Wikipedia

Pesa 218M

spalinowy zespół trakcyjny
(Przekierowano z PESA 218M)

Pesa 218M – rodzina dwuczłonowych normalnotorowych spalinowych zespołów trakcyjnych produkowanych przez zakłady Pesa w latach 2005–2015. Powstał tylko jeden, jednosilnikowy egzemplarz właściwego 218M, a pozostałe, dwusilnikowe, zostały oznaczone jako podtypy 218Ma-218Md. Wyprodukowano w sumie 76 sztuk, które eksploatowane są przez Arrivę (6 sztuk), Koleje Dolnośląskie (9 sztuk), Koleje Wielkopolskie (13 sztuk), Polregio (45 sztuk) i PKP Szybką Kolej Miejską w Trójmieście (3 sztuki).

SA131-SA134[1][2][3][4][5]
Ilustracja
Kraj produkcji

 Polska

Producent

Pesa Bydgoszcz
ZNTK Mińsk Mazowiecki

Lata budowy

2005–2015

Wymiary
Długość

41 700 mm

Szerokość

2890 mm

Wysokość

4135 mm

Średnica kół

nowe: 840 mm
zużyte: 780 mm

Napęd
Typ silników

wysokoprężne

Parametry eksploatacyjne
Prędkość konstrukcyjna

140 km/h

Maksymalna prędkość eksploatacyjna

120 km/h lub 130 km/h[a]

System hamulca

SAB-Wabco + retarder

Parametry użytkowe
Wysokość wejścia

600 mm
(od główki szyny)

Liczba miejsc siedzących

118–175

Liczba miejsc ogółem

do 300

Multimedia w Wikimedia Commons

Obejmuje serie SA131, SA132, SA133 i SA134.

Historia

edytuj

Geneza

edytuj

Budowanie dwuczłonowych i trójczłonowych spalinowych zespołów trakcyjnych Pesa planowała już w 2001, kiedy w jej zakładach powstał pierwszy jednoczłonowy pojazd spalinowy – Pesa 214M. W wersji dwuwagonowej dodatkowy człon miał być doczepnym, bądź silnikowym. Pierwotnie miały to być połączone dwa wagony podobne do 214M, w których w miejsce kabin maszynisty z jednej strony zbudowanoby przejścia międzywagonowe. Taki pojazd miałby długość 49 m[6]. Każdy człon miał poruszać się na dwóch własnych dwuosiowych wózkach[7]. Planowany dwuczłonowiec miał mieć oznaczenie 217M[8].

Ostatecznie Pesa zdecydowała się na nieco inną konstrukcję i w 2005 rozpoczęła produkcję rodziny 218Mx. Pierwszym jej członkiem został 218M serii SA131-001 wyprodukowany dla województwa pomorskiego[3].

Pojazdy pokrewne

edytuj

Rodzina 218Mx jest prekursorem trójczłonowego 219M Atribo, produkowanego od 2007 roku.

Kolejną generacją dwuczłonowych SZT produkowanych w Pesa Bydgoszcz jest 223M Link.

Serie SA131-134

edytuj

Przy nadawaniu serii dla rodziny 218M postanowiono zakwalifikować je jako autobusy szynowe. W obowiązującym od 1 kwietnia 1970 systemie oznaczeń wagonów spalinowych zasób dla tego rodzaju pojazdów (SA101-SA110) został jednak wyczerpany. Nowym zespołom obok oznaczenia "SA" przyznawano więc numery od 131 wzwyż, tj. od najniższej liczby która nie była przewidziana w normie[9]. Do serii SA131 należy tylko jeden pojazd typu 218M. Dla odmian 218Ma i 218Mb przewidziano już serię SA132, a dla 218Mc SA133[3]. Pierwszy pojazd 218Md, wyprodukowany dla Arrivy RP, pierwotnie oznaczono jako SA132-016. Później postanowiono jednak utworzyć nową serię, a ten pojazd sklasyfikować jako SA134-001[10].

Zamówienia

edytuj

Prezentacje promocyjne

edytuj

Protoplasta rodziny 218M – SA131–001, zadebiutował w październiku 2005 na targach Trako w Gdańsku[38]. Pomiędzy 17 a 25 lutego 2006 dolnośląski SA132-002 odbył serię jazd promocyjnych podczas których został zaprezentowany m.in. w Krakowie, Toruniu i na Górnym Śląsku[39]. We wrześniu 2006 na targach InnoTrans w Berlinie zaprezentowano podlaskiego SA133 –001[40][41].

Problemy z wózkiem typu 37AN

edytuj
 
Wózek typu 37AN

Pojazdy z rodziny 218M są wyposażone w toczny wózek Jakobsa typu 37AN[3], który został zaprojektowany przez Ryszarda Suwalskiego. Wózek został przebadany przez Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor”, gdzie symulowano jego 30-letnią eksploatację[42], jednak 22 grudnia 2015 doszło do pęknięcia ramy tego wózka w pojeździe SA134-011 należącym do województwa opolskiego[42][43]. Z tego powodu wyłączono z ruchu wszystkie SA134 w województwie[43] i zdecydowano o wymianie wózków na nowe[44]. Wszystkie dwuczłonowe pojazdy rodziny 218M przechodziły wzmożone kontrole wózków co 14 dni. Do połowy lutego 2016 wyłączono w sumie 12 zespołów. Do tego czasu m.in. Koleje Dolnośląskie wysłały do producenta dwa pojazdy (serii SA132 i SA134) celem wymiany podejrzanych o uszkodzenie wózków na nowe[42]. 19 lutego, w związku z powyższą sytuacją, Urząd Transportu Kolejowego opublikował alert bezpieczeństwa w Systemie Informacji Bezpieczeństwa zarządzanym przez Europejską Agencję Kolejową[45].

Podobne problemy wystąpiły również w 3-członowych pojazdach serii SA136, w których zastosowano te same wózki[46].

Konstrukcja

edytuj

Spalinowe zespoły trakcyjne rodziny 218M to dwuczłonowe, jednoprzestrzenne pojazdy napędzane silnikami diesla. Rodzina powstała poprzez rozwinięcie konstrukcyjne jednoczłonowych Pesa 214M[3]. Wykorzystano także doświadczenie nabyte przy budowie 13WE[47].

Napęd

edytuj
 
Kabina maszynisty w SA132-008

Prototyp rodziny (218M) posiada jeden silnik spalinowy umieszczony w członie A. Pojazd otrzymał taką samą jednostkę napędową jak typ 214M przy większych gabarytach i pojemności składu. Kolejne pojazdy zdecydowano się produkować z dwoma układami napędowymi, po jednym w każdym członie. Taka konfiguracja poprawiła właściwości trakcyjne pojazdu, zmniejszyła możliwość całkowitego unieruchomienia jednostki na szlaku – w przypadku defektu jednego z silników możliwa dalsza jazda przy wykorzystaniu drugiego z nich[10], a także spowodowała zmniejszenie średniego zużycia paliwa[12]. Dwa zbiorniki mieszczą po 580 l (218Ma, 218Mb, 218Md), 650 l (218Md Mińsk-2), bądź 750 l (218Mc) paliwa każdy[2].

Każdy zespół napędowy składa się z silnika spalinowego i turboprzekładni. Zespół napędowy połączony jest wałem napędowym z przekładnią osiową pośrednią na pierwszym zestawie kołowym wózka napędowego. Dalej, za pomocą kolejnego wału, moc z przekładni osiowej pośredniej przenoszona jest do przekładni osiowej końcowej na drugim zestawie kołowym wózka napędowego[2]

Możliwa jest trakcja wielokrotna do 3 pojazdów, także z pojazdami rodziny 214M[48].

Wózki i zawieszenie

edytuj

Każdy z 218Mx porusza się na trzech dwuosiowych wózkach. W pierwszym egzemplarzu rodziny (218M SA131-001) skrajne wózki są identyczne ze stosowanymi w Pesa 214M – napędowy: JBg 3964 i toczny: JBg 3965[3][2]. Dodatkowo zastosowano toczny wózek Jakobsa typu 37AN (wspólny dla obu członów)[3]. W kolejnych pojazdach wózek toczny typu JBg został zastąpiony przez drugi wózek napędowy JBg 3964[1]. Rozstaw czopów skrętu wynosi 17,2 m[2].

Zawieszenie pojazdów posiada dwa stopnie usprężynowania. Pierwszym są elementy metalowo-gumowe, natomiast drugim sprężyny pneumatyczne, za pomocą których pudło jest przymocowane do wózków[2].

Pudło

edytuj

218Mx były produkowane z trzema kształtami nadwozia. Pierwszy, wprowadzany od 2005 do 218M, 218Mb i 218Ma (do SA132-007) był zbliżony do 214Ma i późnych 214M. Pierwsza zmiana nastąpiła w 2006, wraz z wprowadzeniem do produkcji SA133 (218Mc)[3]. Później podobną bryłę nadwozia można było także zobaczyć w pojazdach SA132 od numeru 008 wzwyż (218Mb) i SA134 (218Md). Jeszcze inny wygląd zewnętrzny mają SZT sygnowane przez ZNTK „Mińsk Mazowiecki” (SA134-015 ÷ 029). Wśród nich dodatkowo wyróżniają się egzemplarze SA134-026 ÷ 029 brakiem osłon wózków i przeniesieniem czołowego wyświetlacza kierunkowego nad kabinę maszynisty[49]. Szkielet pojazdów z rodziny 218M jest stalowy spawany, a poszycie aluminiowe, klejone do konstrukcji. Wytrzymałość konstrukcji jest zgodna z normą PN-EN 12663 (kat. PIII). Zastosowano drzwi odskokowo-przesuwne[2].

 
218M (SA131-001)
 
218Ma (SA132-008)
 
218Mb (SA132-002)
 
218Mc (SA133-003)
 
218Md (SA134-005)
 
218Md Mińsk 2 (SA134-020)


Przestrzeń pasażerska

edytuj

Pociąg przystosowany jest do obsługi osób niepełnosprawnych, posiada wejścia szerokości 1300 mm, około 50% niskiej podłogi (600 mm od główki szyny), rampę wjazdową i odpowiednio przystosowaną toaletę (w układzie zamkniętym)[1]. Do ogrzewania pojazdów wykorzystywane jest ciepło pochodzące z systemu chłodzenia silników, agregat grzejny Webasto Thermo 350 i dodatkowo elektryczne nawiewy zamontowane w przedsionkach drzwiowych[2]. Szczegółowa aranżacja wnętrza, monitoring i klimatyzacja są dostosowywane do wymogów zamawiającego. Rodzaj użytych materiałów różni się także między wersjami sygnowanymi przez Pesę a podpisywanymi przez ZNTK Mińsk Mazowiecki (vide: zdjęcia SA134-006 i -024 Kolei Dolnośląskich poniżej). Fotele różne są w pojazdach kupionych przez poszczególne województwa.

 
SA132-008 posiada 175 miejsc siedzących
 
SA134-006 Pesa
część wysokopodłogowa
 
SA134-024 Mińsk 2
część wysokopodłogowa
 
SA134-006 Pesa
Przestrzeń wielofunkcyjna
 
SA134-024 Mińsk 2
Przestrzeń wielofunkcyjna


Bezpieczeństwo

edytuj

218Mx posiadają standardowe urządzenia automatyki bezpieczeństwa pociągu: czuwak aktywny, samoczynne hamowanie pociągu, Radio-Stop, a także są wyposażone w sygnalizację pożarową[2].

Szczegółowa charakterystyka podtypów

edytuj
Typ Seria Układ
osi		 Liczba
silników		 Typ
silnika		 Moc
pojedynczego
silnika		 Typ
przekładni		 Masa
służbowa		 Liczba
drzwi
na stronę		 Liczba
miejsc
siedziących		 Liczba
wyprodukowanych
sztuk
218M SA131 B'2'2' 1 Iveco
V8 SVQE283 		500 kW Voith T212 bre
(hydrauliczna) 		81 t 3 118 1 [3][50][51]
218Ma[i] SA132 B'2'B' 2 MTU
6H1800R81 		350 kW ZF 5-HP600R
(hydr.-mech.) 		74,6 t / 83 t
(różne źródła) 		2 140-175 11 [3][4][52]
218Mb SA132 B'2'B' 2 MTU
6H1800R80[ii]
6H1800R81[iii] 		350 kW ZF 5-HP600R
(hydr.-mech.) 		78,5 t 3 164 4 [3][53][54]
218Mc SA133
(001-020) 		B'2'B' 2 MAN
D2876LUE623 		382 kW Voith T211 bre
(hydrauliczna) 		82 t 2 134-146 20 [3][50][55]
SA133
(021-024) 		Voith
R2876T3-390 		390 kW Voith 82 t 120 4 [5][56]
218Md SA134
(001-014) 		B'2'B' 2 MTU
6H1800 R83P 		350/360 kW
(różne źródła) 		ZF 5-HP902
(hydr.-mech.) 		76 t 2 134 14 [9][1][10][57]
218Md
Mińsk 2 		SA134
(015-025) 		B'2'B' 2 MTU
6H1800 R83P 		360 kW ZF 5-HP902 76 t 2 120-134 11 [58][59]
  1. ↑ Pojazdy oznaczone jako SA132 008–015 mają inną konstrukcję pudła (taką jak w 218Mc).
  2. ↑ w SA132-005
  3. ↑ w SA132-006 i -007

Modernizacje

edytuj

Dolnośląskie

edytuj

W 2015 roku podczas naprawy rewizyjnej jeden z dolnośląskich SA134 został wyposażony w ładowarki USB. Z uwagi na specyfikę instalacji elektrycznej nie można było zamontować w nim typowych gniazdek elektrycznych[60].

W roku 2017 jeden z dolnośląskich SA134, o numerze 005 został poddany naprawie rewizyjnej (P4). Zakres prac objął m.in. wymianę systemu informacji pasażerskiej, foteli pasażerskich na nowe, montaż ładowarek USB oraz zmianę malatury zewnętrznej[61]. Ponadto jego konstrukcja pudła została oklejona folią odblaskową[62]. Do końca roku podobną modernizację mają przejść także SA134-003, SA134-004 oraz jeden jednoczłonowy SA135-003[63].

Lubelskie

edytuj

W październiku 2015 roku samorząd podpisał z Pesą umowę na modernizację SA134-015 ÷ 019. W ramach tej modernizacji ma nastąpić: modernizacja systemu informacji pasażerskiej, wymiana zgarniaczy torowych z laminatowanych na stalowe, modernizacja monitoringu pojazdu, zabezpieczenie zasilaczy buforowych, zabudowa osłon filtrów oleju[64][65].

Lubuskie

edytuj

Przewozy Regionalne udzieliły 22 listopada 2013 zamówienia producentowi na modernizację lubuskiej jednostki SA133-003 przy okazji naprawy rewizyjnej poziomu P4. A 11 września 2014 Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego udzielił Pesie zamówienia na modernizacją SA133-007 połączoną z naprawą poziomu P4[66][67].

W opisie zamówień wskazano na konieczność zmiany części zastosowanych fabrycznie rozwiązań:

  • wymiana przekaźników ciśnieniowych typu WDM na typ Moller, wymiana zaworów typu EV-3 (SHP, CA, RADIOSTOP) – na zawory bezpieczeństwa firmy Knorr, lub równoważne, wymiana zaworu EV-5 hamulca sprężynowego na zawór z reduktorem firmy Dako lub równoważne,
  • montaż osuszaczy powietrza (po jednym na człon),
  • wymiana systemu monitoringu,
  • przebudowa odpływów wody z dachu,
  • montaż manometrów drugiego wózka napędowego oraz tocznego w każdej z kabin,
  • wymiana nagrzewnic na nagrzewnice o większej mocy w kabinie maszynisty,
  • montaż hamulca bezpieczeństwa na pulpicie każdej kabiny,
  • dostosowanie pojazdu do obowiązujących przepisów prawa w zakresie systemu informacji pasażerskiej i tablic kierunkowych[66][68].

W lipcu 2015 Urząd Marszałkowski podpisał z Pesą umowę na modernizację SA133-008, zakres modernizacji jest podobny jak wcześniejszych modernizacji[69]. Natomiast w listopadzie 2016 na modernizację (obejmujący m.in. osuszacze powietrza, system monitoringu, system automatycznego liczenia pasażerów i system informacji pasażerskiej) SA133-006[70].

W sierpniu 2017 UM ogłosił przetarg na wykonanie przeglądu poziomu PU4 jednostek SA134-020 ÷ 021 wraz z modernizacją systemu informacji pasażerskiej[71]. 23 października UM podpisał z przedsiębiorstwem ASO Mieczkowski umowę na wykonanie tego zadania[72]. 28 marca 2018 firma przekazała pierwszy gotowy egzemplarz[73].

Opolskie

edytuj

W maju 2017 roku Urząd Marszałkowski województwa opolskiego ogłosił przetarg na naprawę rewizyjną wszystkich pięciu SA134, połączoną m.in. z wymianą systemu informacji pasażerskiej i zmianą malatury. Realizacji zamówienia podjęła się Pesa[74].

Podlaskie

edytuj

1 października 2015 Urząd Marszałkowski podpisał z Pesą umowę na naprawę rewizyjną połączoną z modernizacją SA133-001 i 002[75][76].

Podkarpackie

edytuj

Na początku listopada 2015 województwo ogłosiło przetarg na doposażenie SA134-022 w automaty biletowe[77].

Wielkopolskie

edytuj

2 marca 2015 Urząd Marszałkowski podpisał z Pesą umowę na naprawę rewizyjną połączoną z modernizacją SA132-001, 003 i 004[78]. Modernizacja obejmuje wymianę foteli, montaż rolet i rozbudowę systemu informacji pasażerskiej[79]. 30 października UM podpisał z Pesą umowę rozszerzająca zamówienie o naprawę SA132-013[80].

W czerwcu 2016 Urząd Marszałkowski podpisał z Pesą umowę na modernizację SA132-008 ÷ 012. W ramach tego zamówienia trzy pojazdy mają zostać wyposażone w klimatyzację, we wszystkich pojazdach ma zostać wprowadzona diagnostyka online, zainstalowany nowy monitoring i system informacji pasażerskiej. W pojazdach ma zostać zmniejszona liczba miejsc do 128 (w tym 10 uchylnych) oraz ma pojawić się przedział służbowy, stojaki dla rowerów i przewijaki dla niemowląt w toaletach[81][82].

W lutym 2018 UM podpisał z Pesą umowę na modernizację SA132-014 obejmującą: wymianę systemu klimatyzacji, modernizację układu pneumatycznego, wymianę foteli pasażerskich, modernizację systemu monitoringu i systemu informacji pasażerskiej, montaż rolet okiennych, modernizację układu hamulcowego, układu ATM oraz przedziału WC, dachu, układu ogrzewania oraz systemu sterowania i diagnostyki[83][84]. W styczniu 2019 podpisano umowę na modernizację SA134-010 o podobnym zakresie[85].

Eksploatacja

edytuj
Właściciel Przewoźnik Typ Seria Numery Lata dostaw Liczba
Arriva RP 218Md SA134 001 ÷ 002 2007 6 [86]
218Mc SA133 021 ÷ 024 2012 [86]
Dolnośląskie Koleje Dolnośląskie 218Mb SA132 002 2006 9 [14]
218Md SA134 003 ÷ 007, 023 ÷ 025 2008–2011 [86]
Lubelskie Polregio 218Md SA134 015 ÷ 019, 026 ÷ 028 2010, 2013 8 [86]
Lubuskie Polregio 218Mc SA133 003, 006 ÷ 008 2006–2008 6 [86]
218Md SA134 020 ÷ 021 2011 [86]
Małopolskie Polregio 218Mc SA133 004 i 005 2007 2 [86]
Opolskie Polregio 218Md SA134 009, 011 ÷ 014 2008–2009 5 [86]
Podkarpackie Polregio 218Md SA134 022, 029 2011, 2014 2 [86]
Podlaskie Polregio 218Mc SA133 001 ÷ 002, 009 ÷ 012, 019 ÷ 020 2006, 2009, 2011 8 [86]
Pomorskie Polregio 218M SA131 001 2005 8 [86]
218Mb SA132 005 ÷ 007 2006 [86]
218Mc SA133 025 ÷ 028 2015 [87]
Polregio/PKP SKM[b] 218Mc SA133 029 ÷ 031 2015 3 [37][88][89][90][91]
Warmińsko-mazurskie Polregio 218Mc SA133 013 ÷ 018 2009–2010 6 [86]
Wielkopolskie Koleje Wielkopolskie 218Ma SA132 001, 003, 004, 008 ÷ 011, 013 ÷ 015 2005–2007 12 (13)[c] [86][92][20]
218Md SA134 008, 010 2008 [86][93]
Łączna liczba: 76

Arriva RP

edytuj
 
SA134-001 Arrivy RP

Arriva RP otrzymała w grudniu 2007 dwa zakupione od Pesy pojazdy 218Md, oznaczone jako SA134-001 i -002[21].

Kontrakt z Pesą Bydgoszcz na dostawę kolejnych pojazdów dla tego przewoźnika (czterech 218Mc) podpisano 8 listopada 2011[33]. Uroczyste przekazanie pierwszych pojazdów (SA133-021 i -022) miało miejsce 30 listopada 2012. Oficjalni goście przejechali nowymi pojazdami trasę Bydgoszcz – Chełmża – Toruń. Na stacji Toruń Wschodni odbyła się prezentacja dla szerszej publiczności[94].

22 lutego 2017 jedna z jednostek Arrivy została tymczasowo użyczona PKP Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście do obsługi Pomorskiej Kolei Metropolitalnej[95]. W 2018 SA134-001 i 002 były dzierżawione przez Koleje Wielkopolskie[96]. Natomiast w marcu 2022 jednostkę SA134-001 wydzierżawiono Kolejom Dolnośląskim[97].

Dolnośląskie

edytuj
 
Dolnośląski SA134-004

Pojazd typu 218Mb (SA132-002) został przekazany województwu po serii jazd promocyjnych w lutym 2006[39][14].

16 lipca 2007 Dolnośląski Urząd Marszałkowski złożył kolejne zamówienie, które objęło 5 dwuczłonowych i 3 jednoczłonowe (Pesa 214M) pojazdy spalinowe[22]. Pierwszy z pięciu zamówionych zespołów serii SA134 (nr 003) został zaprezentowany 23 stycznia 2008 na wrocławskim dworcu. Kolejny (SA134-004) dostarczono zamawiającemu na początku lutego 2008. Obydwa pociągi skierowano do obsługi połączeń Jelenia Góra – Węgliniec – Zielona Góra, Jelenia Góra – Węgliniec – Zgorzelec/Bolesławiec i Legnica – Jelenia Góra[98]. Później dostarczono kolejne trzy dwuczłonowce (SA134-005, SA134-006 i SA134-007)[99].

14 grudnia 2008 roku wszystkie będące dotychczas udostępnione spółce Przewozy Regionalne pojazdy (dwa Kolzam 212M, cztery Pesa 214M oraz sześć Pesa 218M) zostały przekazane debiutującym Kolejom Dolnośląskim[100]. 5 grudnia 2009 KD reaktywowały linię Kłodzko – Wałbrzych do której obsługi skierowały między innymi SA132-002[99].

27 maja 2010 udzielono zamówienia ZNTK „Mińsk Mazowiecki” na dostawę kolejnych pojazdów dla Kolei Dolnośląskich: 3 dwuczłonowych 218M oraz 6 jednoczłonowych 214M[29]. 4 maja 2011 ZNTK „Mińsk Mazowiecki” przekazały przewoźnikowi pierwszy z zamówionych dwuczłonowców – SA134-023[101].

Dolnośląski SA132-002 został w dniach 17-22 lutego 2006 wykorzystany przez producenta do jazd pokazowych w małopolskim, śląskim, opolskim i lubuskim[14], a 25 lutego 2006 kursował między Toruniem a Bydgoszczą w ramach promocji pomysłu Szybkiej kolei miejskiej BiTCity[102].

12 grudnia 2012 dolnośląski SA134-006 relacji Kłodzko – Legnica zderzył się z koparką w Pasiecznej[103].

Pod koniec marca 2020 roku podjęto decyzje o dzierżawie szynobusu SA132-002 dla PKP SKM Trójmiasto w zamian za EN57AKM-1718. 27 marca pojazd wyruszył z bazy Kolei Dolnośląskich w Legnicy do Gdyni Cisowej, a następnego dnia trafił do przewoźnika[104][105]. Po roku eksploatacji w kwietniu 2021 roku szynobus wrócił do Kolei Dolnośląskich[106]. W październiku 2021 roku nastąpiła kolejna wymiana w której to wypożyczono SA134-023 w zamian za ponownie EN57AKM-1718[107].

2 lipca 2022 rozpoczęto eksploatację jednostek SA134 ciągnących wagon towarowy przeznaczony do przewozu rowerów[108].

Lubelskie

edytuj
 
Lubelski SA134-016

3 grudnia 2009 przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie podpisali umowę na dostarczenie pięciu spalinowych zespołów trakcyjnych przez konsorcjum Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Mińsk Mazowiecki” oraz spółki Pesa. Pojazdy zamówiono z myślą o obsłudze trzech tras, z Lublina do Stalowej Woli, Lubartowa i lotniska w Świdniku[27]. 24 czerwca 2010 nastąpiło przekazanie Lubelskiemu Zakładowi Przewozów Regionalnych pierwszego z pięciu 218Md Mińsk 2. Pojazdy w ZNTK „Mińsk Mazowiecki” zamówił Urząd Marszałkowski w Lublinie[109]. Ostatni, piąty pojazd dostarczono do Lublina w nocy z 14 na 15 grudnia tego samego roku[110]. Oprócz tras w samym macierzystym województwie pociągi skierowano także do obsługi połączenia międzywojewódzkiego z Lublina do Rzeszowa[111], które obsługiwały wraz z podkarpackimi SA135[112], jednak połączenia te w grudniu 2012 zostały zlikwidowane[113].

9 października 2012 podpisano umowę z konsorcjum Pesy i ZNTK „Mińsk Mazowiecki” na dostawę kolejnych 3 egzemplarzy, z których pierwszy miał zostać dostarczony w kwietniu, a ostatni najpóźniej we wrześniu 2013[34].

26 lutego 2013 lubelski SA134-019 relacji Zamość – Rejowiec zderzył się z samochodem osobowym, w wyniku czego pojazd częściowo spłonął[114]. W połowie 2013 roku pojazd przetransportowano do producenta[115], a 24 czerwca 2014 podpisano umowę na jego odbudowę[116].

2 kwietnia 2013, wraz z uruchomieniem przewozów pasażerskich na linii Lublin-Lubartów, uroczyście zaprezentowano SA134-026 dla województwa lubelskiego[117]. Później dostarczono kolejne dwa pojazdy (SA134-027 i SA134-028)[118].

Lubuskie

edytuj
 
Lubuski SA133-003

11 września 2006 Marszałek Województwa Lubuskiego podpisał umowę z Pesą Bydgoszcz na wykonanie i dostawę czterech autobusów szynowych z napędem spalinowym. Pierwszy pojazd dostarczono 2 grudnia 2006 do Zielonej Góry. Tydzień później, 10 grudnia nowy SZT został użyty do wznowienia połączeń na trasach Żagań (stacja kolejowa) – Szprotawa – Niegosławice i Żary – Iłowa – Węgliniec (były zawieszone od 2002) i uruchomienia dodatkowych kursów na odcinku Zielona Góra – Żary. Drugi pojazd, SA133-006 dostarczony 30 czerwca 2007, na części tras zastąpił starszy tabor, ale także został użyty do zwiększenia częstości połączeń na trasie Krzyż – Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn. SA133-007, dostarczony 10 września 2007 jako trzeci lubuski 218Mc, umożliwił (od rozkładu jazdy 2007/08) zwiększenie częstotliwości połączeń na trasie Tuplice – Żary – Żagań – Szprotawa – Niegosławice i wprowadzenie nowego bezpośredniego połączenia Zielona Góra – Żary – Iłowa – Jelenia Góra. Ostatni SZT z tego zamówienia (SA133-008) został odebrany 20 lutego 2008 i został skierowany na trasę Krzyż – Gorzów Wlkp. – Kostrzyn[19].

14 października 2010 podpisano nową umowę, na dostarczenie dwóch 218Md dla województwa lubuskiego przez ZNTK „Mińsk Mazowiecki”[30]. Nowe SZT zamówiono, aby uzupełnić tabor do obsługi połączeń Krzyż – Gorzów Wlkp. – Kostrzyn[30]. Pojazdy zostały przekazane do eksploatacji 17 (SA134-020) i 30 (SA134-021) marca 2011[119].

1 stycznia 2014 na trasie Gorzów Wielkopolski – Drezdenko w okolicach miejscowości Santok doszło do zapalania się izolacji kanału grzewczego pod podwoziem SA133–007[120]. 6 stycznia pojazd został ponownie włączony do ruchu[121].

Małopolskie

edytuj
 
Małopolski SA133-005

6 lipca 2006 zawarto umowę między województwem małopolskim a firmami Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz i BRE Leasing na dostawę dwóch pojazdów typu 218Mc i czterech typu 308B w formie leasingu operacyjnego[18]. Pierwszy z zamówionych 218Mc dla województwa małopolskiego (SA133-004) został oficjalnie zaprezentowany 21 lutego 2007 na dworcu Kraków Główny[122], a 2 marca zaczął obsługiwać linię do portu lotniczego Kraków-Balice[123]. W 2014 roku ze względu na elektryfikację linii do lotniska wszystkie małopolskie SA133 oraz SA109 zostały wypożyczone Pomorskiemu oddziałowi PR[124][125].

W połowie 2016 roku skończył się 10-letni okres leasingu jednostek SA133 i zgodnie z zawartą opcją w umowie, województwo zdecydowało się na ich wykup na własność[18].

21 lutego 2017 jedna z małopolskich jednostek użytkowanych przez pomorski oddział PR została tymczasowo użyczona PKP Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście do obsługi Pomorskiej Kolei Metropolitalnej[126].

Opolskie

edytuj
 
Opolski SA134-012 (rok 2009)
 
Opolski SA134-012 (rok 2018)

Umowę na dostarczenie 5 sztuk 218Md podpisano 9 lipca 2008[23]. Pierwszy pojazd dostarczono 16 grudnia 2008[127], ostatni 29 września 2009[128]. Tego samego dnia odbyła się uroczysta prezentacja zespołu serii SA134 na dworcu Opole Główne, a następnie przejazd tego SZT do stacji Lewin Brzeski, gdzie kontynuowano uroczystość[129]. Nowe pojazdy przeznaczono do obsługi połączeń Kędzierzyn-Koźle – Nysa – Brzeg, Opole – Nysa i Opole – Kluczbork[130]. 22 grudnia 2015 pojazd SA134-011 wykoleił się pod Komprachcicami. Jedna oś wózka znalazła się poza torem wskutek pęknięcia ramy. Po wypadku Przewozy Regionalne zdecydowały się wyłączyć wszystkie pojazdy tego typu, za które uruchomiona została początkowo autobusowa komunikacja zastępcza, a później również skład zastępczy z lokomotywą SU42 i wagonami piętrowymi[43]. Na początku lutego przewoźnik podjął decyzję o wymianie wózków, we wszystkich 5 zespołach SA134[44]. 14 kwietnia pociągi powróciły na trasę Kluczbork – Opole[131]. 7 kwietnia 2017 w pojeździe SA134-014 podczas przeglądu wykryto kolejne pęknięcie[132].

Podkarpackie

edytuj
 
SA134-022 (z prawej)
 
SA134-029

19 października 2010 województwo podkarpackie podpisało z ZNTK „Mińsk Mazowiecki” umowę na dostawę jednego 218M[31], który (oznaczony jako SA134-022) został dostarczony w marcu 2011. W pierwszej połowie 2011 roku ZNTK dostarczył również 5 jednoczłonowych SA135. Dostarczenie 6 nowych pojazdów spowodowało ograniczenie częstotliwości konieczności stosowania komunikacji zastępczej oraz pozwoliło na uruchomienie bezpośredniego połączenia Rzeszów – Lublin i Rzeszów – Stalowa Wola Rozwadów[133].

21 sierpnia 2013 podpisano umowę na dostarczenie kolejnego spalinowego zespołu trakcyjnego przez konsorcjum złożone z ZNTK „Mińsk Mazowiecki” i Pesy Bydgoszcz[35]. 4 marca 2014 kursowanie rozpoczął drugi podkarpacki 218M, oznaczony jako SA134-029. Skierowano go na te same trasy co pierwszego podkarpackiego 218M[134].

Pojazd SA134-022 posiada dopuszczenie do kursowania po słowackiej sieci kolejowej, dzięki czemu 27 sierpnia 2016 mógł zostać wykorzystany do obsługi specjalnego kursu Rzeszów – Medzilaborce[135][136]. W lutym 2017 jednostka otrzymały stałe dopuszczenie do kursowania po słowackiej sieci kolejowej[137].

Podlaskie

edytuj
 
Podlaski SA133-019

28 czerwca 2006 Pesa zawarła umowę z województwem podlaskim na dostawę dwóch 218Mc, pierwszy z nich (SA133-001) został dostarczony 4 października, a drugi (SA133-002) 11 listopada[17]. Pojazdy przeznaczono do obsługi trasy z Białegostoku do Suwałk[138].

Podpisanie umowy z Pesą Bydgoszcz na dostawę kolejnych (czterech) zespołów 218Mc nastąpiło w dniu 4 marca 2009. Pierwszy z zamówionych SZT został dostarczony w dniu 31 maja 2009. Kolejne pojazdy przyjeżdżały do Białegostoku 30 czerwca i 24 lipca. Ostatni pojazd z tego zamówienia producent przekazał 2 września 2009. Zakupy były dofinansowane z RPO Województwa Podlaskiego[25].

Trzecie zamówienie na dwuczłonowe SZT z Pesy dla Podlaskiego objęło dwa pojazdy 218Mc. Umowę na dostarczenie tych pojazdów w styczniu 2011 podpisano 26 listopada 2010 w Białymstoku[32].

5 maja 2016 odbył się przejazd techniczny dwóch połączonych jednostek SA133 do Kowna na Litwie. Powodem przejazdu były przygotowania do uruchomienie transgranicznego kursu Białystok – Kowno[139]. Połączenie to zostało ostatecznie uruchomione 17 czerwca[140].

Pomorskie

edytuj
 
Pomorski SA131-001
 
SA133-030 obsługujący PKM

7 grudnia 2004 Pesa podpisała z województwem pomorskim pierwszą umowę na dostawę pojazdu z rodziny 218M. W ramach tego zamówienia województwo zamówiło również 2 jednoczłonowe 214M[11][12]. 4 grudnia 2005 pojazd został przekazany PR Gdynia i został skierowany na testy na różnych trasach niezelektryfikowanych w województwie pomorskim, a także na trasach z Czerska i Chojnic do Laskowic Pomorskich[141]. W grudniu 2005 rozpoczął służbę na pomorskich torach, obsługując m.in. trasy Gdynia Główna – Hel i Gdynia Główna – Kościerzyna[39]. Nowy zespół trakcyjny dołączył do wcześniej eksploatowanych w tym województwie pojazdów serii SA101, SA103 (Pesa 214Ma) i SA109 (Kolzam Regiovan). Mając większą od nich pojemność miał poprawić komfort podróży na odcinkach o dużej popularności wśród pasażerów[47].

30 maja 2006 pomorskie podpisało umowę na trzy kolejne SZT 218Mb. Pojazdy serii SA132 (nr 005, 006 i 007) dostarczano od października do grudnia 2006[16][12]. Ze względu na dofinansowanie z SPOT nowe zespoły mogły być wykorzystywane tylko na trasach Gdynia Główna – Władysławowo – Hel i Gdynia – Kościerzyna – Chojnice[142].

Dwuczłonowe składy były zbyt małe na obsługę połączeń Gdynia – Kościerzyna i Gdynia – Hel. Samorząd wojewódzki ogłosił przetarg na bardziej pojemne składy. Nowe trójczłonowe SZT wyprodukowane przez Newag (221M serii SA138) wyparły dotychczas używane pojazdy. Pojazdy z Bydgoszczy zostały przekierowane na inne linie[143].

24 kwietnia 2014 samorząd podpisał z Pesą umowę na dostawę 4 sztuk SA133 (typ 218Mc)[36]. Pierwszy z pojazdów dostarczono pod koniec lipca 2015[144], a 3 września został zaprezentowany na stacji w Malborku[145]. We wrześniu wszystkie 4 pojazdy rozpoczęły kursowanie na linii Malbork – Grudziądz[87]. Zakup został współfinansowany w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej[36].

2 września 2014 pomorski samorząd podpisał z Pesą umowę na dostawę 3 sztuk typu 218Mc i 7 sztuk 3-członowych SZT typu 219M do obsługi Pomorskiej Kolei Metropolitalnej[37][146]. Dostawy miały rozpocząć się w grudniu 2014 a zakończyć w maju 2015. Na mocy podpisanych aneksów przesunięto czas dostaw na okres od 20 kwietnia do 31 sierpnia 2015[147]. W zamian za opóźnienie realizacji kontraktu producent doposażył jednostki w superkondensatory i wysuwane stopnie zewnętrzne. W kwietniu 2015 pierwszy pojazd trójczłonowy był gotowy i posiadał homologację[148]. 1 września 2015 uruchomiono została linia PKM[149], której operatorem została spółka PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście[144]. W krótkim okresie przed otwarciem PKM pojazdy były użytkowane przez Przewozy Regionalne i obsługiwały inne linie w województwie[150]. Dostawy wszystkich 10 jednostek do obsługi PKM zakończono w grudniu[88]. W grudniu 2022 obsługę linii PKM wraz z dedykowanym taborem spalinowym przejęło Polregio[151].

Warmińsko-mazurskie

edytuj
 
Warmińsko-mazurski SA133-013

24 kwietnia 2009 podpisano pierwszy kontrakt na dostarczenie SZT trzech typu 218Mc[26]. Uroczyste przekazanie pierwszego 218Mc odbyło się 30 listopada 2009 w Elblągu[55], drugiego przekazano 5 stycznia w Ełku, a trzeciego 6 stycznia 2010 w Olsztynie[152]. Pojazdy zakupiono do obsługi połączeń z Olsztyna do Elbląga, Ełku i Piszu[152].

Druga umowa z Pesą Bydgoszcz również objęła dostawę trzech pojazdów typu 218Mc. Kontrakt na to zamówienie, finansowane z leasingu operacyjnego, podpisano 20 maja 2010[28]. Wszystkie zespoły zostały dostarczone przed końcem 2010. Wprowadzono je do pracy we wspólnych obiegach z trzema wcześniej kupionymi 218Mc, m.in. przy obsłudze połączeń na reaktywowanych trasach Olsztyn Główny – Pisz – Ełk i Braniewo – Bogaczewo – Elbląg. Pojazdy z nowej dostawy nie pokryły w pełni zapotrzebowania województwa na tabor tej pojemności. Na torach Warmii i Mazur wciąż można było spotkać jednoczłonowe 214M z doczepionymi wagonami serii Bh[153].

21 stycznia 2016 uruchomiono połączenie Olsztyn Główny – Szymany Lotnisko do którego obsługi skierowany pojazdy SA133 oraz SA106 będące własnością województwa[154].

Wielkopolskie

edytuj
 
Wielkopolski SA132-003

10 maja 2005 Pesa podpisała z województwem wielkopolskim umowę na dostawę jednego SA132[13], który został dostarczony 22 grudnia 2005[92]. Jako większy od będących w posiadaniu województwa autobusów szynowych został skierowany na najbardziej obciążone linie obsługiwane przez tabor spalinowy, m.in. do Wągrowca[155].

29 marca 2006 przedstawiciele wielkopolskiego urzędu marszałkowskiego zawarli z Pesą Bydgoszcz umowę na dostarczenie 2 sztuk pojazdów typu 218Ma. Umowa przewidywała 4-miesięczny czas realizacji zamówienia[15]. Pierwszy z nich (SA132-003) producent uroczyście przekazał 31 maja 2006 na dworcu Poznań Główny[156].

22 grudnia 2006 w urzędzie marszałkowskim w Poznaniu podpisana została umowa na dostarczenie kolejnych 8 pojazdów tego typu. Pierwszy z zamówionych pojazdów (SA132-008) został przekazany do eksploatacji 15 marca 2007, a ostatni (SA132-015) 27 listopada 2007. Zakup pojazdów był współfinansowany (ok. 40% wartości zamówienia) z Sektorowego Programu Operacyjnego Transport[20].

24 lipca 2008 w urzędzie marszałkowskim w Poznaniu zawarto umowę na dostarczenie przez Pesę dwóch zespołów typu 218Md[24]. Oba pojazdy zostały przekazane do użytkowania w grudniu 2008[93].

1 czerwca 2011 rozpoczęły działanie Koleje Wielkopolskie. W skład ich floty weszło wszystkie 13 sztuk wielkopolskich pojazdów rodziny 218M[157].

12 lutego 2013 w Czerwonaku doszło do zderzenia SA132-010 z samochodem dostawczym, wskutek czego na kilkanaście godzin wstrzymano ruch na linii 356 na odcinku Czerwonak – Owińska[158]. 8 marca również SA134-010 relacji Gołańcz – Poznań zdarzył się z samochodem osobowym[159]. M.in. ze względu na te zdarzenia przewoźnik był zmuszony wypożyczyć lokomotywę SU42 wraz z wagonem Bmnopux od Przewozów Regionalnych[159].

19 kwietnia 2016 w Karolewie na trasie Poznań – Wągrowiec doszło do zderzenia SA132-003 z ciężarówką, która zatrzymała się na przejeździe kolejowo-drogowym. W wypadku nie było ofiar; maszynista na 3 sekundy przed uderzeniem uruchomił nagłe hamowanie i przebiegł przez przedział pasażerski, każąc położyć się pasażerom na podłodze pojazdu (nagranie z przebiegu wypadku zostało następnie spopularyzowane w Internecie)[160].

29 kwietnia 2020 roku jednostka SA132-012 uległa zderzeniu na przejeździe kolejowo-drogowym z ciągnikiem siodłowym w Bolechowie, którego kierowca nie zatrzymał się na przejeździe mimo opuszczonych rogatek i sygnału o nadjeżdżającym pociągu[161]. W wyniku wypadku jedna z kabin uległa zniszczeniu, a pojazd doznał poważnych uszkodzeń co spowodowało, że urząd marszałkowski województwa wielkopolskiego postanowił nie naprawiać pojazdu[162]. W zamian za zniszczony pojazd województwo wielkopolskie zakupiło używanego Linka, który już wcześniej pracował w Kolejach Wielkopolskich[163].

Nagrody i wyróżnienia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Tylko 218Mc Arriva RP
  2. ↑ Jednostki dedykowane obsłudze linii PKM.
  3. ↑ Jednostka SA132-012 została zniszczona w wypadku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Prospekty producenta: SA131-pomorskie, SA132-pomorskie, SA132-dolnośląskie, SA134-dolnoslaskie, SA133-lubuskie, SA133-malopolskie, SA133-podlaskie, SA134-opolskie, SA132-wielkopolskie, SA134-wielkopolskie, SA134-Arriva, SA133_warmaz, pesa.pl, [data dostępu 2012-08-17]
  2. ↑ a b c d e f g h i Pesa – Dokumentacje Systemu Utrzymania: 218Mb KD, 218Md KD (kolejedolnoslaskie.eu), 218Ma KW, 218Md KW (koleje-wielkopolskie.com.pl), 218Mc Lubuskie (bip.lubuskie.pl), Mińsk-2 Lubelskie (przewozyregionalne.pl) [data dostępu 2015-04-21].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw 2007. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2007, s. 170-172. ISBN 978-83-920757-7-6.
  4. ↑ a b Karol Wach: Kolejny szynobus w Wielkopolsce. InfoRail, 2007-04-01. [dostęp 2012-04-24].
  5. ↑ a b Pesa: Zdjęcie prospektu 218Mc Arriva RP. kurier-kolejowy.pl, 2012-11-30. [dostęp 2012-11-30].
  6. ↑ Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz SA Holding. Autobus szynowy do obs³ugi przewozów regionalnych i aglomeracyjnych. „Technika transportu szynowego”. 10/2001, s. 41-42. Emi-press. ISSN 1232-3829. 
  7. ↑ Marek Malczewski. Autobus szynowy Partner. „Świat Kolei”. 5/2003, s. 13. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  8. ↑ Wojciech Szymalski. Szynobusy podbijają Polskę. „Zielone Światło. Biuletyn Centrum Zrównoważonego Transportu”. 1 – lato 2004, s. 4. Stowarzyszenie Zielone Mazowsze. 
  9. ↑ a b Paweł Terczyński. Wagony i zespoły spalinowe w obsłudze ruchu regionalnego na PKP. „Świat Kolei”. 9/2008, s. 12-21. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  10. ↑ a b c Bartosz Kopeć. Zagłębie wynalazków... czyli chojnickie szynobusy (cz. 2). „Przystanek”. 2/2011 (118), s. 5-7, 2011-02-28. Klub Miłośników Pojazdów Szynowych w Poznaniu. ISSN 1730-6388. 
  11. ↑ a b Sprawozdanie z wykonania budżetu województwa pomorskiego za 2005 rok. pomorskie.eu. [dostęp 2014-08-24].
  12. ↑ a b c d e Tabela nr 2 – obecny i prognozowany na dzień 13.12.2009r. przebieg pojazdów.. „Zalacznik nr 6 do SIWZ”, s. 2, 2009-06-22. pomorskie.eu. [dostęp 2017-02-25]. [zarchiwizowane z adresu 2014-02-04]. 
  13. ↑ a b 2. WYDATKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO – 2.4 DZIAŁ 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ. bip.umww.pl. [dostęp 2014-08-24].
  14. ↑ a b c d R. Rusak, G. Kotlarz. Jazda promocyjna SA132-002. „Świat Kolei”. 4/2006, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  15. ↑ a b Dwuczłonowe autobusy szynowe dla Województwa Wielkopolskiego. pesa.pl, 2006-03-29. [dostęp 2012-04-23].
  16. ↑ a b Zamówienie publiczne Nr BOU.333-1/11/2006. nik.gov.pl, 2007-03-16. [dostęp 2014-08-24].
  17. ↑ a b Informacja o Sektorowym Programie Operacyjnym – Transport (SPOT) [online], wrotapodlasia.pl [dostęp 2014-08-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-29].
  18. ↑ a b c Małopolska rezygnuje z EN81. inforail.pl, 2016-08-30. [dostęp 2016-08-30].
  19. ↑ a b Zakup autobusów szynowych w celu wyrównania podaży alternatywnych środków transportu w Lubuskiem Nr projektu SPOT/1.1.2/106/04 [online], lubuskie.pl [dostęp 2012-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-14].
  20. ↑ a b c Zakończenie realizacji Projektu nr SPOT/1.1.2/104/04 „Zakup 8 sztuk autobusów szynowych przeznaczonych do wykonywania regionalnych przewozów pasażerskich”. umww.pl. [dostęp 2014-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-16)].
  21. ↑ a b M. Graff. Pociągi spalinowe w województwie kujawsko-pomorskim. „Świat Kolei”. 5/2008, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  22. ↑ a b Wrocław: Nowe szynobusy z czarnym orłem. inforail.pl, 2007-07-19. [dostęp 2012-10-10].
  23. ↑ a b pesa.pl: Opole: Spalinowe Zespoły Trakcyjne dla Województwa Opolskiego. inforail.pl, 2008-07-10. [dostęp 2012-09-20].
  24. ↑ a b Poznań: Kolejne dwa pojazdy spalinowe dla Wielkopolski. inforail.pl, 2008-08-11. [dostęp 2014-09-22].
  25. ↑ a b Białystok: Kolejny szynobus na podlaskich torach [online], InfoRail, 3 września 2009 [dostęp 2012-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06].
  26. ↑ a b Ryszard Piech: Olsztyn: Pesa dostarczy 3 nowe SZT. inforail.pl, 2009-04-24. [dostęp 2012-09-20].
  27. ↑ a b Aleksandra Dunajska: Szynobusy pojadą na lotnisko. Ale nie tylko. gazetawroclawska.pl, 2009-12-03. [dostęp 2012-04-25].
  28. ↑ a b Trzy SA133 PESY Bydgoszcz dla woj. warmińsko-mazurskiego. rynek-kolejowy.pl, 2010-05-20. [dostęp 2012-04-24].
  29. ↑ a b Zakup autobusów szynowych dla Samorządu Województwa Dolnośląskiego według 2 zadań. bip.umwd.dolnyslask.pl. [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-24)].
  30. ↑ a b c Katarzyna Fedro: Więcej szynobusów na lubuskich torach. lubuskie.pl, 2011-03-18. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)].
  31. ↑ a b Zamówienie publiczne – 340747-2010. ted.europa.eu, 2010-11-15. [dostęp 2014-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)].
  32. ↑ a b Pesa S.A: Podlasie – umowa z Pesą na 2 pojazdy SA 133. kurier-kolejowy.pl, 2010-11-26. [dostęp 2012-04-24].
  33. ↑ a b Pesa, DS: Arriva RP z szynobusami PESY. Kurier Kolejowy .eu, 2011-11-09. [dostęp 2012-03-23].
  34. ↑ a b Lubelskie kupiło nowe pociągi od Pesy i ZNTK. Nie pojadą do lotniska?. rynek-kolejowy.pl, 2012-10-10. [dostęp 2012-10-10].
  35. ↑ a b Polska-Rzeszów: Tabor kolejowy 2013/S 181-312184 Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Dostawy. ted.europa.eu, 2013-09-17. [dostęp 2013-09-19].
  36. ↑ a b c Z Malborka do Grudziądza pojazdami Pesy. Po zmodernizowanej linii kolejowej?. rynek-kolejowy.pl, 2014-04-25. [dostęp 2014-04-25].
  37. ↑ a b c Umowa na dostawę pociągów dla PKM podpisana. inforail.pl, 2014-09-02. [dostęp 2014-09-02].
  38. ↑ Jacek Gożdziewicz. Trako 2005. „Świat Kolei”. 11/2005, s. 16-19. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  39. ↑ a b c Karol Wach: Polskie szynobusy spalinowe – podsumowanie roku 2005. inforail.pl, 2006-03-20. [dostęp 2012-06-25].
  40. ↑ Ryszard Piech: PESA na InnoTrans (5). inforail.pl, 2007-01-10. [dostęp 2014-08-26].
  41. ↑ Jacek Gożdziewicz. InnoTrans tabor 2006. „Świat Kolei”. 11/2006, s. 12-15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  42. ↑ a b c Michał Szymajda: Koleje Dolnośląskie wyłączyły z eksploatacji dwa autobusy szynowe Pesy. rynek-kolejowy.pl, 2016-02-16. [dostęp 2016-02-16].
  43. ↑ a b c Po wypadku na Opolszczyźnie pociągi Pesy wyłączone z eksploatacji. rynek-kolejowy.pl, 2015-12-31. [dostęp 2016-01-01].
  44. ↑ a b Opolskie szynobusy jadą do naprawy. nto.pl, 2016-02-03. [dostęp 2016-02-08].
  45. ↑ UTK ostrzega przewoźników przed pęknięciami w wózkach Pesy. rynek-kolejowy.pl, 2016-02-22. [dostęp 2016-06-22].
  46. ↑ Zachodniopomorskie SA136 pod specjalnym nadzorem. rynek-kolejowy.pl, 2016-09-06. [dostęp 2016-09-08].
  47. ↑ a b G. Kotlarz. SA131-001 w Gdyni. „Świat Kolei”. 2/2006, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  48. ↑ jar: Lubelskie szynobusy nie pociągną wagonów. Rynek Kolejowy, 2012-03-07. [dostęp 2012-03-18].
  49. ↑ Michał Bis, SA134-026 zaprezentowany w Lublinie przy otwarciu trasy do Lubartowa [online], 1435.pl/nowy-sa134-026-w-lublinie, 15 kwietnia 2013 [dostęp 2013-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-19].
  50. ↑ a b Referencje. Voith Turbo sp. z o.o.. [dostęp 2012-08-31].
  51. ↑ WU: Nowe szynobusy Arrivy przekazane – fotorelacja. Rynek Kolejowy, 2012-12-03. [dostęp 2012-12-03].
  52. ↑ Autobusy szynowe w wielkopolskim [online], funduszestrukturalne.gov.pl, 22 stycznia 2008, masa widoczna na drugim zdjęciu [dostęp 2012-03-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-08].
  53. ↑ www.przewozyregionalne.pl / InfoRail: Gdynia: Naprawa silników w serii SA132. InfoRail, 2010-03-22. [dostęp 2012-04-24].
  54. ↑ Pesa: Autobus szynowy typu 218Mb. Rynek Kolejowy. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  55. ↑ a b Przekazanie pierwszego z trzech autobusu szynowego SA133. „Wrota Warmii i Mazur – Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego”, s. 1. wrota.warmia.mazury.pl. [zarchiwizowane z adresu 2014-08-26]. 
  56. ↑ Powerpacks for the First Time with Diesel Engine. voith.com, 2012-06-19. [dostęp 2012-12-02]. (ang.).
  57. ↑ Świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu kolejowego 218Md. „Elektroniczna baza świadectw dopuszczenia typu do eksploatacji”. T/2012/0757, 2012-10-30. utk.gov.pl. 
  58. ↑ Konsorcjum ZNTK Mińsk Mazowiecki – Pesa Bydgoszcz SA. Autobus Szynowy typu 218Md, SA134 015-019. „Dokumentacja Systemu Utrzymania”, 2010-11. 
  59. ↑ Konsorcjum ZNTK Mińsk Mazowiecki – Pesa Bydgoszcz SA. Prace konserwacyjne i przeglądowe silnika 6 H 1800 R83P i przekładni ZF 5 HP 902. „DTR Autobusu szynowego SA134 typu 218Md”. przewozyregionalne.pl. 
  60. ↑ Ładowarki USB w szynobusach Kolei Dolnośląskich. inforail.pl, 2015-07-09. [dostęp 2015-07-11].
  61. ↑ Dolnośląski SA134-005 na przeglądzie. rynek-kolejowy.pl, 2017-07-10. [dostęp 2017-07-10].
  62. ↑ Odblaskowy pociąg KD wyjedzie na tory. rynek-kolejowy.pl, 2017-07-14. [dostęp 2017-07-14].
  63. ↑ ASO Mieczkowski naprawi dolnośląskie szynobusy. rynek-kolejowy.pl, 2017-04-06. [dostęp 2017-04-06].
  64. ↑ Lubelskie zmodernizuje autobusy szynowe. inforail.pl, 2015-07-13. [dostęp 2015-07-17].
  65. ↑ PESA z umową na modernizacje SA103 i SA134. inforail.pl, 2015-10-09. [dostęp 2015-10-14].
  66. ↑ a b Polska-Zielona Góra: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2014/S 022-034980 Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia – zamówienia sektorowe. ted.europa.eu, 2014-01-29. [dostęp 2014-02-02].
  67. ↑ Polska-Zielona Góra: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2014/S 184-325148 Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia – zamówienia sektorowe. ted.europa.eu, 2014-09-22. [dostęp 2014-09-28].
  68. ↑ Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu przetargowym pn.: „Modernizacja pojazdu kolejowego typu 213Mc (SA133-007) przy wykonaniu czynności z zakresu utrzymania naprawczego według poziomu utrzymania 4 (PU4).. bip.lubuskie.pl, 2014-07-01. [dostęp 2014-09-28].
  69. ↑ PESA z umową na modernizację SA133-008. inforail.pl, 2015-07-13. [dostęp 2015-07-13].
  70. ↑ Pesa z umową na modernizację składu dla Lubuskiego. rynek-kolejowy.pl, 2016-11-09. [dostęp 2016-11-11].
  71. ↑ Lubuskie zamawia naprawę dwóch SA134 z modyfikacjami. rynek-kolejowy.pl, 2017-08-02. [dostęp 2017-10-06]. (pol.).
  72. ↑ ASO Mieczkowski z umową na naprawy lubuskich SA134. inforail.pl, 2017-10-26. [dostęp 2017-12-30].
  73. ↑ Pierwszy z lubuskich SA134 już po naprawie w ASO Mieczkowski. rynek-kolejowy.pl, 2018-03-28. [dostęp 2018-05-19]. (pol.).
  74. ↑ Opolskie SA134 w nowych barwach. rynek-kolejowy.pl, 2017-10-17. [dostęp 2017-10-22]. (pol.).
  75. ↑ PESA zmodernizuje podlaskie 218Mc. inforail.pl, 2015-10-06. [dostęp 2015-10-07].
  76. ↑ Zamówienie publiczne - 350313-2015. ted.europa.eu, 2015-10-19. [dostęp 2015-11-12].
  77. ↑ Podkarpackie ulepsza swoje pojazdy szynowe. inforail.pl, 2015-11-03. [dostęp 2015-11-11].
  78. ↑ Zamówienie publiczne - 87556-2015. ted.europa.eu, 2015-03-09. [dostęp 2015-10-10].
  79. ↑ Pierwszy wielkopolski SA132 po modernizacji. inforail.pl, 2015-10-05. [dostęp 2015-10-10].
  80. ↑ Zamówienie publiczne - 408209-2015. ted.europa.eu, 2015-11-16. [dostęp 2015-11-21].
  81. ↑ Jakub Madrjas: Wielkopolskie SA132 do modernizacji. rynek-kolejowy.pl, 2016-02-24. [dostęp 2016-02-27].
  82. ↑ PESA zmodernizuje wielkopolskie szynobusy. inforail.pl, 2016-06-18. [dostęp 2016-06-20].
  83. ↑ Wielkopolska zmodernizuje SA132. rynek-kolejowy.pl, 2017-10-23. [dostęp 2018-01-02]. (pol.).
  84. ↑ PESA z umową w Wielkopolsce. inforail.pl, 2018-02-26. [dostęp 2018-02-26].
  85. ↑ PESA bez przetargu naprawi SA134-010 [online], inforail.pl [dostęp 2019-03-03] (pol.).
  86. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Marek Graff. Pojazdy z napędem spalinowym dla ruchu regionalnego w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 4/2014, s. 28. Emi-press. ISSN 1232-3829. 
  87. ↑ a b Sławomir Lewandowski. Nowe pojazdy na Powiślu. „Pomorskie - Magazyn Samorządu Województwa Pomorskiego”. 5 (113)/2015, s. 27. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. ISSN 1640-8268. 
  88. ↑ a b Wszystkie pociągi Pesy w eksploatacji na PKM. rynek-kolejowy.pl, 2015-12-24. [dostęp 2016-02-10].
  89. ↑ SA133-029
  90. ↑ SA133-030
  91. ↑ SA133-031
  92. ↑ a b PESA przekazała autobus szynowy Wielkopolsce. rynek-kolejowy.pl, 2005-12-27. [dostęp 2012-04-24].
  93. ↑ a b Ogólna charakterystyka mienia Województwa Wielkopolskiego. „Informacja o stanie mienia Województwa Wielkopolskiego (stan na dzień 31.10.2009r.)”, s. 11, listopad 2009. Zarząd Województwa Wielkopolskiego. 
  94. ↑ R.P. Arriva: SA133 oficjalnie przekazane do Arriva RP. kurier-kolejowy.pl, 2012-11-30. [dostęp 2012-11-30].
  95. ↑ Na ratunek Arriva. inforail.pl, 2017-02-21. [dostęp 2017-02-22].
  96. ↑ Koleje Wielkopolskie z VT628 Arrivy. rynek-kolejowy.pl, 2018-06-11. [dostęp 2018-11-06]. (pol.).
  97. ↑ Koleje Dolnośląskie wypożyczają tabor [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  98. ↑ M. Graff. Dolnośląskie SA134. „Świat Kolei”. 4/2008, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  99. ↑ a b Krzysztof Zawada. Reaktywacja linii kolejowej Kłodzko-Wałbrzych. „Świat Kolei”. 2/2009, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  100. ↑ Start Kolei Dolnośląskich. inforail.pl, 2008-12-23. [dostęp 2013-06-16].
  101. ↑ Karol Wach: SA134-023 – kolejny szynobus Kolei Dolnośląskich. InfoRail, 2011-05-09. [dostęp 2012-04-24].
  102. ↑ Karol Wach: SA132 po Toruniu – promocyjne jazdy BiT City. InfoRail, 2006-03-13. [dostęp 2012-04-24].
  103. ↑ Mogło dojść do tragedii [FOTO/VIDEO]. swidnica24.pl, 2012-12-12. [dostęp 2013-03-03].
  104. ↑ SA132 w Trójmieście. SKM wymieniła się taborem z Kolejami Dolnośląskimi. rynek-kolejowy.pl, 2020-03-30. [dostęp 2020-04-10]. (pol.).
  105. ↑ EN57AKM-1718 pojechał na Dolny Śląsk. SA132-002 już jeździ po linii PKM [online], inforail.pl [dostęp 2020-04-10] (pol.).
  106. ↑ Michał Ciechowski, Z Pomorza na Dolny Śląsk. PKP SKM Trójmiasto zwróciła szynobus SA132-002 [online], Raport Kolejowy, 16 kwietnia 2021 [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  107. ↑ SKM Trójmiasto znów wymienia się taborem z KD. Tym razem na SA134 – Rynek Kolejowy [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  108. ↑ Marek Zioła, Pojechały! Pierwsze w Polsce wagony rowerowe od KD wyruszyły w trasę [FILM] [online], TransInfo [dostęp 2022-07-06] (pol.).
  109. ↑ Przekazanie pierwszego SA134 dla Lubelszczyzny. Rynek Kolejowy, 2010-06-24. [dostęp 2012-04-24].
  110. ↑ Lubelskie: Dostarczono piąty szynobus SA134. Rynek Kolejowy, 2010-12-16. [dostęp 2012-04-24].
  111. ↑ P. Terczyński. Lubelskie SA134 w komplecie. „Świat Kolei”. 1/2011, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  112. ↑ marek Graff. Pojazdy spalinowe w lokalnym ruchu pasażerskim na Roztoczu. „Świat Kolei”. 10/2012, s. 12-15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  113. ↑ Kolej. Wagony pełne ludzi, ale pociągi do likwidacjidata=2012-08-12. lublin.gazeta.pl. [dostęp 2013-03-03].
  114. ↑ Lubelskie: Pożar po zderzeniu na przejeździe [aktualizacja]. rynek-kolejowy.pl, 2013-02-26. [dostęp 2013-02-27].
  115. ↑ Kiedy naprawią spalony lubelski szynobus?. kurier-kolejowy.pl, 2013-07-09. [dostęp 2013-07-15].
  116. ↑ Zamówienie publiczne – 229731-2014. ted.europa.eu, 2014-07-03. [dostęp 2014-07-10]. (ang.).
  117. ↑ Pociągiem z Lublina do Lubartowa. lubelskie.pl, 2013-04-03. [dostęp 2013-04-11].
  118. ↑ Lubelskie: Lepsza sytuacja taborowa w Przewozach Regionalnych. rynek-kolejowy.pl, 2013-12-06. [dostęp 2013-12-07].
  119. ↑ Informacje dotyczące taboru kolejowego województwa lubuskiego stan na dzień 31.03.2012r.. „Biuletyn informacji publicznej”. DG.V.8063.14.2012. lubuskie.pl. 
  120. ↑ Dlaczego zapalił się szynobus w Lubuskiem?. rynek-kolejowy.pl, 2014-01-08. [dostęp 2014-01-09].
  121. ↑ Lubuskie: Szynobus po pożarze już w ruchu. rynek-kolejowy.pl, 2014-01-10. [dostęp 2014-01-27].
  122. ↑ Karol Wach: Nowe szynobusy w Małopolsce. inforail.pl, 2007-02-26. [dostęp 2012-04-24].
  123. ↑ Paweł Terczyński. Nowości w komunikacji podmiejskiej Krakowa. „Świat Kolei”. 4/2007, s. 3. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  124. ↑ Małopolskie szynobusy wożą pasażerów na Pomorzu. inforail.pl, 2014-10-06. [dostęp 2015-09-23].
  125. ↑ Małopolskie autobusy szynowe nadal na Pomorzu. Do kiedy?. inforail.pl, 2016-04-26. [dostęp 2012-04-24].
  126. ↑ Przewozy Regionalne ratują SKM. Krakowski skład na trasie PKM. inforail.pl, 2017-02-21. [dostęp 2017-02-21].
  127. ↑ www.pr.pkp.pl: Opole: Dotarł kolejny autobus szynowy. inforail.pl. [dostęp 2012-04-23].
  128. ↑ www.pr.pkp.pl: Opole: Pesa zakończyła dostawy nowych SZT. inforail.pl. [dostęp 2012-04-23].
  129. ↑ Dziewiąty szynobus trafił na Opolszczyznę. nto.pl, 2009-09-29. [dostęp 2014-09-22].
  130. ↑ Szybko i wygodnie po Opolszczyźnie. rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-22].
  131. ↑ Szynobusy wróciły na trasę Kluczbork – Opole. rynek-kolejowy.pl, 2016-04-14. [dostęp 2016-04-15].
  132. ↑ Opolskie: W tym roku zakończenie procesu wzmacniania ram wózków. rynek-kolejowy.pl, 2017-05-31. [dostęp 2017-06-21]. (pol.).
  133. ↑ Paweł Terczyński. SA134 i SA135 w woj. podkarpackim. „Świat Kolei”. 8/2011. s. 4. ISSN 1234-5962. 
  134. ↑ Podkarpacki SA134 już wozi pasażerów. rynek-kolejowy.pl, 2014-03-04. [dostęp 2014-03-05].
  135. ↑ PR: W pociągach do Medzilaborzec obowiązują standardowe zasady. rynek-kolejowy.pl, 2016-08-29. [dostęp 2016-08-29].
  136. ↑ Klęska urodzaju w pociągu do Medzilaborzec. rynek-kolejowy.pl, 2016-08-29. [dostęp 2016-08-29].
  137. ↑ PR z dopuszczeniem SA135 na Słowację. rynek-kolejowy.pl, 2017-02-21. [dostęp 2017-02-22]. (pol.).
  138. ↑ M. Graff. Autobusy szynowe na Podlasiu. „Świat Kolei”. 6/2007, s. 4-5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  139. ↑ PR: Finansowanie pociągu do Kowna nie jest uzgodnione. rynek-kolejowy.pl, 2016-05-05. [dostęp 2016-05-05].
  140. ↑ Pociągi Regio kursują na Litwę. rynek-kolejowy.pl, 2016-06-24. [dostęp 2016-06-24].
  141. ↑ Ryszard Stankiewicz. Nowy Tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 1/2007, s. 5. Katowice: APLAND. ISSN 1461-117X. 
  142. ↑ Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia. „Załącznik nr 5 do SIWZ”, 2009. pomorskie.eu. [dostęp 2017-02-25]. [zarchiwizowane z adresu 2014-08-26]. 
  143. ↑ Michał Augustyn. Pierwsze zespoły trakcyjne z Newagu typu 220M i 221M. „Świat Kolei”. 5/2011, s. 30-35. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  144. ↑ a b Pierwszy Pomorski dwuczłon gotowy. inforail.pl, 2015-07-27. [dostęp 2015-07-27].
  145. ↑ Nowe pociągi Pesy na trasie Malbork – Grudziądz. rynek-kolejowy.pl, 2015-09-03. [dostęp 2015-09-12].
  146. ↑ Jakie pociągi dla Pomorskiej Kolei Metropolitalnej?. inforail.pl, 2014-09-04. [dostęp 2014-09-04].
  147. ↑ Maciej Naskręt: Pociąg dla PKM przyjedzie dopiero 20 kwietnia. Cztery miesiące opóźnienia. trojmiasto.pl, 2015-03-11. [dostęp 2015-04-17].
  148. ↑ Michał Brancewicz: Zobacz pierwszy pociąg dla PKM [zdjęcia]. trojmiasto.gazeta.pl, 2015-04-17. [dostęp 2015-04-17].
  149. ↑ PKM-ka już na torach. Linia imponuje, ale są kłopoty z rozkładem i biletami [online], trojmiasto.pl, 1 września 2015 [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  150. ↑ Jeszcze w czerwcu szynobusy na torach PKM. inforail.pl, 2015-06-08. [dostęp 2015-06-08].
  151. ↑ Polregio wygrało przetarg. Obsłuży Pomorską Kolej Metropolitalną [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  152. ↑ a b Pesa: Olsztyn: Dwa nowe SZT na szlakach. InfoRail. [dostęp 2012-04-24].
  153. ↑ M. Graff. Warmińsko-mazurskie SA133 i SA106. „Świat Kolei”. 4/2011, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  154. ↑ Marcin Wychwalski. Kolejna linia „lotniskowa” otwarta. „Świat Kolei”. 3/2016, s. 3. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  155. ↑ A. Lubka. SA132 już w Poznaniu. „Świat Kolei”. 3/2006, s. 4. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  156. ↑ Urząd Marszałkowski Wielkopolska: Poznań: Przekazanie do eksploatacji autobusu szynowego SA132-003. inforail.pl. [dostęp 2012-04-24].
  157. ↑ Koleje Wielkopolskie wystartowały. InfoRail, 2011-06-07. [dostęp 2012-04-24].
  158. ↑ KaT: Czerwonak: zderzenie szynobusu z samochodem, nie kursują pociągi. epoznan.pl, 2013-02-12. [dostęp 2013-02-12].
  159. ↑ a b Koleje Wielkopolskie: wypadki przyczyną kłopotów z taborem. kurier-kolejowy.pl, 2013-03-23. [dostęp 2014-10-30].
  160. ↑ Michał Szymajda: „Natychmiast wszyscy na ziemię”. Koleje Wielkopolskie mają swojego bohatera (zdjęcia,wideo). Rynek Kolejowy, 2016-05-12. [dostęp 2016-05-15]. W artykule jest mowa o autobusie szynowym SA132-002, jednakże na zdjęciach wyraźnie widać, że w wypadku uczestniczył SA132-003.
  161. ↑ Wielkopolska: Kierowca ciężarówki wjechał pod szynobus. Są ranni [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  162. ↑ Naprawy wielkopolskiego SA132-12 raczej nie będzie [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  163. ↑ Koleje Wielkopolskie kupują 6-letniego Linka z Pesy [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  164. ↑ IWP – Sfera publiczna. iwp.com.pl. [dostęp 2014-04-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pesa_218M&oldid=72265862”