Alfons I Zdobywca
Alfons I Zdobywca (port. Afonso Henriques lub Afonso I o Conquistador[1]; ur. 25 lipca 1109, zm. 6 grudnia 1185 w Coimbrze) – pierwszy król Portugalii, od 26 lipca 1139.
Alfons I Zdobywca | |
Hrabia Portugalii | |
Okres |
od 1 listopada 1112 |
---|---|
Poprzednik | |
Król Portugalii | |
Okres | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Żona | |
Dzieci |
Życiorys
edytujDzieciństwo, młodość i droga do władzy
edytujSyn Henryka Burgundzkiego, hrabiego Portugalii i Teresy de León. Początkowo władzę w imieniu małoletniego hrabiego sprawowała jego matka. Zmuszony do opuszczenia hrabstwa arcybiskup zabrał ze sobą również Alfonsa. Hrabia powrócił po skończeniu 14 roku życia (w średniowieczu oznaczało to wkroczenie w wiek męski), gdzie stanął na czele rebelii przeciwko swojej matce. Po pokonaniu 24 czerwca 1128 roku wojsk kochanka swojej matki, Fernando Peresa de Trava w bitwie pod São Mamede, wygnał z kraju dotychczasową regentkę.
Pierwsze lata rządów
edytujW latach 1128–37 Alfons Henryk, wciąż jako hrabia Portucale, prowadził walki przeciwko Maurom oraz potyczki z ciotecznym bratem, królem Leónu i Kastylii Alfonsem VII, wobec którego po poniesionych porażkach parokrotnie hołdował jako lennik. Posługiwał się w tym okresie tytułem infans, oznaczającym członkostwo rodziny królewskiej lub princeps, czyli książę[2].
Uzyskanie tytułu królewskiego i niezależności Portugalii
edytujPo wygranej z Maurami znaczącej bitwie pod Ourique w 1139 Alfons Henryk zaczął tytułować się królem (rex) – ta data powstania Królestwa Portugalii jest uznawana przez historiografię. Jednak tytuł królewski został użyty po raz pierwszy oficjalnie w relacjach zewnętrznych w roku 1143, w traktacie z Zamory zawartym z Alfonsem VII[3]. Tytuł nie oznaczał niezależności – Alfons Henryk w dalszym ciągu był w feudalnej podległości w stosunku do Alfonsa VII, tytułującego się wówczas cesarzem i zwierzchnikiem wszystkich terytoriów na Półwyspie Iberyjskim[3]. W 1144 roku papież Lucjusz II odmówił potwierdzenia niezależności Alfonsa Henryka, jak również uznania tytułu królewskiego i tytułował go jedynie księciem – dux portugalensis[3].
Po śmierci Alfonsa VII w 1157 roku tytuł cesarza przestał być używany, a obok Portugalii istniały na półwyspie cztery inne terytoria (królestwa) chrześcijańskie o zbliżonym statusie: León (z Galicją), Kastylia, Nawarra i Aragonia – co sprzyjało uzyskaniu przez Portucale faktycznej niezależności[4].
Stolica Apostolska w osobie papieża Aleksandra III ostatecznie usankcjonowała tytuł królewski Alfonsa dopiero po 35 latach od rozpoczęcia starań, w 1179.
Inne dokonania
edytujW ciągu swojego panowania król budował nowe klasztory, m.in. sprowadził do Portugalii cystersów. Dla celów rekonkwisty stworzył rycerski zakon Avis, którego pierwszym mistrzem był jego naturalny syn Piotr Alfons. W 1147 odbił z rąk Maurów Lizbonę, a podczas wojny w latach 1158–1166 prowincję Alentejo. W 1184 oddał realną władzę swojemu synowi Sancho.
Przodkowie
edytujRobert I Burgundzki | |||||||||||||
Henryk de Bourgogne | |||||||||||||
Helena de Semur | |||||||||||||
Henryk Burgundzki | |||||||||||||
Berenguer z Barcelony | |||||||||||||
Nieznana z imienia, (prawdopodobnie Sybilla) z Barcelony | |||||||||||||
Gisela z Llucá | |||||||||||||
Alfons Henryk I Zdobywca | |||||||||||||
Ferdynand I Wielki | |||||||||||||
Alfons VI Mężny | |||||||||||||
Sancha z Leonu | |||||||||||||
Teresa de Leon | |||||||||||||
Munio Moniz z Bierzo | |||||||||||||
Ximena Moniz | |||||||||||||
Muniadona Moniz | |||||||||||||
Potomkowie
edytujW 1146 Alfons poślubił Matyldę Sabaudzką (1125–1158), córkę Amadeusza III, hrabiego Sabaudii i Matyldy d'Albon. Para miała razem dzieci:
- Henryka (1147),
- Matyldę (1149 – ok. 1160),
- Urrakę (ok. 1151–1188), królową Leonu jako żonę króla Ferdynanda II,
- Sancha I (1154–1212), kolejnego króla Portugalii,
- Teresę (1157–1218), hrabinę Flandrii jako żonę hrabiego Filipa Alzackiego, następnie księżną Burgundii jako żonę księcia Odona III,
- Jana (1160),
- Sancho (1160).
Alfons miał również nieślubną córkę z Elvirą Gálter:
- Urrakę Afonsę (1130–?), żonę Pedro Afonso Viegasa, pana Aveiro,
Oraz inne nieślubne dzieci:
- Ferdynanda Alfonsa (ok. 1166 – ok. 1172), generała i konstabla Portugalii,
- Piotra Alfonsa (ok. 1130–1169), pierwszego wielkiego mistrza Zakonu Aviz,
- Alfonsa (ok. 1135–1207), 11. wielkiego mistrza Zakonu Świętego Jana z Rodos,
- Teresę Alfonsę (ok. 1135–?), żonę Fernando Martinsa Bravo.
Przypisy
edytuj- ↑ Afonso I, King of Portugal, 1109?-1185. Library of Congress, 2008-07-08. [dostęp 2023-07-03].
- ↑ Oliveira 1987 ↓, s. 43–44.
- ↑ a b c Oliveira 1987 ↓, s. 45.
- ↑ Oliveira 1987 ↓, s. 44.
Bibliografia
edytuj- Marques A.H. de Oliveira: Historia Portugalii. T. I (do XVII wieku). Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-07221-0.