Goerdzjaani (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Kacheti | ||
| Hoofdplaats | Goerdzjaani | ||
| Oppervlakte | 846 km² [1] | ||
| Hoogste punt | Kakliani Tsveri (1430 m) | ||
| Coördinaten | 41° 45' NB, 45° 48' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 49.909 [2] (59 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (98,4%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (98,7%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Zoerab Oetiasjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | gurjaani | ||
| Goerdzjaani in Kacheti | |||
  | |||
| Foto's | |||
.jpg)
| |||
| Wijnbouw in Moekoezani | |||
| |||
Goerdzjaani (Georgisch: გურჯაანის მუნიციპალიტეტი, Goerdzjaanis moenitsipaliteti) is een gemeente in het oosten van Georgië met 49.909 inwoners (2024), gelegen in de regio Kacheti. De gelijknamige stad is het bestuurlijke centrum. De gemeente heeft een oppervlakte van 846 km² en is gesitueerd aan de zuidkant van de Alazani riviervallei, wat een belangrijke wijnbouwgebied is. Dit komt ook tot uitdrukking in de eigen bijnaam Wijnmakerij-gemeente.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]
Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw behoorde het gebied van Goerdzjaani tot het Koninkrijk Kachetië en voor korte tijd het fusiekoninkrijk Kartli-Kachetië. Na de annexatie van Kartli-Kachetië door het Russische Rijk in 1801 werden de Georgische gebieden administratief ingedeeld naar Russisch model.
Het gebied van het moderne Goerdzjaani lag vanaf 1846 tot 1930 in het Gouvernement Tiflis versnipperd over verschillende bestuurlijke eenheden.[3] Het noordelijke deel van Goerdzjaani was onderdeel van het oejezd (provincie) Telavi, en het zuidelijke en grootste deel was onderdeel van oejezd Signagi.[4] De grens tussen die twee districten liep over de Tsjermischevi, een rechterzijrivier van de Alazani. Binnen Signagi viel het grootste deel van het moderne Goerdzjaani onder de bestuurlijke sectie (oetsjastok) Bakoertsiche (Russisch: Бакурцихскій участокъ), waar ook de moderne gemeente Lagodechi onder viel.
De grote districtshervorming van de Sovjet-Unie in 1929-1930 betekende de vorming van Goerdzjaani als bestuurseenheid. In 1930 werd het opgericht als rajon (district) Goerdzjaani met de plaats Goerdzjaani als centrum. In het onafhankelijke Georgië werd het district in 1995 onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Kacheti en in 2006 werd het omgevormd naar een gemeente (municipaliteit).
Geografie
[bewerken | brontekst bewerken]Goerdzjaani ligt centraal in Kacheti aan de rechterkant van de rivier Alazani, tegen de heuvels van het Gomborigebergte. De gemeente grenst rondom aan vijf Kachetiaanse gemeenten, te weten Sagaredzjo in het westen, Telavi in het noordwesten, Kvareli en Lagodechi in het oosten en Signagi in het zuiden.
Gomborigebergte
[bewerken | brontekst bewerken]Het Gomborigebergte, een belangrijk subgebergte van de Grote Kaukasus dat door Kacheti ligt, vormt de natuurlijke westelijke begrenzing van Goerdzjaani. Het gebergte scheidt de Alazani en Iori stroomgebieden.[5] De bergrug is in Goerdzjaani een middelgebergte dat alleen in het noordwestelijke deel van de gemeente nog tot 1400 meter hoogte komt. Hier is de Kakliani Tsveri (1430 m) de hoogste top van de gemeente.
De centrale ligging van Goerdzjaani ten opzichte van de noordelijke en zuidelijke wijngebieden in de Alazanivallei maakt het tot een belangrijke spil, wat wordt versterkt door de spoor- en wegpassage door het Gomborigebergte in de gemeente. Deze passage is met 750 meter boven zeeniveau laag te noemen, zeker in vergelijking met de 1620 meter hoge Gomboripas ter hoogte van Telavi, en was dan ook de logische passage voor de spoorlijn die in 1915 in bedrijf ging. De vruchtbare vallei van de Alazani en de heuvels van het Gomborigebergte maken tezamen met het klimaat dat er in Goerdzjaani veel wijnbouw plaatsvindt.
Wijnbouw
[bewerken | brontekst bewerken]Er zijn verschillende microzones van gebiedseigen wijnappellaties gedefinieerd, die de naam dragen van dorpen in de gemeente. De bekende rode Moekoezani wordt bijvoorbeeld gemaakt van de Saperavi druif in een gebied van ongeveer 50 km² rond het dorp Moekoezani.[6] De belangrijkste microzone is echter Goerdzjaani. Deze microzone ligt over de gehele gemeentelijke lengte in het hoger gelegen deel van de Alazanivallei en de lagere heuvels van het Gomborigebergte rond de Kacheti Highway en de spoorlijn.[7] Deze wijn mag alleen gemaakt worden van de witte Rkatsiteli druif die in deze microzone geteeld is.
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 telde de gemeente Goerdzjaani 49.909 inwoners,[2] een verlies van ruim 8% ten opzichte van de volkstelling van 2014. De dorpen in Goerdzjaani zijn voor Georgische plattelandsbegrippen vrij groot, met een gemiddelde omvang van 1450 inwoners, waarbij slechts acht van de 30 dorpen minder dan 500 inwoners hebben.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Goerdzjaani | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1923 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||||
| Gemeente Goerdzjaani | - | 75.211 |  71.829 |
 75.357 |
76.753 |
78.442 |
72.618 |
54.337 |
52.116 |
49.909
| ||||||||
| Goerdzjaani (stad) | 4.923 | 4.553 |
8.086 |
10.279 |
10.954 |
12.872 |
10.029 |
8.024 |
7.563 |
7.261
| ||||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[8] Noot:[10] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
[bewerken | brontekst bewerken]
De bevolking van Goerdzjaani bestond in 2014 voor 98,4% uit Georgiërs. De Armeniërs en Osseten zijn de grootste etnische minderheden in de gemeenten, van elk ongeveer 270 inwoners (0,5%). Tweederde van de Osseten woont in het dorp Kitaani in de Alazani-vallei waar zij een ruime meerderheid van 72% vormen. Andere etnische minderheden zijn in kleinere aantallen verspreid aanwezig.[11]
In lijn met de etnische samenstelling is vrijwel de gehele gemeente Georgisch-Orthodox (98,7%). Daarnaast zijn er ruim 100 jehova's en enkele tientallen moslims, protestanten en volgers van de Armeens-Apostolische Kerk.[12]
Administratieve onderverdeling
[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Goerdzjaani is administratief onderverdeeld in 23 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 30 dorpen (სოფელი, sopeli), waaronder Kardanachi. Er is één stad (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Goerdzjaani.[1]
Bestuur
[bewerken | brontekst bewerken]De gemeenteraad van Goerdzjaani (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 39 leden: 26 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 13 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[13] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 24 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Zoerab Oetiasjvili van Georgische Droom met 60,6% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 13 districtszetels zijn allen naar kandidaten van Georgische Droom gegaan. De Georgische Droom behaalde tevens de meeste proportionele stemmen (51,1%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (32,9%), Voor Georgië (4,5%) en Europees Georgië (3,7%). Zeven andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[14][15]
| Partij | 2017[16] | 2021[17] | |
|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 31 | 28 | |
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 2 | 9 | |
| Voor Georgië | 1 | ||
| Europees Georgië (EG) | 5 | 1 | |
| Alliantie van Patriotten (AP) | 1 | ||
| Totaal | 39 | 39 | |
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]
In de gemeente zijn naast wijnproeverijen met name in het Gomborigebergte veel cultuur-historische monumenten in verschillende staat te zien. In de stad Goerdzjaani zijn enkele huismusea.
- In Kardanachi staan de 13e eeuwse Sabatsmindakerk en de 6e eeuwse Sint Nicolaaskerk
- Ruïnes van het Tsjermisi Bisschoppelijk kerkcomplex uit de 10e-11e eeuw in het Gomborigebergte ter hoogte van Moekoezani.
- Vatsjnadziani Kvelatsminda, oftwel Allerheiligenklooster, is een klooster en kathedraal uit de 9e eeuw, gelegen in het Gomborigebergte.[18]
- Goerdjzaani Kvelatsminda kerk uit de 8e of 9e eeuw. De enige kerk in Georgië met twee koepels. In de 20e en 21e eeuw zijn er restauratie werkzaamheden uitgevoerd.[19]
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]
Goerdzjaani is met het westen van het land en hoofdstad Tbilisi verbonden via de international route S5 Kacheti Highway (Tbilisi - Sagaredzjo - Bakoertsiche - Lagodechi) die in oostelijke richting naar de Azerbeidjzaanse grens leidt. Belangrijke regionale verkeersaders zijn de nationale route Sh42 (Bakoertsiche - Goerdzjaani - Telavi - Achmeta) die in Bakoertische aansluit op de Kacheti Highway, en de radialen over de Alazanivallei, de Sh69 van Moekoezani naar Kvareli, en Sh170 vanaf Goerdzjaani. Deze wegen zijn de levensaders voor de wijnregio rond de Alazani.
Kacheti spoorlijn
[bewerken | brontekst bewerken]Goerdzjaani is sinds 1915 via het spoor met Tbilisi verbonden, de "Kacheti spoorlijn" via Sagaredzjo en Goerdzjaani naar eindpunt Telavi, maar in de jaren 90 van de 20e eeuw werden de passagiersdiensten op deze lijn opgeschort. Sindsdien rijden er sporadisch goederentreinen.[20] Regelmatig wordt geopperd de passagiersverbinding weer tot leven te wekken.[21]
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.140-144 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 23 juli 2024.
- ↑ Tot 1840 lag het gebied in Georgië en van 1840-1846 in Georgië-Imeretië.
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 2 januari 2020. Geraadpleegd op 9 april 2023.
- ↑ (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "10 Eastern Greater Caucasus", pp. 1161. ISBN 978-3-319-77764-1. Gearchiveerd op 11 oktober 2022. Geraadpleegd op 2 juli 2022.
- ↑ (ka) Moekoezani wijn appellatie met geografische kaart. Nationaal Wijnagentschap Georgië. Gearchiveerd op 4 juli 2022. Geraadpleegd op 17 augustus 2022.
- ↑ (ka) Goerdzjaani wijn appellatie met geografische kaart. Nationaal Wijnagentschap Georgië. Geraadpleegd op 17 augustus 2022.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 16 augustus 2022. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[9], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 31 maart 2023. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ (en) Religious composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 10 juni 2023. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Gearchiveerd op 8 februari 2023. Geraadpleegd op 6 augustus 2027.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 24 mei 2022. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.5-6. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.6-8. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (en) Vachnadziani Kvelatsminda. Georgian Travel Guide. Gearchiveerd op 14 augustus 2022. Geraadpleegd op 17 augustus 2022.
- ↑ (ka) Allerheiligen van Goerdzjaani - #7017. Cultureel Erfgoed Portaal. Gearchiveerd op 17 augustus 2022. Geraadpleegd op 17 augustus 2022.
- ↑ (ka) Kakheti trainless railway. GRASS Factcheck (28 oktober 2016). Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (ka) რკინიგზა კახეთში - დაპირება, რომელსაც ზურგს ჯერჯერობით არაფერი უმაგრებს (Spoorweg in Kacheti - een belofte die nog nergens door is gestaafd). Radio Tavisupleba (RFE/RL) (1 juli 2021). Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
· 
· 