Rijen

**Rijen**
De Rijen
Dorp in Nederland
	;
Situering
Provincie	Noord-Brabant
Gemeente	Gilze en Rijen
Coördinaten	51° 35′ NB, 4° 55′ OL
Algemeen
Oppervlakte	18,47 km²
- land	18,46 km²
- water	0,01 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	16.680 ; (903 inw./km²)
Woningvoorraad	7.396 woningen
Economie
Gem. WOZ-waarde	€ 324.000 (2023)
Overig
Postcode	5121 - 5122
Netnummer	0161
Woonplaatscode	2070
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Gilze en Rijen
Portaal	Nederland

Rijen (Brabants: de Rijen) is de grootste plaats van de Nederlandse gemeente Gilze en Rijen. Ook bevindt zich hier het gemeentehuis. Rijen is gelegen ten noorden van de A58, tussen Breda en Tilburg. Op 1 januari 2023 had het dorp 16.680 inwoners (CBS).^[1] Het centrum, met gemeentehuis en winkelcentrum, ligt rondom de Hoofdstraat.

Etymologie

De naam Rijen komt vermoedelijk van Rijt, dat "kleine waterloop" betekent. Van de jaren '20 tot '50 van de 20e eeuw was de spelling Reijen soms in gebruik. Naar verluidt vonden de leerfabrikanten dit chiquer staan.

Geschiedenis

Rijen was vanouds een buurtschap van Gilze, behorende tot de Baronie van Breda. Deze buurtschap kreeg in 1464 een kapel en werd in 1524 verheven tot zelfstandige parochie. Lange tijd bleef Rijen veel kleiner dan Gilze. Van 1831-1838, tijdens de Belgische Opstand, waren er zeer veel Nederlandse militairen te Rijen gelegerd. In 1863 opende het station Gilze-Rijen. Dit gaf aanleiding tot de komst van enige industrie. Vooral door de opkomst van de leerindustrie groeide Rijen zeer snel, en toen in 1944 het gemeentehuis in Gilze door de bezetter werd verwoest, verplaatste men de zetel van het gemeentebestuur naar het inmiddels grotere Rijen.

Bezienswaardigheden

De Maria Magdalenakerk is een neogotische kerk uit 1906, door Hubert van Groenendael. De toren is 60,73 meter hoog.

Het haantje op de toren kijkt op een hoogte van 65,34 meter over Rijen heen, gemeten door de landmeetkundige dienst van de gemeente Gilze en Rijen.

De Kazerne Prinsenbosch is in 1941 gebouwd door de bezetter in historiserende Heimatstil. De gebouwen, met hoge zadeldaken, zien eruit als boerderijen en villa's.
Het gemeentehuis van Gilze en Rijen in de stijl van de Bossche School is een gemeentelijk monument.
Enkele voormalige leerlooierijen zijn geklasseerd als rijksmonumenten en wel:
- Lederfabriek G.B. Seelen en Zoon (1908-1993), aan Heistraat 3.
- Leerfabriek C. en A. van Gorp, Hoofdstraat 77, gestart in de jaren 30 van de 20e eeuw in een schoolgebouwtje uit 1870 en geleidelijk uitgebreid, maar gesloten in 1996.
- Een leerlooierij uit 1928 aan Hoofdstraat 117, waarin de looikuipen nog aanwezig zijn.

Economie

Het dorp staat bekend om zijn vele oude leerlooierijen. Ook kende Rijen sinds de tweede helft van de 19e eeuw een belangrijke steenfabriek, eerst Van den Heuvel, later "De Vijf Eiken" genaamd. Tot de sluiting in 1992 was het een van de grootste en modernste steenfabrieken van Nederland. Ook de Vliegbasis Gilze-Rijen, gelegen tussen Rijen en Gilze, is van belang voor de werkgelegenheid. Hier heeft de Luchtmacht AH-64D Apache gevechtshelikopters en CH-47D/F Chinook en AS-532 Cougar transporthelikopters gestationeerd. Het is anno 2015 de grootste militaire luchtbasis van Nederland. Sinds 1952 vestigde Curver Plastics (Curtius en Verschuren) zich in Rijen. De internationaal opererende fabrikant van kunststofproducten heeft de hoofdzetel nog steeds in Rijen.

Ook ten zuidoosten van Rijen bevindt zich een aanzienlijk bedrijventerrein. Een van de bedrijven die zich daar vestigde was Ericsson. Dit vervaardigde bedrijfstelefooncentrales en later ontwikkelde het voornamelijk software. In 2009 werkten er bij Ericsson in Rijen ongeveer 1.450 mensen, maar er dreigden ontslagen, ondanks de uitstekende resultaten van het bedrijf. Onder meer 100 administratieve krachten uit het in 1997 geopende hoofdkantoor zouden verdwijnen, waardoor het personeelsbestand af zou nemen tot 1200. Een deel van het terrein werd afgestoten en in december 2010 werden plannen voor de bouw van een campus ontvouwd waar ondertussen een aantal bedrijven werkzaam zijn, onder meer in de luchtvaartsector.

Los van dit alles kent Rijen een uitgebreide middenstand en een weekmarkt op donderdagmiddag van 13.00 tot 17.00 uur op het Wilhelminaplein en de Stationsstraat.

Natuur en landschap

Ten oosten van Rijen ligt een grootschalig ontginningslandschap. Hier lopen de Grote Leij, de Kleine Leij en de Landscheiding in noordelijke richting. Al deze riviertjes komen uiteindelijk in de Donge uit.

Het landschap ten zuiden van Rijen, de voormalige Molenschotse Heide, wordt gekenschetst door militair gebruik. Ten westen van Rijen bevindt zich de Boswachterij Dorst, een uitgestrekt bosgebied. Aansluitend, ten noorden van Rijen, het bosgebied De Duiventoren. In het noordoosten loopt het Wilhelminakanaal, met het broekgebied Lange Rekken dat tussen dit kanaal en de Donge is gelegen.

Onderwijs

Katholieke basisschool Burgemeester van Mierlo
Ontmoetingscentrum De Brakken
Katholieke basisschool St. Jozef
De Kring Jenaplan-basisschool op algemene grondslag
Basisschool De Vijf Eiken

Sport

Verenigingen

Badmintonvereniging De Bever
Zwemvereniging Mobydick '72
Rijense Handbal Vereniging R.H.V.
Fit-n-Squash Rijen (Fitness-Squash-Spinning-Powerplate)
Budo Vereniging Rijen
Voetbalvereniging Rijen
Zaalvoetbal Rijen
Tennisclub Rijen (T.C. Rijen)
Tennis en Padelclub Cash
Hockeyclub Gilze-Rijen
Basketbalvereniging BBF Migliore
Volleybalvereniging CSS
Atletiekvereniging AV Spiridon
Turn- en gymnastiekvereniging FLOS
Biljartvereniging LuPa
Rijense Dart Ranking
Tafeltennisvereniging DIOR Rijen
Anadoluspor Rijen (zaalvoetbalclub)
Handboogvereniging Vriendenkring
Sportpark de Leemput (jeu de boules, midgetgolf, pitch en put golf)
Rijense Bridge Club

Sport

Op zondag 21 augustus 2022 liep de route van de derde etappe (van Breda naar Breda) van de Ronde van Spanje 2022 door Rijen.^[2]

Openbaar vervoer

Station Gilze-Rijen ligt aan de zuidkant van Rijen, er vertrekken treinen richting Breda, Tilburg, Den Bosch en Nijmegen. Busverbindingen zijn er met Gilze, Tilburg, Breda, Oosterhout en Dongen. Het busvervoer wordt verzorgd door Arriva Personenvervoer Nederland:

Lijn 130: Rijen - Dorst - Breda
Lijn 131: Rijen - Hulten - Gilze - Tilburg
Lijn 230: 's Gravenmoer - Oosteind - Oosterhout - Dorst - Molenschot - Rijen
Lijn 231: Rijen - Dongen - 's Gravenmoer - Kaatsheuvel - Sprang-Capelle - Waalwijk

Nabijgelegen kernen

Dongen, Dorst, Hulten, Molenschot, Oosterhout, Reeshof en Tilburg.

Geboren in Rijen

Janus Theeuwes (1886-1975), handboogschutter
Theo de Graaf (1912-1983), politicus
Kees Willemen (1943), tekenaar-cartoonist
Peter Gillis (1962), ondernemer
Jeroen Blijlevens (1971), wielrenner
Willy van de Wiel (1982), darter

Elders geboren bekende inwoners

Gerben Karstens (Leiden, 1942 - Dongen, 2022), wielrenner
Dick Buitelaar (Den Haag, 1938), voetbaltrainer

Bronnen, noten en/of referenties

Gemeente Gilze-Rijen

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
↑ (en) Stage 3: Breda > Breda. La Vuelta. Gearchiveerd op 21 augustus 2022. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.

Zie de categorie Rijen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[2] (en) Stage 3: Breda > Breda. La Vuelta. Gearchiveerd op 21 augustus 2022. Geraadpleegd op 21 augustus 2022.

[1]

[2]