Björk

Björk na koncercie

Mam na imię Björk, rymuje się z jerk.

Björk rozwiewa wątpliwości o sposobie wymowy jej imienia

Jestem wdzięcznym grejpfrutem!

Björk po otrzymaniu nagrody na Brit Awards 1998

Björk (właśc. Björk Guðum… Gudmur… Gurmunds… Córka Guðmunda; ur. 21 listopada 1965 w Reykjavíku) – japońska islandzka piosenkarka, autorka tekstów, producentka, aktorka i feministka. Jest od lat najbardziej kojarzoną osobowością, pochodzącą z Lodowej Wyspy. Może dlatego, że jedyną.

Młodość

Björk wychowała się w komunie hipisowskiej, która każdy dzień spędzała na chlaniu, jaraniu i przedłużaniu gatunku ludzkiego. Kiedy Bdżork _{chyba tak to się wymawia} miała niespełna rok, jej ojciec dał dyla z tamtego gniazda rozpusty, a matka związała się z muzycznym świrem, który uczył Björk śpiewu darcia japy codziennie na szczycie najwyższej góry Rejkjawiku.

Swoją pierwszą płytę zatytuowaną Björk wydała w wieku jedenastu lat, a jej zawartość jest porównywalna z dotychczasowym dorobkiem Arki Noego. Po wejściu w wiek dojrzewania założyła punkowy zespół Tappi Tíkarrass, co znaczy tyle co Wsadź se korka w dupsko. Potem dołączyła do zespołu KUKL, z którym po raz pierwszy opuściła Islandię, aby dać koncert w jakimś zadymionym barze w Wielkiej Brytanii. Zza oceanu wróciła z wielkim brzuchem. Żeby zachować pozory, na czas przyjścia na świat jej syna Sindriego wzięła śluba z jego ojcem El Donem, ale rozwiodła się parę miesięcy po narodzinach dziecka.

W międzyczasie parę indywiduów wykruszyło się z KUKL, a ci, którzy mieli jeszcze siłę obcować z Björk, kontynuowali punkowo-pseudorockowe rzępolenie jako The Sugarcubes. Śpiewali balladki o urodzinach, papierze Regina i jedzeniu menu. Wkrótce kostki cukru wyleciały koncertować do Kanady, gdzie podobno ich pokochano, jednak nikt nie wiedział, skąd przyjechali. Po powrocie z Hameryki Północnej miała serdecznie dosyć kolegów z zespołu, którzy chcieli go zepchnąć z chwiejnych torów muzyki niszowej w kierunku mainstreamu. Oni natomiast nie mogli znieść tego, że Björk nie myła włosów i nie goliła pach.

Trochę później

Islandka w kwiecie wieku

Jej pierwszy album na serio, nie wiedzieć czemu zatytułowany „Debut”, ukazał się w 1993 roku. Zawierał on dźwięki, o których nie śnili nawet najznakomitsi krytycy muzyczni. Siedem lat później wystąpiła w filmie „Tańcząc w ciemnościach”, w którym zagrała niewidomą Czeszkę ze schizofrenią. W tej roli czuła się jak ryba w wodzie i ciężko było się z nią rozstać.

Nieco później poznała swojego przyszłego męża, rąbniętego amerykańca Matthew Barneya. Była w nim tak zakochana, że nagrała o nim cały album (!) o nazwie „Vespertine” (w Polsce znany jako „Wieśpierdzine”). Zgodziła się zagrać w jego filmie „Drawing Restraint 9”, w którym oboje zamieniają się w wieloryby. Mniej więcej po piętnastu latach małżeństwa, Barney zostawił Björk wraz z ich córką, o czym zrozpaczona artystka również nie omieszkała zrobić albumu o tytule przypominającym nazwę żelu do higieny intymnej.

Styl muzyczny

Björk tworzy muzykę awangardową, zarówno w aspekcie melodii, sposobu śpiewania jak i tekstów piosenek. Typ głosu artystki to sopran sjöpprán, czyli wysoki, skrzeczący i niszowy (czytaj: nie wszystkim przypada do gustu). Za czasów KUKL Darła Japę™ w iście rockowy sposób, co lubiła też praktykować później, na albumach solowych. Odbiło się to jednak na jej zdrowiu, bo później na jej strunach głosowych znaleziono dziwne rzeczy.

Islandka śpiewa po angielsku^{[potrzebne źródło]} i islandzku. Tematy jej tekstów najczęściej wprawiają słuchaczy w osłupienie, dzięki głębokim i wymownym metaforom.

Przykładowy cytat z utworu Hunter:

Myślałam, że zorganizuję wolność, jakie to skandynawskie z mojej strony.

W piosence Bachelorette mamy:

Jestem fontanną krwi w kształcie dziewczyny.

I fragment Alarm Call:

Nie jestem jeną buddystką, ale to jest oświecenie!

Utwory

• Human Behaviour – Björk śpiewa o tym, że uważa niektórych ludzi za dziwnych. I vice versa.
• Venus as a Boy – no bo przecież jak facet wierzy w piękno, to jest kobiecą kobietą z Wenus. W teledysku widzimy Islandkę smażącą jajko. Zapewne nie jest zaskoczeniem to, że je spaliła.
• Army of Me – „Jeśli jeszcze raz będziesz miał wąty, to przyjdę z kumplami”, śpiewa Björk. Piosenka jest odpowiedzią na opinie krytyków, którzy nazwali jej album postmodernistycznym jazgotem. W teledysku jest u dentysty, który przebrał się za goryla.
• Hyperballad – o jej porannej rutynie, polegającej na zrzucaniu butelek i sztućców z wysokiej góry. Zastanawia się też, czy sama się z tej góry nie zjać. W teledysku głównie leży i nic nie robi.
• Isobel – Björk zapowiada ślub z samą sobą. Bardzo feministyczny utwór.
• Possibly Maybe – czyli możliwe, być może. Znów przekomarzanie się z krytykami – może zacznie pisać normalne teksty, może nie.
• I Miss You – refleksje napalonej singielki. „Tęsknię za tobą, ale jeszcze cię nie poznałam.” W teledysku do piosenki pokazuje cycki, co później podchwyciła również Madonna.
• Jóga – o jodze przyjaźni i emocjönalnych krajöbrazach.

Tu w najskromniejszej kreacji

• All Is Full of Love – Björk przestaje się pilnować i śpiewa tutaj na całe gardło. Teledysk kontrowersyjny, bo całują się dwa roboty.
• Pagan Poetry – na początku utworu jest mocno abstrakcyjny tekst (jak wskazuje tytuł), potem Darcie Mordy™, a ku końcowi Björk w kółko śpiewa „I love him”, co sugeruje, że oszalała z miłości. Tą teorię potwierdza ponowne wyeksponowanie swojego biustu w teledysku oraz wykorzystanie zamazanych scen intymnych z jej udziałem.
• Demencja Domestica – Björk zachodzi o głowę, gdzie też ona posiała klucze od domu. Sprawdziła pod pilotem i między bananami! W końcu w pośpiechu, jak każdy rozsądny Islandczyk, zamknęła drzwi od środka i wyszła oknem.
• Ancestors – jeden z najbardziej pojnych utworów tej kobiety. Składa się z jęczenia, szlochania, wzdychania no i oczywiście tradycyjnego Darcia Japy™ na tle subtelnego pianina.
• Thunderbolt – anegdota o tym, jak Islandkę trzasnął piorun na środku morza, przez co na kilka dni poprzestawiały jej się klepki. Dryfowała bezwładnie na tratwie, wierząc, że jest małżem. Trzy dni później samozwańczą Arielkę wyłowili rybacy.
• Crystalline – strasznie kiczowaty utwór. Przez cały czas słychać wkurzające dzyń dzyń dzyń dzyń, a na końcu, ni to z gruchy ni z pietruchy, pojawia się elektroniczna wstawka á la Skrillex.
• The Comet Song – utwór nagrany do filmu Kometa w Dolinie Muminków. Wszyscy fani serii o białych ludzikach byli zachwyceni wersem „Ożesz kua, ludzie kometa idzie!!!!”
• Stonemilker – dojenie skały. To nie jest eufemizm ani metafora.
• History of Touches – artystka była tak sfrustrowana seksualnie, że zaczęła dokumentować rzadkie momenty, w których małżonek ją dotykał.
• Family – szuka cmentarza, na którym pochowano jej rodzinę. W końcu jednak z braku cierpliwości postanowiła wznieść swój własny nagrobek na środku ulicy. Rozstrojone smyczki nadają utworowi kiczowatego dramatyzmu.
• Mouth Mantra – fascynująca relacja z wizyty u dentysty. Wykolejeniec „zapchał gardło i zaszył usta.” Mając na uwadze jej głos, czy można mu się dziwić?
• Losss – wytwórnia płytowa zrobiła byka w słowie „Loss”.
• Atopos – „Czy to nie są tylko wymówki, aby się nie połączyć?” Najwyraźniej Björk potrzebuje nowego routera.
• Allow – ni do rymu, ni do sensu, tylko alał alał.

Ciekawostki

• Björk uważa, że tworzy muzykę popularną.
• Napisała piosenkę dla Madonny, jednak była tak dziwaczna, że w finalnej wersji zachowała się zaledwie jedna zwrotka tekstu.
• Pobiła reporterkę po przyjeździe do Bangkoku, bo ta pytała jej małego synka o przyszły album.
• Na czerwony dywan ubrała sukienkę z łabędzia i miała torebkę w kształcie jajka.

Zobacz też

• Islandia
• Wyspy Owcze
• Eyjafjallajökull