Łódzki Ogród Botaniczny
Łódzki Ogród Botaniczny im. Jakuba Mowszowicza – ogród w Łodzi, powstał w roku 1929 na terenie parku Źródliska. Po zakończeniu II wojny światowej na obszarze przyległym do Parku na Zdrowiu rozpoczęto tworzenie nowego ogrodu botanicznego. Od 1988 patronem ogrodu jest Jakub Mowszowicz[3].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Krzemieniecka 36/38, |
| Powierzchnia | |
| Data założenia |
1929 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
 51°45′23″N 19°24′24″E/51,756389 19,406667
| |
| Strona internetowa | |
.JPG)
Powierzchnia ogrodu wynosi 67 ha (w tym 2 ha obejmujące pierwotny ogród botaniczny w Parku Źródliska i znajdującą się tam Palmiarnię).
Lokalizacja
edytujOgród znajduje się w zachodniej części miasta w dzielnicy Polesie przy ul. Krzemienieckiej 36/38. Bramy wejściowe na teren ogrodu znajdują się przy ul. Krzemienieckiej (przy skrzyżowaniu z ul. Konstantynowską), Retkińskiej i Kusocińskiego.
Historia
edytujProjekt Ogrodu Botanicznego wraz z Palmiarnią został zawarty w planach Parku Ludowego na Zdrowiu, opracowanych w latach 30. XX wieku przez Stefana Rogowicza, dyrektora Plantacji Miejskich. 19 września 1946 roku na terenie szkółek miejskich (obecny teren Ogrodu) wydzielono z inicjatywy prof. Jana Muszyńskiego i prof. Jakuba Mowszowicza 1,3 ha powierzchni na Ogród Roślin Leczniczych, który stał się zalążkiem obecnego Ogrodu. Dla zwiedzających teren ten udostępniono 19 września 1946[4].
W 1947 roku ogłoszono konkurs na zaprojektowanie mierzącego 75 hektarów Ogrodu Botanicznego w Łodzi. Pierwszą nagrodę zdobyła praca "Flora" Władysława Niemirskiego i Alfonsa Zielonko z SGGW. Projektu jednak nie zrealizowano. Samodzielną jednostkę, zwaną Miejskim Ogrodem Botanicznym w Łodzi, powołano do życia w 1953 r., ale dopiero w 1967 r. rozpoczęto budowę Ogrodu Botanicznego w takim kształcie, w jakim możemy go oglądać obecnie, według projektu inż. Henryka Tomaszewskiego z Biura Projektów Budownictwa Komunalnego w Łodzi[5]. Teren ogrodu podzielono na kwatery o powierzchni 1 ha, wyrównano, poszerzono stawy, utworzono alpinarium i wybudowano szklarnie.
19 lipca 1973 r. została udostępniona zwiedzającym pierwsza część ogrodu o powierzchni ok. 20 ha. Prezentowała ona działy: flory polskiej, alpinarium, systematyki roślin zielnych i fragment działu zieleni parkowej. W kolejnych latach stopniowo zagospodarowywano dalsze części Ogrodu i udostępniano je zwiedzającym. Ogród od początku był ogrodzony, ale bezpłatny. Płatne bilety wprowadzono w drugiej połowie lat 80. z uwagi na liczne zniszczenia i kradzieże.
Integralną częścią Ogrodu Botanicznego jest Palmiarnia znajdująca się w Parku Źródliska oraz przylegający do niej Ogródek Dydaktyczny[6].
W chwili obecnej Ogród Botaniczny w Łodzi jest jednostką budżetową Urzędu Miasta Łodzi, bezpośrednio podlegającą Wydziałowi Ochrony Środowiska i Rolnictwa.
Działy i kolekcje roślinne
edytujRoślin zgromadzonych i wyhodowanych w Łódzkim Ogrodzie Botanicznym jest ponad 3500. Prezentowane są w 9 działach tematycznych:
- Ogród japoński – teren położony nad dwoma niewielkimi stawami w części północno-wschodniej ogrodu o powierzchni 2 ha. Prezentowane są tu rośliny pochodzące z Japonii, Chin i innych krajów Dalekiego Wschodu,
- Dział systematyki roślin zielnych – dział o powierzchni 1,5 ha, położony w północno-wschodniej części Ogrodu,
- Alpinarium – teren górzysty ukształtowany z bloków skalnych z krętymi ścieżkami. Rosną tu m.in. dzwonki karpackie, floks szydlasty, dziewięćsił bezłodygowy, gęsiówka kaukaska, pigwowce, rododendrony, ostrokrzewy, modrzewie, jałowce, daglezje, świerki serbskie i kaukaskie, sosny, cisy, limba.
- Dział biologii i morfologii roślin – dział o powierzchni 7 ha, położony we wschodniej części Ogrodu. Rośnie to około 280 gatunków i odmian drzew i krzewów oraz ponad 440 taksonów roślin zielnych,
- Dział kolekcji roślin ozdobnych – dział o powierzchni 2,1 ha, położony w południowo-zachodniej części Ogrodu. Zgromadzono tu m.in. kolekcję róż, różaneczników oraz drzewa i krzewy iglaste,
- Dział zieleni parkowej – dział o powierzchni 9 ha, położony w centralnej części Ogrodu,
- Dział flory polskiej – dział o powierzchni 9,2 ha, położony w północno-zachodniej części Ogrodu na terenie dawnych szkółek miejskich,
- Dział roślin leczniczych i przemysłowych – najstarszy dział prezentujący często niepozorne rośliny, z których robi się syropy, wyciągi, esencje, nalewki czy napary np. dziurawiec, skrzyp, dziewanna, wiesiołek dwuletni, len, poziomka, czerwonolistna bazylia, rdest wężownik, bylica piołun, kminek, kokoryczka, mydlnica lekarska.
- Arboretum – największy dział o powierzchni 18,7 ha, zajmuje południową część Ogrodu.
Działalność dydaktyczna i społeczna
edytujŚcieżki dydaktyczne
edytujOd roku 2001 na terenie Ogrodu realizowany jest program tematycznych ścieżek dydaktycznych:
- Z chwastami za pan brat – ścieżka przybliżająca rośliny występujące pospolicie określane jako chwasty np. babka, glistnik jaskółcze ziele, pokrzywa.
- Nasze drzewa liściaste – ścieżka prezentująca rodzime gatunki drzew liściastych np. dąb szypułkowy, grab pospolity, wierzba biała, klon zwyczajny, klon jawor, brzoza brodawkowata, olsza szara, buk zwyczajny, lipa szerokolistna.
- Skały Ogrodu Botanicznego – ścieżka geologiczna ukazująca różnorodność skał i minerałów np. piaskowiec, wapienie, gnejsy, dioryty, granitoidy.
- Czasoprzestrzeń przyrodnicza – ścieżka dydaktyczna opisująca budowę i zasady działania różnych typów zegarów słonecznych. Tworzy ją sześć zegarów słonecznych: kwiatowy, obelisk z analemmą i hiperbolami zodiakalnymi, interaktywny, wielokrotny, analematyczny i równikowy, Pokazują one zależności pomiędzy porami roku i dnia a światem przyrody.
- Rośliny aromatyczne – ścieżka dydaktyczna prezentująca wybrane rośliny aromatyczne, ich budowę, zastosowanie oraz ciekawostki z nimi związane. Rosną tu: lawenda, szałwia, oregano, tymianek, rozmaryn.
- Rośliny cieniolubne – rosną tu gatunki, które dają sobie radę w półcieniu np. funkie.
Dyrektorzy i kierownicy Łódzkiego Ogrodu Botanicznego
edytuj- Jan Muszyński – kierownik Zakładu Farmakognozji i Upraw Roślin Leczniczych
- Zofia Filarska[7]
- 1 stycznia 1970 – 31 marca 2008 – Janina Krzemińska-Freda[7]
- od 2008 – Dorota Mańkowska
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Historia Ogrodu. [w:] Ogród Botaniczny w Łodzi (www.botaniczny.lodz.pl) [on-line]. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)].
- ↑ Ogród Botaniczny – O nas. Urząd Miasta Łodzi. [dostęp 2018-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-12)].
- ↑ Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń: Miejski Ogród Botaniczny im. Jakuba Mowszowicza. [w:] Słownik nazewnictwa miejskiego Łodzi [on-line]. log.lodz.pl. [dostęp 2013-10-17].
- ↑ Tadeusz Kurzac. Rośliny lecznicze w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi. „Biuletyn Ogrodów Botanicznych”. 12, s. 201, 2003. Jerzy Puchalski (red.). Warszawa: Polskie Towarzystwo Botaniczne. ISSN 1230-3291. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Spacerownik - Ogród Botaniczny. gazeta.pl. [dostęp 2009-05-18].
- ↑ Palmiarnia – O nas. Urząd Miasta Łodzi. [dostęp 2018-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-12)].
- ↑ a b Marzena Bomanowska, Historia ogrodu: samo nie rośnie [online], lodz.wyborcza.pl, 3 kwietnia 2011 [dostęp 2023-05-14].
Bibliografia
edytuj- Janina Krzemińska-Freda, Tadeusz Kurzac, Ogród Botaniczny w Łodzi, wyd. "Ogród Botaniczny", "Sagalara", Łódź 1995, ISBN 83-903432-0-7
- Ogród Botaniczny w Łodzi: przewodnik, Tadeusz Kurzac (red.), Łódź: Ogród Botaniczny, 2008, ISBN 978-83-920604-1-3, OCLC 836546528.