Wasserburg am Inn

**Wasserburg am Inn**
Stad in Duitsland
	;
Situering
Deelstaat	Beieren
Landkreis	Rosenheim
Regierungsbezirk	Opper-Beieren
Coördinaten	48° 4′ NB, 12° 14′ OL
Algemeen
Oppervlakte	18,80 km²
Inwoners ; (31-12-2020)	12.662 ; (674 inw./km²)
Hoogte	427 m
Burgemeester	Michael Kölbl (SPD)
Overig
Postcode	83512
Netnummer	08071
Kenteken	RO (tot 1972 WS)
Gemeentenr.	09 1 87 182
Website	www.wasserburg.de
Locatie van Wasserburg am Inn in Rosenheim
Portaal	Duitsland

Wasserburg am Inn is een gemeente in de Duitse deelstaat Beieren, gelegen in het Landkreis Rosenheim. De stad telt 12.662 inwoners.^[1]

Stadsindeling

Stadhuis van Wasserburg (1459; in 1915 gerenoveerd)

Wasserburg am Inn bestaat uit de volgende 22 stadsdelen (Gemeindeteile):

de hoofdplaats Wasserburg am Inn
het parochiedorp Attel, 6½ km ten zuidwesten van de stad, met voormalig benedictijnenklooster en bezienswaardige, 18e-eeuwse kerk in rococostijl, en met ca. 400 inwoners.
het kerkdorp Reitmehring, 3½ km ten westen van de stad, met het station, de zuivelfabriek Meggle AG, en met ca. 1.000 inwoners
de 5 dorpen zonder eigen kerkgebouw (Dörfer) Kornberg, Rottmoos, Seewies, Viehhausen en Weikertsham
de 9 gehuchten (Weiler) Attlerau, Au, Edgarten, Elend, Kobl, Kroit, Limburg, Reisach en Staudham
de 4 Einöden^[2] Gern, Heberthal, Langwiederberg en Osterwies
de psychiatrische instelling met omringende huizen Gabersee, 2 km ten westen van het stadscentrum

Geografie

Wasserburg am Inn heeft een oppervlakte van 18,8 km² en ligt in het zuiden van Duitsland. Het oude centrum ligt binnen een lus van de Inn. Grote steden in de nabijheid zijn Rosenheim, 25 km zuidwaarts, en München, 55 km westwaarts.

Naburige gemeenten

Infrastructuur

Station
Situatiekaart spoorlijnen in en om Wasserburg

De stad heeft een spoorverbinding met Grafing bij München. Het station Wasserburg (Inn) Bahnhof, waar ook treinen van en naar Mühldorf (37 km) en Rosenheim (25 km) stoppen, staat 4 km ten westen van het stadscentrum in het stadsdeel Reitmehring. De spoorlijn vanuit Grafing liep van hier in het verleden (1905-1987) door tot in het centrum. In 1987 stortte de spoordijk op deze lijn op één plaats in door een aardverschuiving. De spoorverbinding van station Wasserburg (Inn) Bahnhof naar het centrum werd daarna door een busdienst vervangen. Sinds 2022 rijdt deze bus 1 x per uur. Of de spoorverbinding met het stadscentrum ooit hersteld zal worden, is, gezien de hieraan verbonden kosten, twijfelachtig; de rails zijn anno 2022 nog intact.

De belangrijkste autoverkeerswegen in de gemeente zijn de Bundesstraße 15 Landshut- Rosenheim v.v. (noord-zuid) en de Bundesstraße 304 München - Freilassing v.v. (west-oost). Twee km ten noordwesten van het centrum, direct ten noorden van Gabersee, kruisen deze beide hoofdwegen elkaar. De dichtstbijzijnde Autobahn is de A 99 aan de oostrand van München.

Economie

Wasserburg is zetel van enkele grote fabrieken. Twee (Molkerei Bauer; Meggle AG) daarvan maken zuivelproducten; één fabriek (RKW SE) maakt allerlei plastic artikelen, en één (Gronbach) levert onderdelen voor o.a. koelkasten. Een groot bedrijventerrein bevindt zich ten zuiden van de nieuwbouwwijk, die weer ten zuiden van het oude stadscentrum en de Inn staat.

Wasserburg is bekend vanwege enkele instellingen in de geestelijke gezondheidszorg, waaronder een instelling in het voormalige klooster te Attel en een groot psychiatrisch ziekenhuis (kbo-Inn-Salzach-Klinikum), 2 km ten westen van de stad, in stadsdeel Gabersee, zie hierna. Hieraan zijn ook vakopleidingen voor verpleegkundigen verbonden.

Geschiedenis

Wasserburg omstreeks 1700, kopergravure door Michael Wening

Over de geschiedenis van Wasserburg vóór het midden van de 14e eeuw is weinig bekend. In de 9e eeuw is er, vermoedelijk nog voordat het gebied een dorp of stad was, een 1,84 m lange man begraven, wiens gebeente in 2013 is opgegraven en zich in een archeologisch depot te München bevindt. Het skelet heeft, naar een straatje nabij de vindplaats, de bijnaam Fletzi gekregen. In een document gedateerd 1085 of 1088, waarvan in de Abdij van Sankt Emmeram een afschrift wordt bewaard, komt Wasserburg voor het eerst voor. In of vóór 1220 werd de plaats ommuurd. Wanneer, en van wie Wasserburg stadsrechten kreeg, is niet meer bekend. Vermoedelijk was dit vóór het jaar 1247, toen hertog Lodewijk de Strenge de stad belegerde en innam. De stad kwam in de 12e en 13e eeuw tot bloei, vanwege de handel in keukenzout^[3] en de rivierscheepvaart op de Inn. In 1339 (en later nogmaals in 1885) werd Wasserburg geteisterd door een stadsbrand. Daarbij ging ook het stadsarchief verloren. Vanaf de 14e eeuw behoorde de plaats tot diverse elkaar opvolgende Hertogdommen Beieren, o.a. het Hertogdom Beieren-Ingolstadt van 1392-1447, en daarna tot 1503 het Hertogdom Beieren-Landshut. In de Dertigjarige Oorlog had Wasserburg veel oorlogsellende te verduren, vooral in de jaren vanaf 1632. In 1705 vonden in de omgeving van Wasserburg oorlogshandelingen plaats in het kader van de Spaanse Successieoorlog. In 1800 versloegen Franse troepen de Oostenrijkers in de Slag bij Hohenlinden, ook niet zeer ver van Wasserburg verwijderd. In 1876 respectievelijk 1905 verkregen Reitmehring en Wasserburg-stad aansluiting op het spoorwegnet.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog opereerde in Opper-Beieren een kleine groep actieve tegenstanders van het nazi-regime. Dezen wilden, dat het gebied zonder strijd, en dus zonder bloedvergieten en verdere oorlogsverwoestingen, aan de geallieerden zou worden overgegeven. Amerikaanse troepen naderden op 27 april 1945 Wasserburg reeds. De aanvankelijk met de KPD sympathiserende mandenmaker uit Wasserburg Josef Estermann, één van de leiders van deze groep, wist vanaf 28 april 1945, o.a. door telefoonverbindingen te manipuleren, tijdelijk een radiozender over te nemen, en met een luidsprekerwagen en door het ophangen van plakkaten de bevolking tot vreedzame capitulatie over te halen, waardoor gewapend verzet uitbleef. Hoger geplaatste nazi's veroordeelden Estermann en zijn medestanders wegens landverraad bij verstek ter dood, een vonnis, dat niet meer tot uitvoering kwam. In de nacht van 2 op 3 mei verwijderde Estermann met hulp van anderen een antitankversperring, ging naar de Amerikanen toe om hun de weg te wijzen, en kwam, zwaaiend met een witte vlag, gezeten op een Amerikaanse tank, de stad in. Zo werd Wasserburg van de nazi's bevrijd. De geallieerde bezettingsautoriteiten benoemden Estermann vervolgens voor enige tijd tot burgemeester van de stad.

Vanaf ongeveer 1885 vindt jaarlijks rond Sint-Blasiusdag in februari een markt in levende duiven (Taubenmarkt) plaats. O.a. vanwege strengere regels op het gebied van dierenwelzijn en het gevaar van vogelgriep, is deze markt sedert haar hoogtepunt in 1997 aan het teruglopen. Anno 2020 lijkt deze traditie geen lang leven meer beschoren te zijn.

Van 2004 tot 2018 behoorde de vrouwen-basketbalploeg van TSV 1880 Wasserburg tot de beste van geheel Duitsland. Elf keer werd de landstitel, negen keer de nationale beker gewonnen.

Psychiatrische kliniek Gabersee

Hoofdgebouw kliniek te Gabersee

In 1883 werd in een kasteelachtig gebouw de Königlich Bayerische Heil- und Pflegeeinrichtung für Nervenkranke opgericht. Voor de verpleging van de patiënten werden talrijke paviljoens rondom het hoofdgebouw opgericht.

Ten tijde van Adolf Hitlers Derde Rijk werden in het kader van de Aktion T4, volgens de meest recente schatting, 640 patiënten van de instelling vermoord. Zie onderstaande externe link. Vanaf 1941 werd de instelling gebruikt als tehuis voor kinderen uit meestal stedelijke gebieden, die gevaar liepen, door de geallieerden te worden gebombardeerd (Erweiterte Kinderlandverschickung). Daarna was het een lazaret (legerhospitaal). Na de verovering van Wasserburg door de geallieerden, op 3 mei 1945, was er tot 1950 een tehuis voor joodse displaced persons van de UNRRA gevestigd.

Vanaf 1953 was Gabersee weer een psychiatrisch ziekenhuis, dat daarna diverse malen is gemoderniseerd en aangepast aan de eisen, die de geestelijke gezondheidszorg stelt. Ook patiënten, die een beroerte hebben gehad, worden hier verpleegd.

De huidige naam van de instelling luidt: kbo-Inn-Salzach-Klinikum. Ze heeft de status van academisch vakziekenhuis van de Ludwig Maximilians-Universiteit te München. Het ziekenhuis heeft circa 750 bedden, en er werken 1.500 mensen. De kliniek heeft filialen te o.a. Rosenheim en Freilassing.

Bezienswaardigheden, toerisme, natuurschoon

Van het schilderachtige, 12e-eeuwse kasteel Burg Wasserburg midden in de oude stad, zijn nog aanzienlijke delen bewaard gebleven. De gebouwen kunnen niet bezichtigd worden. Er is een woonvorm en verzorgingstehuis voor ouderen, en een kantoor van het kadaster in gevestigd.
In de stad is een aantal schilderachtige, oude huizen bewaard gebleven.
Wasserburg beschikt over een aantal bezienswaardige rooms-katholieke kerkgebouwen, vaak met barok of rococo interieur, waaronder de gotische, 15e-eeuwse St.-Jacobuskerk en de eveneens gotische, 14e-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk.
Het Stedelijk Museum (Stadtmuseum) is een streekmuseum met een uitvoerige expositie over de geschiedenis van Wasserburg. Het is sinds 1936 gevestigd in een 15e-eeuws koopmanshuis. Regelmatig vinden tijdelijke speciale tentoonstellingen plaats.
Langs de Inn zijn veel mogelijkheden om te wandelen of te fietsen. Gedeelten van de oevergebieden zijn echter vogel- of andere natuurreservaten en slechts beperkt toegankelijk.
Buiten het centrum, aan de overkant van de Inn, leent de heuvelachtige en bosrijke omgeving van Wasserburg zich eveneens voor wandeltochten.

Geboren in Wasserburg am Inn

Franz Seraph Haindl (27 september 1865; † Partenkirchen, 3 december 1931), kunstschilder
Fritz Huber (* 8 maart 1881 in Wasserburg; † 14 april 1942 in Mannheim), constructeur, uitvinder van de Lanz Bulldog
Josef Estermann (* 28 december 1898 te Wasserburg; † 8 november 1982 ibidem), lokaal politicus, mandenmaker, betrokken bij de bevrijding van Wasserburg eind april en begin mei 1945; zie hierboven: Geschiedenis
Franziska Preuß (11 maart 1994), biatlete

Partnergemeentes

Vincennes (Indiana), Verenigde Staten, sedert 1999
Cugir, Roemenië, sedert 2009

Afbeeldingen

Stadsgezicht; links de v.m. Burg (stadskasteel), rechts de St. Jacobuskerk
Gezicht op de St. Jacobuskerk
Luchtfoto van de stad
Brucktor (brugpoort) met brug over de Inn
Gevel van het Kernhaus (ca. 1738; in 1968 gedeeltelijk gesloopt en herbouwd)
Interieur St. Jacobuskerk
Onze-Lieve-Vrouwekerk (14e eeuw)
Interieur van deze kerk (eind 17e eeuw en 18e eeuw)
R.K. leprozerie-kerkje St. Achatz (1483)
Deel van de vroeg-15e-eeuwse stadsomwalling: Roter Turm (Rode Toren)
Gedeelte van het v.m. stadskasteel (Schloss Wasserburg)
Egidius- of slotkapel (herbouwd in 1464)
Voormalig hertogelijk graanpakhuis (1526)
Stedelijk Museum
Attel, v.m. klooster met de St. Michaëlskerk (1715)
Interieur van deze kerk
Weikertsham, voormalig kasteel (16e eeuw; privé bewoond)

Trivia

De olifant Soliman te Wasserburg (januari 1552)^[4]

Om aan familiebesprekingen over de erfopvolging in het Heilige Roomse Rijk te kunnen deelnemen, reisde Keizer Maximiliaan II, toen nog een prins, in 1550-1552 van Spanje naar Wenen. Deze reis was een spectaculaire diplomatieke stunt, mede doordat hij een Soliman genaamde Indische olifant, met een Indiase mahout als begeleider, in zijn gevolg meenam. Dit exotische, in Europa onbekende, dier droeg niet onbelangrijk bij aan de grootsheid van zijn intocht in Wenen in 1552. Tot op de huidige dag bestaan er langs de route, die Maximiliaan volgde, o.a. langs de rivieren Inn en Donau, herbergen met een aan die olifant herinnerende naam of afbeelding. Tijdens deze reis kwam Maximiliaan met zijn olifant ook, in januari 1552, door Wasserburg, zie bovenstaande afbeelding. Dit was de eerste keer ooit sedert het uitsterven van de mammoet, duizenden jaren eerder, dat mensen uit Zuid-Duitsland en Oostenrijk een olifant zagen.

Externe links

www.wasserburg.de/museum/das-museum Website Stadtmuseum Wasserburg
www.wasserburg.de/gedenken/opfer-des-ns/einfuehrung Webpagina gemeente Wasserburg ter gedachtenis aan de slachtoffers van de nazi's, o.a. die in de psychiatrische instelling Gabersee

Zie de categorie Wasserburg am Inn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Wasserburg am Inn op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ ^a ^b (de) Genesis Online-Datenbank des Bayerischen Landesamtes für Statistik Tabelle 12411-001 Fortschreibung des Bevölkerungsstandes: Gemeinden, Stichtage (letzten 6) (inwonersaantallen op basis van de census 2011)
↑ Onder een Einöde wordt in o.a. Beieren een plaats verstaan, die van oorsprong slechts uit één huis, molen of boerderij bestaat.
↑ Van 1332 tot 1504 bezat Wasserburg het stapelrecht voor langs de Inn getransporteerd zout. Het initiatief hiertoe, en tot de herbouw van de stad na de brand van 1339, kwam van Keizer Lodewijk de Beier, die Wasserburg sterk heeft begunstigd.
↑ Houtsnede door Michael Minck. Inscriptie: KM D(er) KINIG ZV PEHAM HAT AUSS / ISPANIA IN DAS TEISHS LAND / GEFIERT AIN HELFANT IST ZV WASS / ERBURG ANKHOMEN AVF DEN 24 / IANUARI IM 1552 IAR / M(ichael) M(inck) Vertaling in modern Duits: KM Der König zu Böhmen hat aus / Spanien in das deutsche Land / geführt einen Elefanten [.] ist zu Wass / erburg angekommen auf den 24. / Januar im Jahr 1552 / M[ichael] M[inck]

[inw_statistiek-1] (de) Genesis Online-Datenbank des Bayerischen Landesamtes für Statistik Tabelle 12411-001 Fortschreibung des Bevölkerungsstandes: Gemeinden, Stichtage (letzten 6) (inwonersaantallen op basis van de census 2011)

[2] Onder een Einöde wordt in o.a. Beieren een plaats verstaan, die van oorsprong slechts uit één huis, molen of boerderij bestaat.

[3] Van 1332 tot 1504 bezat Wasserburg het stapelrecht voor langs de Inn getransporteerd zout. Het initiatief hiertoe, en tot de herbouw van de stad na de brand van 1339, kwam van Keizer Lodewijk de Beier, die Wasserburg sterk heeft begunstigd.

[4] Houtsnede door Michael Minck. Inscriptie: KM D(er) KINIG ZV PEHAM HAT AUSS / ISPANIA IN DAS TEISHS LAND / GEFIERT AIN HELFANT IST ZV WASS / ERBURG ANKHOMEN AVF DEN 24 / IANUARI IM 1552 IAR / M(ichael) M(inck) Vertaling in modern Duits: KM Der König zu Böhmen hat aus / Spanien in das deutsche Land / geführt einen Elefanten [.] ist zu Wass / erburg angekommen auf den 24. / Januar im Jahr 1552 / M[ichael] M[inck]

[1]

[2]

[3]

[4]