Oostmalle

**Oostmalle**
Deelgemeente in België
	;
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Gemeente	Malle
Fusie	1977
Coördinaten	51° 18′ NB, 4° 44′ OL
Algemeen
Oppervlakte	28,13 km²
Inwoners ; (1/1/2020)	7.338 ; (261 inw./km²)
Overig
Postcode	2390
NIS-code	11057(B)
Oude NIS-code	11032
Detailkaart
	;
Portaal	België

Oostmalle is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen en een deelgemeente van Malle. Oostmalle was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1977.

Geschiedenis

Oostmalle ontleent zijn naam aan zijn ontstaan als gehucht ten Oosten van Malle.^[1] In 1194 kreeg Oostmalle een eigen parochie die nog wel afhankelijk bleef van de Sint-Martinusparochie van Malle. Malle behoorde in die tijd toe aan het graafschap Toxandrië.

Vanwege de benaming van dit nieuwgevormde gehucht "Oostmalle", kwam het dorp Malle gaandeweg bekend te staan als "Westmalle".^[2] De verdere verzelfstandiging gebeurde in 1233 toen Hendrik I van Brabant Westmalle aan de Abdij van Villers schonk. De parochie van Oostmalle werd in 1329 volledig losgekoppeld van Westmalle, waarna ze echt onafhankelijk werd. Het patronaatrecht van de parochie van Oostmalle kwam dat jaar in het bezit van de Abdij van Averbode.

Het was ook in de 14e eeuw dat de heerlijkheid Oostmalle in tweeën verdeeld raakte door de oprichting van een klooster, en later kwamen beide gedeelten in het bezit van twee verschillende families. Daarnaast lag in het zuidoosten de heerlijkheid Blommerschot, thans een domein. De heerlijkheid van Oostmalle behoorde tot de Baronie van Breda (markgraafschap Antwerpen), terwijl de heerlijkheid Westmalle tot Hertogdom Brabant behoorde.

In 1542 werd Oostmalle geteisterd door de benden van de Gelderse legeraanvoerder Maarten van Rossum. Veertien jaar later vond er net als op andere plaatsen de Beeldenstorm plaats.

Omstreeks 1600 werd Oostmalle genoemd als onderdeel van het mythische graafschap Strijen. Pas in de 18e eeuw begon men te twijfelen aan het bestaan van dit graafschap en in de eeuw erna werd het ontmaskerd. In werkelijkheid maakte Oostmalle deel uit van het graafschap Toxandrië.

In 1794 werd de heerlijkheid Oostmalle, tezamen met Blommerschot, een gemeente.

Oostmalle was een van de getroffen plaatsen bij de windhozen van 25 juni 1967; onder meer de kerk van Oostmalle werd zwaar getroffen. De kerk en een flink aantal huizen moesten herbouwd worden.

De gemeente Oostmalle verloor op 31 december 1976 haar zelfstandigheid en werd daarna een deelgemeente van de gemeente Westmalle, die ruim twee jaar later de naam Malle kreeg.

Geografie

Oostmalle heeft een oppervlakte van 28,27 km² en telde in 2013 7034 inwoners. Oostmalle ligt in de Voorkempen op zandige bodem. De hoogte bedraagt 12-28 meter. Het belangrijkste natuurgebied ligt ten zuiden van de kom, namelijk 's Herenbos, Heihuizen en Zalfen. In het noorden vindt men het Klokkeven, gevormd door kleiputten. In het zuiden vindt men ook het Zalfens Gebroekt.

Bezienswaardigheden

Het Domein de Renesse, dat bestaat uit het Kasteel de Renesse en een park met enkele bijzondere bomen.
De Sint-Antoniuskapel in het gehucht Zalfen
De Onze-Lieve-Vrouw-van-Bijstandkapel met Mariapark
De Sint-Laurentiuskerk
De Wolfskapel

Demografische ontwikkeling

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Politiek

Geschiedenis

Lijst van burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester
	1799 - 1832	Philippus Jacobus Geerts
	1832	Robertus Ghysels (waarnemend)
	1832 - 1833	Josephus Valentyns
	1833 - 1834	Godefridus Geerts
	1834 - 1870	Dominicus Franciscus Bauwens
	1870 - 1876	Christianus Ghysels (waarnemend)
	1876 - 1877	Henricus Mattheus Boon (waarnemend)
	1877 - 1879	Bernard du Bus de Gisignies (Kath. Partij)
	1879 - 1883	Philippus Ludovicus Spruyt (waarnemend)
	1883 - 1884	Franciscus De Bont (waarnemend)

Tijdspanne		Burgemeester
	1885 - 1891	Bernard du Bus de Gisignies (Kath.Partij)
	1891 - 1898	Franciscus Augustinus Janssens
	1898 - 1922	Jacobus Van de Mierop (Kath.Partij)
	1922 - 1932	Maximilien de Renesse Breidbach
	1933 - 1943	Thierry de Renesse
	1943 - 1944	Frans Bertels (VNV, oorlogsburgemeester)
	1944 - 1964	Thierry de Renesse (OV)
	1965 - 1970	Jan Vermeyen (GBL)
	1971 - 1973	Thierry de Renesse (OV)
	1973 - 1976	Jef De Vry

Cultuur

Evenementen

Salphenkermis, een boerenfeest ter meerdere eer en glorie van de heilige Sint Antonius.
De internationale sluitingsprijs de laatste klassementscross van het veldritseizoen.
Jeugdverenigingen en hun events:
- KLJ
  - KLJ-Feesten (Meterkesfuif, kubb-toernooi, bingo-avond, familiedag)
  - Oostmal Rockt
- Chiro
  - La Nuit Fatale
  - 30+ fuif
- KSA-Roodkapjes
  - Red Night
- Malmejo
  - Week Van De Malmejo
  - Beursfuif
  - Halloweenparty
  - Après-Exams Party

Mobiliteit

Binnen de grenzen ligt het vliegveld Oostmalle.

Buurtspoorwegen

Voor de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen was Oostmalle een knooppunt van buurtspoorlijnen. Vanuit Oostmalle vertrokken trams in zes verschillende richtingen^[3]^[4]: Turnhout, Antwerpen, Brecht, Hoogstraten, Lier en Herentals. Op 20 september 1885 is de lijn van Antwerpen naar Hoogstraten via Oostmalle geopend. Tijdens de oorlogsjaren, in 1941, is de hele lijn van Antwerpen tot Turnhout geëlektrificeerd. Op 31 augustus 1960 reed de laatste tram tussen Turnhout en Oostmalle, en op 26 mei 1962 reed de laatste tram tussen Antwerpen en Oostmalle.^[5] De tramstelplaats is na de opheffing van buurtspoorlijnen omgebouwd tot een busstelplaats.

Sport

Veldrit de Internationale Sluitingsprijs
Voetbalclub KVC Oostmalle Sport, momenteel actief in de derde provinciale Antwerpen

Nabijgelegen kernen

Westmalle, Sint-Lenaarts, Rijkevorsel, Vlimmeren, Wechelderzande, Zoersel

Bronnen, noten en/of referenties

Het merendeel geschiedenistekst is gebaseerd op 'Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen' (10N3) uit 1985 door G. Plomteux , R. Steyaert en n L. Wyllema via:
De Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed - Oostmalle
De Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed - Westmalle

↑ Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde op dbnl.org
↑ Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde op dbnl.org
↑ De groene lijnnummers op de kaart zijn terug te vinden op: Niet geëlektrificeerde lijnen
↑ Zie kaart 1937-1944 voor de precieze routes: In het westen waren er twee lijnen die een eigen baan hadden. De huidige straatnamen zijn 'Den Brekel' en 'Akkerstraat' die aansluiten op respectievelijk de Antwerpsesteenweg en de Sint-Lenaartsebaan.
↑ Rail Atlas Vicinal, Uitgever: Rail memories. Door Stefan Justens & Dick van der Spek

Zie de categorie Oostmalle van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde op dbnl.org

[2] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde op dbnl.org

[3] De groene lijnnummers op de kaart zijn terug te vinden op: Niet geëlektrificeerde lijnen

[4] Zie kaart 1937-1944 voor de precieze routes: In het westen waren er twee lijnen die een eigen baan hadden. De huidige straatnamen zijn 'Den Brekel' en 'Akkerstraat' die aansluiten op respectievelijk de Antwerpsesteenweg en de Sint-Lenaartsebaan.

[5] Rail Atlas Vicinal, Uitgever: Rail memories. Door Stefan Justens & Dick van der Spek

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]