and AfroAsiatic Linguistics Presented to Gene B.Gragg. University of Chicago, "5. The Story of Mem U Zine in the Neo-Aramaic Dialect of Bohtan", p.69. ISBN 978-1-885923-41-7. Gearchiveerd op 27 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Energy crisis sparks growing unrest: Georgia faces a bleak mid-winter as electricity supplies fall to an all-time low. IWPR via Reliefweb (8 januari 2001). Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) President Saakashvili opens new thermoelectric power stations in Gardabani. President Saakashvili Archive (23 januari 2006). Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Georgia's First Combined Cycle Power Plant By Çalik Enerji̇. Çalık Enerji (3 augustus 2012). Gearchiveerd op 5 augustus 2020. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Turkey's Calik to build Georgian power plant. Reuters (3 augustus 2012). Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Temur Gochitashvili - The new gas-fired, combined cycle TPP will significantly reduce imported electricity. Georgian Oil and gas Corporation (13 januari 2020). Gearchiveerd op 7 februari 2023. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Gardabani Thermal Power Plant Opened. Georgian Oil and gas Corporation (22 juli 2015). Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
- ↑ (en) Giorgi Galharia and Natia Turnava Officially Opened Gardabani TPP 2. Ministerie van Economie en Duurzame Ontwikkeling (17 januari 2020). Geraadpleegd op 27 maart 2022.
- ↑ (en) Third TPP to be constructed in Gardabani, Georgia. Report.ge (9 september 2020). Gearchiveerd op 27 november 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
- ↑ (en) Government plans to build a thermal power plant "Gardabani-4". Business Media Georgia (29 september 2021). Gearchiveerd op 9 juli 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
- ↑ (en) Georgian celebrations mark major step towards BTC pipeline completion. BP (12 oktober 2005). Gearchiveerd op 16 mei 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
- ↑ (en) Georgian Tourism in Figures 2019 (pdf). Georgian National Tourism Administration (1 december 2021). Gearchiveerd op 21 januari 2022. Geraadpleegd op 24 maart 2022.
