Lili Boulanger

Lili Boulanger
	Lili Boulanger enkele jaren voor haar dood
Algemene informatie
Volledige naam	Juliette Marie Olga Boulanger
Geboren	21 augustus 1893
Geboorteplaats	Parijs
Overleden	15 maart 1918
Overlijdensplaats	Mézy-sur-Seine
Land	Frankrijk
Werk
Jaren actief	1911-1918
Genre(s)	klassiek
Beroep	componiste
Instrument(en)	cello, harp, orgel, piano en viool
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Commons heeft mediabestanden in de categorie Lili Boulanger.

Juliette Marie Olga (Lili) Boulanger (Parijs, 21 augustus 1893 - Mézy-sur-Seine, 15 maart 1918) was een Franse componiste.

Levensloop

Haar vader was de componist en pianist Ernest Boulanger (1815-1900), die in 1835 de Prix de Rome voor compositie had gewonnen, een tiental succesvolle opéras comiques had geschreven en docent compositie was aan het Conservatoire de Paris. Hij was 77 jaar oud toen Lili werd geboren.^[1] Haar moeder, de Russische prinses Raïssa Ivanovna Mychetsky (1854 of 1858-1935), was zangeres en veel jonger dan haar vader.^[2] Lili Boulanger groeide op in een muzikaal en intellectueel milieu, waar toonaangevende musici als Gabriel Fauré, Maurice Ravel, Florent Schmitt, Charles Koechlin en Raoul Pugno voor haar een stimulerende omgeving vormden.

Lili was nog geen vijf jaar oud toen ze met haar oudere zus, Nadia, meeging naar het conservatorium. Al spoedig volgde ze lessen muziektheorie en solfège. Van 1909 tot 1913 bezocht ze het Conservatoire de Paris. Ze studeerde compositie bij Paul Vidal, fuga en contrapunt bij Georges Caussade, orgel bij Louis Vierne, harp bij Alphonse Hasselmans, en verder piano, viool en cello. Voor een deel vonden de lessen thuis plaats wegens haar zwakke gestel. Lili Boulanger was chronisch ziek sinds een longontsteking op tweejarige leeftijd haar immuunsysteem had aangetast. Op zijn sterfbed in 1900 had Ernest Boulanger zijn dochter Nadia laten beloven dat ze altijd voor Lili zou zorgen, een taak waarvan ze zich gewetensvol en met liefde heeft gekweten. De zussen woonden sinds 1904 in een appartement aan de Rue Ballu in Parijs (nu Place-Lili-Boulanger N° 3).

Nadat Lili zich in 1912 om gezondheidsredenen had moeten terugtrekken, behaalde ze in 1913 als eerste vrouw de eerste prijs in de Prix de Rome met de cantate Faust et Hélène. De pers schreef: "De suffragettes gooien ruiten in en steken huizen in brand, maar een Frans meisje heeft een betere overwinning behaald".^[3] Het leverde haar, naast het verblijf van een jaar in de Villa Medici in Rome, een contract op met muziekuitgeverij Ricordi.

Toen Parijs tijdens de Eerste Wereldoorlog werd gebombardeerd vluchtten Lili en Nadia begin 1918 naar Mézy-sur-Seine in het departement Seine-et-Oise (nu Yvelines). Daar overleed Lili Boulanger op 15 maart van dat jaar op 24-jarige leeftijd in tegenwoordigheid van Nadia en de componist Jean Roger-Ducasse. De diagnose was een vorm van tuberculose, maar mogelijk is de toen nog onbekende ziekte van Crohn de oorzaak geweest van haar zwakke gezondheid en vroege dood. In haar graf op het Cimetière de Montmartre werd ook Nadia bijgezet in 1979.

Postuum

Nadia Boulanger, die later een grote carrière maakte als muziekpedagoge en dirigente, bleef tot haar dood wonen in het appartement aan de Rue Ballu. Ze verklaarde na Lili's dood dat zij uit piëteit zelf nooit meer zou componeren en alles in het werk zou stellen om het nagelaten werk van haar zuster uit te voeren en haar nagedachtenis te eren. Zij deed dat onder meer door de oprichting van de Lili Boulanger Memorial Fund in 1939, die jaarlijks de Prix Lili Boulanger (Lili Boulanger Memorial Prize) uitreikt aan jonge veelbelovende musici.

Werk

Ondanks Lili Boulangers broze gezondheid bleef haar scheppingskracht onaangetast. Ze was een doelbewust en zelfverzekerd componiste die zich niet leek te storen aan de nog sterk heersende vooroordelen jegens vrouwelijke componisten. Ze zag ook niet op tegen grootschalige werken voor koor en/of symfonieorkest. Hoewel ze invloeden onderging van Gabriel Fauré, Claude Debussy en Florent Schmitt (vooral diens Psaume XLVII uit 1904) vond zij spoedig een persoonlijke stijl. Dat blijkt uit de Nocturne voor viool en piano, Psaume 129 voor bariton en orkest, Prière Bouddhique voor tenor, koor en orkest, en de fragmenten uit La princesse Maleine naar het toneelstuk van Maurice Maeterlinck. Die opera, waaraan ze in haar laatste jaren werkte, heeft ze niet kunnen voltooien. De teksten die zij koos voor haar vocale muziek zijn vaak vroom-religieus of gericht op verdriet, verlies en dood. Haar bekendste compositie is het Pie Jesu dat ze op haar sterfbed aan Nadia dicteerde.

Werkenlijst

Titel	Jaar	Bezetting	Tekst
Nocturne	1911	viool, piano
Renouveau	1911	vier zangstemmen, piano of orkest	Armand Silvestre
Les sirènes	1911	mezzosopraan, koor en piano	Charles Grandmougin
Reflets	1911	zangstem, piano	Maurice Maeterlinck
Prélude in Des-majeur	1911	piano
Attente	1912	zangstem, piano of orkest	Maurice Maeterlinck
Hymne au soleil	1912	alt, koor, piano	Casimir Delavigne
Le retour	1912	zangstem, piano	Georges Delaquys
Pour les funérailles d'un soldat	1912	bariton, koor, piano	Alfred de Musset
Soir sur la plaine	1913	sopraan, tenor, orkest	Albert Samain
La tempête	1913	sopraan, tenor, orkest
Faust et Hélène, cantate	1913	mezzosopraan, tenor, bariton, koor, orkest	Eugène Adenis
Frédégonde, cantate	1913	drie zangstemmen, orkest
D'un jardin clair	1914	piano
D'un vieux jardin	1914	piano
Cortège	1914	viool, piano
Clairières dans le ciel	1914	zangstem, piano	Francis Jammes
Pièce	1915	trompet, orkest
Psaume 24: La terre appartient à l'Éternel	1916	koor, orgel, orkest	psalmtekst
Psaume 129: Ils m'ont assez opprimé dès ma jeunesse	1916	bariton, orkest	psalmtekst
Dans l'immense tristesse	1916	zangstem, piano	Bertha Galeron de Calonne
Sicilienne	1916	orkest
Marche gaie	1916	orkest
Marche funèbre	1916	orkest
Psaume 130: Du fond de l'abîme	1917	twee zangstemmen, koor, orgel, orkest	De profundispsalm
Vieille prière bouddhique	1917	tenor, koor, orkest
Poème symphonique	1917	orkest
D'un soir triste & D'un matin de printemps	1918	symfonieorkest of pianotrio
Pie Jesu	1918	zangstem, strijkkwartet, harp, orgel	requiemtekst
La princesse Maleine	1918	fragmenten uit onvoltooide opera	Maurice Maeterlinck

Over Lili Boulanger

(en) Lénie Rosenstiel, The Life and Works of Lili Boulanger, Fairleigh Dickinson University Press, 1978, 315 pag.
(fr) Jérôme Spycket, À la recherche de Lili Boulanger, Librairie Arthem Fayard, 2004, 392 pag.
(en) Caroline Potter, Nadia and Lili Boulanger : a life in music, Ashgate, Aldershot & Burlington, 2006, 216 pag.
(fr) Carole Bertho Woolliams, Lili Boulanger, compositrice du XXe siècle, Le Jardin d'Essai, 2009, 221 pag.
(fr) Alain Galliari, Lili, AGÉditeur/TheBookEdition, 2017, 170 pag.

Externe links

(en) Six of the best… works by Lili Boulanger, classical-music.com
(fr) Boulanger Lili 1893-1918, musicologie.org
(de) Lili Boulanger, fembio.org

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Over Ernest Boulanger zie hier. Gearchiveerd op 11 december 2023.
↑ Over de achtergronden van Raïssa Boulanger en haar contact met Tsjaikovski zie dit artikel. Gearchiveerd op 3 oktober 2023.
↑ (en) George Predota, The Sisters of the Prix de Rome, Interlude, 2 december 2018. Gearchiveerd op 4 juni 2023.

[1] Over Ernest Boulanger zie hier. Gearchiveerd op 11 december 2023.

[2] Over de achtergronden van Raïssa Boulanger en haar contact met Tsjaikovski zie dit artikel. Gearchiveerd op 3 oktober 2023.

[3] (en) George Predota, The Sisters of the Prix de Rome, Interlude, 2 december 2018. Gearchiveerd op 4 juni 2023.

[1]

[2]

[3]