Theodor Kullak

Theodor Kullak
	Theodor Kullak
Geboren	12 september 1818
Overleden	1 maart 1882
Land	Duitsland
Jaren actief	1826-1882
Stijl	Romantiek
Beroep	Componist
Nevenberoep	Pianist en Pedagoog
Instrument	Piano
Leraren	Carl Czerny; Otto Nicolai; Simon Sechter
Leerlingen	Moritz Moszkowski; Julius Reubke; Nikolaj Rubinstein; Xaver Scharwenka; Hans Bischoff; Amy Fay; Agathe Backer-Grøndahl; James Kwast
Belangrijkste werken	Die Schule des Oktavenspiels; Schule der Fingerübungen; Piano Concerto in c; Materialien für den Elementarunterricht; Der Praktische Teil zur Methode des Pianofortespiels von Moscheles und Fétis
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Theodor Kullak (Krotoszyn, 12 september 1818 – Berlijn, 1 maart 1882) was een Duits pianist, componist en muziekpedagoog.

Biografie

Kullak werd geboren in Krotoszyn, dat toen in Groothertogdom Posen lag, deel uitmakend van Koninkrijk Pruisen. Krotoszyn ligt anno 2014 in Polen. Het kreeg zijn eerste pianolessen van Albrecht Agthe in Poznań. In zijn achtste levensjaar wist hij de aandacht te trekken van Prins Anton Radziwill, die hem deels financierde. Gedurende zijn leven zou Kullak meerdere geldschieters weten te vinden. Zijn eerste optredens volgden in 1829 met sopraan Henriette Sontag. Frederik Willem IV van Pruisen die het concert bijwoonde was danig onder de indruk en schonk hem dertig Friedrich d'or. Een aantal concerten rondom Berlijn werd afgesloten met een positief ontvangen concert in Breslau. Radziwill betaalde vervolgens een studie in Sulechów.

Radziwill verloor de belangstelling in Kullak en deze zag zich genoodzaakt andere middelen van bestaan te zoeken. De piano zag hij tussen 1831 en 1836 nauwelijks. Op negentienjarige leeftijd ging hij medicijnen studeren in Berlijn. Zijn vader was de stimulator hierachter; zijn zoon moest een fatsoenlijk beroep kunnen uitoefenen. Echter in Berlijn waren er nieuwe geldschieters (aristocraten) te vinden, die hem in de gelegenheid stelden zijn pianostudies weer op te pakken. Deze nieuwe muzikale vriend Ingenheim zorgde dat hij lessen kon volgen bij Siegfried Dehn en Wilhelm Taubert, maar voorzag Kullak tevens van een aantal leerlingen (en dus ook inkomsten). De medicijnstudie schoot er verder bij in 1842 werd Frau van Massow de nieuwe geldschieter. Hij verkreeg echter ook (weer) financiële steun van de eerdergenoemde koning Frederik Willem (400 thaler).

Kullak koos voor een vervolgopleiding in Wenen. Carl Czerny nam hem onder zijn hoede als pianist; muziektheorie kreeg hij van Otto Nicolai en Simon Sechter. Los daarvan werd Kullak beïnvloed door Franz Liszt en Adolf von Henselt. In Oostenrijk werd echter door Kullak wenig geconcerteerd. In 1843 keerde Kullak terug naar Berlijn waar hij les kon geven aan Prinses Anna, dochter van prins Karl. Door deze start wist Kullak zich een plaats aan het hof te bemachtigen; hij gaf muziekonderwijs aan diverse prinsen en prinssessen en ander adellijk volk. In 1844 stichtte Kullak zijn Tonkünstler-Verein in Berlijn op en gaf daar diverse jaren leiding aan. In 1846 werd hij aangesteld als hofpianist aan het Pruisische Hof. Na vier jaar aldaar gewerkt te hebben stichtte hij de Berlinen Musikschule (ook wel Kullakinstituut) op, samen met Julius Stern en Adolf Bernhard Marx. Er ontstond langzaamaan tweedracht binnen die opleiding en Kullak nam afscheid. Stern nam de zaak over en voorzag het van een nieuwe naam: Stern'sches Konservatorium. Dirigent Hans van Bülow werd directeur.

Kullak ging niet bij de pakken neer zitten en kwam in 1851 met Neue Akademie der Tonkunst, dat later zou uitgroeien tot een van de grootste muzikale opleidingsinstituten van Duitsland. Kullak werd zelf in 1861 professor aldaar. Er volgden een aantal onderscheidingen, bijvoorbeeld uit Florence. Kullaks zoon Franz (1844-1913) studeerde piano aan het instituut en kreeg verdere opleidingen in Parijs door Karl Wehle en Henry Litolff. Door plankenkoorts ging zijn pianoloopbaan verloren. Hij volgde zijn vader wel in 1882 op als nieuwe directeur.

Veel van Kullaks composities werden niet zo goed ontvangen in zijn eigen tijd en worden tegenwoordig helemaal niet meer uitgevoerd. Er zit in zijn muziek veel lyriek van Chopin en veel Beethoven. Zijn enige pianoconcert dateert uit 1850. Geschreven in Leipzig. Een technisch gezien pittig stuk met veel toonladder figuren, arpeggio’s en lastige tertspassages. Maar tussen al dat virtuoze geweld schuilt een mooi charmant lyrisch stuk met humor en passie en flair.

Als zijn studenten toe waren aan het studeren van een pianoconcert liet Kullak ze wel eens kiezen tussen Schumanns concert en zijn eigen concert. Meestal koos men voor het Schumann concert.

Er zijn tal van leerlingen van zijn hand gekomen, waraonder Alfred Grünfeld, Heinrich Hofmann, Alexander Ilynsky, Moritz Moszkowski, Silas Gamaliel Pratt, Julius Reubke, Nikolaj Rubinstein, Xavier Scharwenka, Otto Bendix, Hans Bischoff, Amy Fay, Agathe Backer-Grøndahl en de Nederlandse James Kwast. Ook Franz Bendel kreeg onderricht van hem.

Werken

Gedurende zijn gehele leven componeerde Kullak. Hij schreef voornamelijk educatieve werkjes waarbij de piano natuurlijk een belangrijke rol speelde. Zijn beroemdheid als muziekpedagoog kon niet voorkomen dat zijn werken tegenwoordig nauwelijks meer gespeeld worden. Ook zijn pianoconcert en twee sonates liggen op de planken te verstoffen. Het enige (pedagogische) werk van hem dat nog gehanteerd wordt is Schule des Oktavenspiels, Heft 1, 2 & 3.^[1]

Oeuvre

Met opus

Op.1 - 4 Songs
Op.2 - 2 Etudes de Concert
Op.3 - Grande Valse brillante
Op.4 - Le Reve, Pièce de Salon
Op.5 - Danse des Sylphides (also known as Elfenreigen, Feenreigen) in E♭ major (pub.1842 by Schlesinger)
Op.6 - 12 Transcriptions
Op.7 - Grande Sonate in f sharp minor
Op.8 -
Op.9 - 12 Transcriptions ou paraphrases
Op.10 -
Op.11 - Fantaisie de concert sur 'Freischütz'
Op.12 -
Op.13 - Grande Fantaisie sur La Fille du Régiment
Op.14 - Grande Fantaisie sur Preciosa
Op.15 - Grande fantaisie sur 'Jessonda'
Op.16 - Grande Fantaisie sur La Fille du Régiment de Donizetti
Op.17 - Die Kunst des Anschlags, Fingerübungen
Op.18 -
Op.19 - Fantaisie de Caprice
Op.20 - Portfeuille de Musique No.1
Op.21 -
Op.22 - La Gazelle
Op.23 -
Op.24 - Une Fleur de Pologne, Polonaise brillant
Op.25 - 6 Solis de Piano
Op.26 -
Op.27 - Symphonie-Sonate in E flat major
Op.28 - Le Danaides, Fantaisie
Op.29 - Nord et Sud, 2 Nocturnes
Op.30 - Grande Fantaisie sur L'Etoile du Nord
Op.31 - Paraphrase du 4me Acte de Dom Sébastian
Op.32 -
Op.33 -
Op.34 - 3 Mazurkas
Op.35 - Notturno
Op.36 - Chant d'Ossian
Op.37 - Perles d'écume, Fantaisie
Op.38 - Libella, Thème et Etude
Op.39 - Rayons et Ombres, 6 Pieces
Op.40 -
Op.41 - Caprice-Fantaisie sur L'Etoile du Nord
Op.42 -
Op.43 - 2 Paraphrases sur Verdi's Ernani
Op.44 - La belle Amazone, Rondeau à la Polacca
Op.45 - Pieces
Op.46 - Fleurs du Sud, 6 Pieces
Op.47 -
Op.48 - Die Schule des Oktavenspiels (The School of Octave Playing)
Op.49 - Saltarello di Roma
Op.50 - Rotkäppchen
Op.51 - Portfeuille de Musique No.2
Op.52 - Impromptu
Op.53 - Etincelles, Thème et Etude
Op.54 - Ballade
Op.55 - Piano Concerto in C minor
Op.56 - Bouquet de 12 Mélodies russes
Op.57 - Les Fleurs animées
Op.58 - Romance variée
Op.59 - Allegro di Bravoura
Op.60 - Le Prophète, 7 Transcriptions de Concert
Op.61 - Schule der Fingerübungen
Op.62 - Kinderleben I (Scenes from Childhood)
Op.63 - Galop de Salon
Op.64 - Valse de Salon
Op.65 - Romance de Dargomijski
Op.66 - Romance de Glinka
Op.67 - Improvisation sur La Fée aux Roses
Op.68 - 2 Mélodies hongroises
Op.69 -
Op.70 - Andante for Violin and Piano
Op.71 - 2 Pieces
Op.72 - Airs nationaux bohémiens
Op.73 -
Op.74 - Ratschläge und Studien
Op.75 - 5 Idylles
Op.76 – Trois duos pour piano et violon
Op.77 - Piano Trio (Peters, 1853)
Op.78 - Shéhérazade, 8 Petits Morceaux
Op.79 -
Op.80 - Lieder aus alter Zeit
Op.80 - Improvisation dramatique sur L'Etoile du Nord
Op.81 - Leonore, Ballade
Op.81 - Kinderleben II (Scenes from Childhood)
Op.82 - Paraphrase du Siège de Corinthe
Op.83 -
Op.84 - Petrarca an Laura, 3 Pieces
Op.85 - Hymne
Op.86 - Bolero di Bravoura
Op.87 - Valse de Salon
Op.88 - Psyché, Etude fantastique
Op.89 - In Wald und Flur, Pieces
Op.89 - Les Arpèges, Etude de Concert
Op.90 - Im Mai, Impromptu
Op.91 - Au Clair de la Lune, 2 Nocturnes
Op.92 - 2 Chansonnettes (1854, Breitkopf)
Op.93 - Violen
Op.94 - Zwiegespräch. Salonstück. (pub.1855, Bahn.)
Op.95 - St. Gilgen, Barcarolle-Prière
Op.96 - Scherzo
Op.97 - Impromptu-caprice
Op.98 - Airs nationaux italiens
Op.99 - 2 Valse-Caprices
Op.100 - Sang und Klang, 4 Pieces
Op.101 - 2 Polonaises caractéristiques
Op.102 - Romance in G major
Op.103 - Hommage à S.A.R. la Princesse royale de Prusse, 3 Pieces
Op.104 - 4 Solo-Stücke
Op.105 - Im Grünen
Op.106 - La gracieuse
Op.107 -
Op.108 - Airs nationaux russes
Op.109 - 2 Danses caractéristiques (Morceaux de salon): Polonaise et Valse-Impromptu (Peters, 1861)
Op.110 - Mazurka-Caprice (Peters, 1861)
Op.111 - Lieder aus alter Zeit
Op.112 - Ondine (Trautwein, 1862)
Op.113 - 6 Poèmes (Peters, 1862)
Op.114 -
Op.115 - Valse-Caprice (Siegel, 1862)
Op.116 - Bolero (Siegel, 1862)
Op.117 –
Op.118 - Marche de Couronnement de Meyerbeer
Op.118 – Valse mignonne
Op.118 - Nuit et Matin. Petites Pièces de Salon. No.1. Valse mignonne (1866, Trautwein)
Op.119 - Soldatenlieder
Op.120 - Arcadien, Pieces (Trautwein of Berlin, 1873)
Op.121 - Konzert-Etüde für die Klavierschule von Lebert und Stark (Bahn, 1873)
Op.122 - Concert Etude (opp.122, 123, also 124? Fürstner, 1873)
Op.123 - Barcarole
Op.124 - Fantasiestück
Op.125 - Scherzo in G major
Op.126 - Mazurka de Concert (Bahn of Berlin, 1878)

Zonder opusnummer

Cavatine de Robert le Diable van Giacomo Meyerbeer (een transciptie naar piano)
Scherzo
Romanze van Aleksander Warlamoff (transcriptie naar piano)

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Thedor Kullak op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Oeuvrelijst op IMLSP

↑ Kloppenburg, W.C.M. (1986), p. 57. Nieuwe leergang voor het piano-onderwijs. Broekmans & Van Poppel. Amsterdam

[1] Kloppenburg, W.C.M. (1986), p. 57. Nieuwe leergang voor het piano-onderwijs. Broekmans & Van Poppel. Amsterdam

[1]