Armie pancerne (ZSRR)

Armie pancerne ZSRR – najwyższa struktura organizacyjna wojsk pancernych Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej.

Czołgi T-34-85 należące do 1 Armii Pancernej w czasie operacji dnieprowsko-karpackiej

Radzieckie armie pancerne tworzono od wiosny 1942, w okresie stabilizacji frontów wojny niemiecko-radzieckiej. Według Stawki armie pancerne, miały być silnymi związkami uderzeniowymi przeznaczonymi do przełamywania obrony niemieckiej, wykonywania dalekich działań rajdowych na tyłach Wehrmachtu oraz do skutecznego neutralizowania jednostek pancernych Panzerwaffe (dywizji i korpusów).

Skład

Każda armia w 1942 roku składała się etatowo z dwóch korpusów pancernych, jednej samodzielnej brygady pancernej, dywizji piechoty, pułku artylerii lekkiej (24 x 76,2mm działa), pułku artylerii rakietowej (18 x BM-13, 6 x BM-30) i dywizjonu artylerii przeciwlotniczej (8 x 37mm) – powinno być w takiej armii ok. 210 czołgów.

Armie pancerne, których formowanie rozpoczęto na początku 1943 r. miały już odmienny od swoich poprzedniczek skład bojowy. Nowa armia pancerna miała mieć na etacie dwa korpusy pancerne i jeden korpus zmechanizowany. Każdej armii na stałe przydzielano osiem armijnych pułków artylerii.

Skład armii pancernych predysponował je do działań manewrowych, mniej do uporczywych walk z przygotowanym na pozycjach do obrony nieprzyjacielem i prowadzenia tylko działań obronnych.

Formowania

I formowanie

Pierwsze armie pancerne RKKA stworzone zostały rozkazem ludowego komisarza obrony marszałka K. J. Woroszyłowa 25 V 1942 r.

• 3 APanc - pod dowództwem gen. por. P. L. Romanienki

• 5 APanc – pod dowództwem gen. mjr. A. I. Liziukowa

II formowanie

W dniu 22 VII 1942 r. już w toku walk na kierunku południowo-zachodnim, na przedpolach Stalingradu, dwóch nowych armii pancernych:

• 1 APanc - dowodzonej przez gen. mjr artylerii K. S. Moskalenkę

Przemianowana na 1 Gw APanc w dniu 25 IV 1944 r.

• 4 APanc pod dowództwem - gen. mjr W. D. Kriuczenkina

Armie te zostały praktycznie zniszczone w walkach na przedpolu Stalingradu (25 – 31 lipca 1942 roku)

We wrześniu 1942 odtworzono na bazie starego sztabu 5 APanc pod dowództwem gen. mjr. P. S. Rybałki

III formowanie

Rozkazem Naczelnego Wodza z 22 II 1943 r. rozpoczęto formowanie pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych P. A. Rotmistrowa, która miano gwardyjskiej otrzymała od samego początku.

• 5 Gw APanc,

W dniu 30 I 1943pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych M. J. Katukowa na bazie sztabu 29 A sformowano 1 APanc i 4 APanc. Przemianowana na 4 GAPanc dopiero 17 marca 1945 r.

W styczniu 1943 r. utworzono

• 2 APanc pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych P. L. Romanienki, na bazie 3 AOdw Frontu Brańskiego

Przmianowano na 2 GAPanc dniu 20 listopada 1944 r.

Przeformowano końcu kwietnia 1943 r. 3 APanc (resztki uzupełnione po klęskach w rejonie Kozielska) w 57 A, w maju 1943 r. rozpoczęto formowanie nowej

• 3 GAPanc pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych P. S. Rybałki w składzie

W 24 stycznia 1944 r., sformowano pod dowództwem gen. por. wojsk pancernych A. G. Krawczenki w składzie:

• 6 APanc,

Przemianowano na 6 GAPanc w dniu 12 września 1944 r.

Bibliografia

• JacekJ. Solarz JacekJ., Warszawa 1944, Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2010, ISBN 978-83-7219-327-8, OCLC 879535377 . Brak numerów stron w książce
• Czujkow W. J., Początek drogi, Warszawa 1963.
• Drogowoz I., Czerwona nawałnica, vol. 1: Przygotowania, Warszawa 2000.
• Drogowoz I., Czerwona nawałnica, vol. II: Wojna, Warszawa 2001.
• Greczko A. A., Siły zbrojne państwie radzieckiego, Warszawa 1975.
• Historia drugiej wojny światowej 1939 – 1945 w dwunastu tomach, red. A. A. Greczko, t. 4-10, Warszawa 1976-1983.
• Iwanowski W., Operacje okrążające II wojny światowej na europejskim TWD (studium historyczno-wojskowe), Warszawa 1973.
• Izmienenija v organizacji tankovogo korpusa v gody VOV, http://rkka.ru/iorg.htm, według stanu z 2 IX 2003 r.
• Kazakow M., Nad mapą minionych bitew, Warszawa 1967.
• Kniak A., Armii RKKA, http://rkka.ru/22/armies.htm, według stanu z 2 września 2003, ss. 1-7.
• Kniak A., Kavalerijskije divizii RKKA, http://rkka.ru/22/kd.htm, według stanu z 2 września 2003, s. 1.
• Kniak A., Tankovyje divizii RKKA, http://rkka.ru/i22/.htm, według stanu z 2 września 2003, ss. 1-4.
• Popiel M., Czołgi ruszyły na zachód, Warszawa 1963.
• Potapov V., The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces,
• Skibiński F., Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982.
• Svirin M., Quantity and condition of tanks in Red Army,
• Velikaja otečestvennaja vojna 1941 – 1945. Enciklopedija, red. M. M. Kozłow, Moskva 1985.
• Zbiniewicz F., Armia radziecka w wojnie z hitlerowskimi Niemcami, Warszawa 1988.