Abdülhamid II

Abdülhamid II (ur. 21 września 1842 w Konstantynopolu, zm. 10 lutego 1918 tamże) – sułtan Imperium Osmańskiego.

Abdülhamid II

34. Sułtan Imperium Osmańskiego
Okres	od 31 sierpnia 1876 do 27 kwietnia 1909
Poprzednik	Murad V
Następca	Mehmed V
Dane biograficzne
Dynastia	Osmanowie
Data i miejsce urodzenia	21 września 1842 Stambuł
Data i miejsce śmierci	10 lutego 1918 Stambuł
Ojciec	Abdülmecid I
Matka	Trimujgan
Rodzeństwo	Murad V, Mehmed V, Mehmed VI
Żona	Bedrifelek Biydar Mezide Mestan Peyvesti Osman
Dzieci	Mehmed Selim Ahmed Nuri Mehmed Abdül Alaeddin Mehmed Burhaneddin Abdürrahim Hayri
Odznaczenia

Życiorys

Wstąpił na tron w wyniku przewrotu pałacowego kierowanego przez Midhata Paszę 31 sierpnia 1876, po detronizacji swego brata Murada V, jako obłąkanego. Początkowo, pod wpływem polityków młodoosmańskich i w wyniku opłakanego położenia skarbu (bankructwo państwa w 1875), 23 grudnia 1876 nadał państwu konstytucję Kanun-ı Esasî); wybrano także parlament.

Karykatura francuska przedstawiająca sułtana Abdülhamida II jako rzeźnika

Rychło jednak pod wpływem terroru stronnictwa konserwatywnego zniósł konstytucję, rozwiązał parlament (14 stycznia 1878), a liberalnego wielkiego wezyra Midhata Paszę skazał na wygnanie. Dalsze jego rządy były nieudolne i despotyczne, jednak potrafił walczyć z pałacowymi intrygami, posuwającymi się aż do zamachów na jego życie (grudzień 1878). Zmuszony dramatyczną sytuacją budżetu państwa, musiał wyrazić zgodę na międzynarodową kontrolę finansów Imperium Osmańskiego.

W 1876 wybuchła wojna z Serbią, do której w 1877 dołączyła się Rosja. W rezultacie przegranej wojny przyjął ciężkie warunki traktatu w San Stefano, mimo złagodzenia ich na kongresie berlińskim (1878) było to poważne uszczuplenie obszaru państwa. Pilnie potrzebował kozła ofiarnego. Co przyczyniło się do ludobójstwa Ormian w latach 1894-1898. Wywołały oburzenie na całym świecie i nadanie mu przydomka „krwawego” lub „czerwonego”. W rezultacie powstania na Krecie i rzezi Greków na tej wyspie (1895–1896) wybuchła wojna z Grecją, w której odniósł zwycięstwo w 1897 roku. W polityce zagranicznej szukał oparcia zarówno w panislamizmie, jak też w Niemczech, którym zapewnił przeważający wpływ w Imperium Osmańskim, zaś przy pomocy urzędników i oficerów niemieckich od 1880 przeprowadził szereg reform finansowych i wojskowych. W 1903 roku nadał Niemcom koncesję na budowę kolei bagdadzkiej. W 1908 zmuszony rewolucją młodoturków przywrócił państwu konstytucję. 27 kwietnia 1909, jako podejrzany o organizację kontrrewolucyjnego przewrotu, został zdetronizowany i internowany w Salonikach, a sułtanem został Mehmed V. Był odpowiedzialny również za masakrę w Adanie, która miała miejsce u schyłku jego panowania.

Bibliografia

• G. Roy, Abdul-Hamid, le soutan rouge, Paris 1936
• Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, pod red. M. Serwańskiego i J. Dobosza, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1998, s. 13-14