Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa (łac. insufficientia respiratoria) – stan, gdy zaburzenia czynności układu oddechowego doprowadzają do upośledzenia wymiany gazowej w płucach i do spadku ciśnienia parcjalnego tlenu poniżej 60 mm Hg (8,0 kPa) (hipoksemia) lub wzrostu ciśnienia dwutlenku węgla powyżej 45 mm Hg (6,0 kPa) (hiperkapnia).

Niewydolność oddechowa niesklasyfikowana gdzie indziej

insufficientia respiratoria
Klasyfikacje
ICD-10	J96

Klasyfikacja

Istnieje kilka podziałów niewydolności oddechowej.

Ze względu na przebieg rozróżnia się:

• Ostra niewydolność oddechowa – rozwija się ostro i jest potencjalnie odwracalna.
• Przewlekła niewydolność oddechowa – rozwija się stopniowo i nie jest w pełni odwracalna.

Ze względu na zaburzenia gazometryczne (według Campbella):

• typ I – częściowa, hipoksemiczna – dochodzi tylko do obniżenia ciśnienia parcjalnego tlenu,
• typ II – całkowita, hipoksemiczno-hiperkapniczna – dochodzi do obniżenia ciśnienia parcjalnego tlenu i wzrostu stężenia dwutlenku węgla.

Ze względu na mechanizm (klasyfikacja Wooda):

• typ I – hipoksemiczny – spowodowany zmianami w miąższu płuc upośledzającymi wymianę gazową,
• typ II – wentylacyjna – spowodowana hipowentylacją,
• typ III – okołooperacyjna,
• typ IV – hipoperfuzyjna – spowodowana zmniejszeniem przepływu krwi przez płuca.

Ostra niewydolność oddechowa

Definicja

Ostra niewydolność oddechowa jest ciężką postacią ostrego uszkodzenia płuc (acute lung injury – ALI), spowodowanego nagłym nieswoistym, rozlanym odczynem zapalnym w płucach, z towarzyszącym wzrostem przepuszczalności naczyń płucnych dla wody i białka.

Przyczyny i czynniki wystąpienia

Ostra niewydolność oddechowa jest najczęściej spowodowana chorobami układu oddechowego, ale może powstać także w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego lub niektórych zatruć. Dochodzi wtedy do niedoboru tlenu i obniżenia się ciśnienia cząsteczkowego O₂ we krwi tętniczej, a następnie do gromadzenia się dwutlenku węgla i wzrostu ciśnienia cząsteczkowego CO₂.

• Płucne – astma oskrzelowa, zator tętnicy płucnej.
• Sercowe – zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, zatrzymanie krążenia.
• Neurologiczne – stan padaczkowy, zaburzenia świadomości.
• Nerwowo-mięśniowe – nużliwość mięśni rzekomoporaźna.
• Urazowe – uraz głowy, szyi, klatki piersiowej.

Czynniki ryzyka:

• zachłyśnięcie kwaśną treścią pokarmową,
• ciężka infekcja płuc (Pseudomonas aeruginosa, E. coli, Salmonella typhimurium, Pneumocystis carinii),
• posocznica pochodzenia pozapłucnego,
• tonięcie (prawie utopienie),
• wdychanie toksycznych gazów lub par,
• uraz (stłuczenie) płuca,
• wstrząs pourazowy,
• nadmierne przetoczenie krwi (> 10 jednostek w ciągu 24 h).

Rozpoznanie

Objawy kliniczne w pierwszym okresie to: duszność, sinica, trzeszczenia, rzężenia wilgotne i świsty nad płucami oraz hipoksemia z zasadowicą oddechową. W drugim okresie (po 1–2 dniach) pojawiają się zmiany radiologiczne w płucach w postaci obustronnych słabo odgraniczonych zacienień siateczkowo-smużkowo-plamistych, którym towarzyszy narastanie duszności. W trzecim okresie zmiany radiologiczne powiększają się, a duszności towarzyszy narastająca hipoksemia z kwasicą oddechową. Stopień nasilenia objawów zależy od choroby podstawowej.

Leczenie

Podejrzewając u chorego ostre uszkodzenie płuc, należy bezzwłocznie zapewnić drożność dróg oddechowych, należną wentylację i optymalne natlenowanie krwi, a następnie przeprowadzić badanie gazometryczne krwi, badanie biochemiczne i morfologiczne krwi, posiew krwi i plwociny oraz wykonać EKG i rtg klatki piersiowej. Tlenoterapię należy rozpocząć przez cewnik donosowy lub maskę Venturiego nr 60 zapewniając oddychanie 60% mieszaniną tlenu. Jeżeli w ten sposób uzyskano u chorego PaO2 > 8,0 kPa 60 mm Hg), należy kontynuować podawanie tlenu i leczyć choroby współwystępujące, pamiętając o utrzymaniu należytej objętości krwi krążącej, alkalizacji treści żołądkowej, stosowaniu w razie potrzeby antybiotyków i leków wazopresyjnych. Dożylna podaż płynów powinna być monitorowana ośrodkowym ciśnieniem żylnym (0,98-1,47 kPa; 10–15 cm H₂O), w przypadkach hipoalbuminemii wskazane jest podawanie płynów koloidalnych. Intubacji wymagają chorzy z hipoksemią (PaO2 <8,0 kPa, tj. 60 mm Hg), u których należy stosować wentylację mechaniczną.

Zobacz też

• zespół ostrej niewydolności oddechowej
• wskaźnik oksygenacji
• objaw przekrwionych oczu

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.