Ludwik Idzikowski
Ludwik Idzikowski (ur. 24 sierpnia 1891 w Warszawie, zm. 13 lipca 1929 na wyspie Graciosa[1]) – major pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1929 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
7 eskadra myśliwska |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujMłodość i I wojna światowa
edytuj.jpg)
Maturę uzyskał w 1912 w Korpusie Kadetów w Rosji, a studia podjął na wydziale górniczym w Liège w Belgii. Podczas I wojny światowej, w lipcu 1915 został powołany do armii rosyjskiej i skierowany do lotnictwa. Ukończył Szkołę Pilotów w Sewastopolu i w 1916 został skierowany do eskadry na front w stopniu chorążego, następnie otrzymał stopień oficerski. Po rewolucji październikowej w Rosji powrócił do Warszawy.
Służba w Wojsku Polskim
edytujW listopadzie 1918 wstąpił do nowo tworzonego Wojska Polskiego w stopniu podporucznika. W trakcie trwającej wojny polsko-ukraińskiej uczestniczył w stopniu porucznika w walkach lotniczych podczas obrony Lwowa[2]. Od 1 czerwca 1919 latał bojowo podczas wojny polsko-bolszewickiej jako pilot, początkowo w 7 eskadrze myśliwskiej, składającej się głównie z amerykańskiego personelu, a później w 6 eskadrze wywiadowczej. Walczył m.in. w obronie Lwowa w 1919 i 1920. Po wojnie służył w 14 eskadrze lotniczej. Został awansowany do stopnia kapitana pilota ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3][4]. W listopadzie 1921 przeniesiono go do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, gdzie był instruktorem, dowódcą eskadry, a następnie zastępcą szefa pilotażu, do listopada 1923 jako oficer nadetatowy 2 pułku lotniczego[5]. W 1924 był oficerem 1 pułku lotniczego[6]. Następnie, przez kilka miesięcy pełnił służbę w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, po czym powrócił do latania w 1 pułku lotniczym. W sierpniu 1925 został dowódcą 11 eskadry lotniczej, a jesienią 1926 wyznaczony został na stanowisko dowódcy I dywizjonu lotniczego[7].
Z dniem 24 kwietnia 1926 został przeniesiony służbowo do Polskiej Misji Wojskowej Zakupów we Francji na okres czterech miesięcy[8]. Testował w locie zakupione przez Polskę francuskie samoloty. 18 lutego 1928 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[9]. W tym czasie pełnił służbę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa, pozostając w ewidencji kadry oficerów lotnictwa[10].
Próby lotu przez Atlantyk
edytuj
We Francji wysunął projekt dokonania pierwszego przelotu samolotem przez Atlantyk w trudniejszym kierunku zachodnim, przeciwnym do wiatrów. Do tej pory, próby takie nie powiodły się, a Atlantyk pokonano jedynie w kierunku wschodnim. Z uwagi na brak zainteresowania polskich władz wojskowych, Idzikowski czynił na własną rękę przygotowania do lotu na francuskim samolocie wypożyczonym z zakładów, z francuskim nawigatorem. Szef Departamentu Aeronautyki MSWojsk., płk Ludomił Rayski, odmówił mimo to zgody na lot. Na skutek jednak zainteresowania prasy planami Idzikowskiego, polskie władze państwowe i wojskowe podjęły ideę lotu przez Atlantyk i w tym celu zakupiono we Francji nowo skonstruowany samolot rajdowy Amiot 123 – odmianę bombowca, który otrzymał nazwę „Marszałek Piłsudski”. Do lotu wyznaczono Idzikowskiego i mjr. Kazimierza Kubalę jako nawigatora.
Pierwszą próbę przelotu podjęli oni 3 sierpnia 1928, o godz. 4.45, z lotniska Le Bourget pod Paryżem. Jednakże po przeleceniu ok. 3200 km, nad oceanem, przed osiągnięciem połowy drogi, załoga zauważyła spadający poziom oleju silnika, znamionujący pęknięcie zbiornika oleju. Polscy lotnicy zdecydowali zawrócić do Europy. Po 31 godzinach lotu od startu, kiedy olej w instalacji się skończył, Idzikowski zdecydował wodować obok napotkanego niemieckiego statku „Samos”, ok. 70 km od brzegu Hiszpanii. Marynarze uratowali załogę i wyciągnęli dźwigiem samolot, który jednak uległ znacznym uszkodzeniom.
Idzikowski i Kubala podjęli mimo to rok później kolejną próbę pokonania Atlantyku. W tym celu ze składek Polonii amerykańskiej zakupiono drugi egzemplarz samolotu Amiot 123, mający mocniejszy silnik i inne drobne ulepszenia. Samolot nazwano „Orzeł Biały” (według niektórych źródeł, także „Marszałek Piłsudski”). Do ponownego lotu wystartowali 13 lipca 1929, o godz. 3.45, z lotniska Le Bourget. Po przeleceniu 2140 km, nad oceanem, silnik samolotu zaczął zmniejszać obroty i wydawać trzaski. Załoga postanowiła lądować na wyspie Faial na Azorach. Z powodu nieregularnej pracy silnika, ok. godz 21 (19 czasu lokalnego), Idzikowski zdecydował jednak lądować na bliższej o 50 km skalistej wyspie Graciosa. Podczas awaryjnego lądowania na polu, samolot wpadł na niewidoczny wał z kamieni i skapotował. Samolot spłonął. W katastrofie poniósł śmierć Ludwik Idzikowski[11], natomiast Kazimierz Kubala odniósł niewielkie obrażenia. Przyczyną awarii silnika okazało się uszkodzenie łożyska reduktora[12].
Zwłoki majora Idzikowskiego zabrał 15 lipca polski żaglowiec ORP „Iskra”, który akurat w tym czasie tam przebywał, i przywiózł 17 sierpnia do Polski do portu Gdynia[13]. Ludwik Idzikowski został pochowany 19 sierpnia 1929 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[14][15] (kwatera 77-2-1/2)[16].
Upamiętnienie
edytuj5 kwietnia 1938 na kopcu Józefa Piłsudskiego w Krakowie złożono ziemię z wyspy Graciosa, gdzie zginął Ludwik Idzikowski (do Polski przesłał ją tamtejszy gubernator w urnie, wykonanej z cylindra od silnika lotniczego, którą przekazano do Muzeum przy kopcu)[17].
W Warszawie imieniem Idzikowskiego nazwana została ulica willowa łącząca Dolny i Górny Mokotów[18].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8095
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[19]
- Złoty Krzyż Zasługi (31 sierpnia 1928)[20][19]
- Polowa Odznaka Pilota nr 29 (11 listopada 1928)[21]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[22]
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 412.
- ↑ Semper Fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 944.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 863.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 930, 1538.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 848.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 115.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926 roku, s. 145.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 49.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 541, 548.
- ↑ Zmarli. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 412, Nr 20 z 23 grudnia 1929. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ Niektóre źródła mówiły o awarii iskrowników silnika.
- ↑ Pogrzeb majora Idzikowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 189 z 20 sierpnia 1929.
- ↑ Zwłoki ś. p. mjr. Idzikowskiego spoczęły na cmentarzu Powązkowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 190 z 21 sierpnia 1929.
- ↑ zdjęcia z uroczystości pogrzebowych
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: LUDWIK IDZIKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-06].
- ↑ Ziemia z wyspy Graciosa na kopiec Marszałka Piłsudskiego. „Wschód”. Nr 81, s. 7, 20 kwietnia 1938.
- ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2023-10-30].
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 541.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 203, poz. 457 „za wybitne zasługi na polu lotnictwa polskiego”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 283.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Jerzy Ryszard Konieczny, Tadeusz Malinowski, Mała encyklopedia lotników polskich, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, ISBN 83-206-0337-4, OCLC 830230270.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
- Jerzy Jędrzejewski. Polscy piloci doświadczalni. Biblioteka Historyczna Instytutu Lotnictwa 2014 r.