Wikipedia

Województwo podkarpackie

województwo w Polsce
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 7 sie 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Województwo podkarpackie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw utworzonych w 1999 roku. Powstało poprzez scalenie ziem województw przemyskiego i rzeszowskiego, oraz części krośnieńskiego, tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Tym samym objęło obszar podobny do dawnego województwa rzeszowskiego sprzed reformy w 1975 roku (z wyjątkiem powiatu gorlickiego). Obecnie województwo zajmuje powierzchnię 17 845,76 km² (stan na 31 grudnia 2017)[2] i zajmuje 11. miejsce w kraju. Pod względem liczby mieszkańców (około 2,09 mln osób)[3] znajduje się na 8. miejscu w Polsce. Jest najdalej wysuniętym na południe województwem Polski.

województwo podkarpackie
— województwo —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-PK

TERYT

18

Siedziba wojewody i sejmiku

Rzeszów

Wojewoda

Teresa Kubas-Hul[1]

Marszałek

Władysław Ortyl

Powierzchnia (31 grudnia 2017[2])

17 845,76 km²

Populacja (1 stycznia 2022)
• liczba ludności


2 085 932[3]

• gęstość

117 os./km²

Urbanizacja

41,56

Tablice rejestracyjne

R, Y

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Grunwaldzka 15
35-959 Rzeszów
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
al. Łukasza Cieplińskiego 4
35-010 Rzeszów
Podział administracyjny
Plan województwa podkarpackiego
Liczba miast na prawach powiatu

4

Liczba powiatów

21

Liczba gmin miejskich

16

Liczba gmin miejsko-wiejskich

38

Liczba gmin wiejskich

106

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Krainy historyczne woj. podkarpackiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Siedzibą władz rządowych (wojewody) i samorządowych (sejmiku) województwa jest Rzeszów.

Historia

edytuj
 
Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa podkarpackiego

Województwo podkarpackie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnych województw:

Ponadto w latach 1999–2002 województwo podkarpackie obejmowało również obszar gminy Szerzyny, z dniem 01.01.2003 r. przeniesionej do powiatu tarnowskiego w województwie małopolskim.

Położenie historyczne

edytuj

Pod względem historycznym województwo podkarpackie obejmuje południowo-wschodnie obszary przedrozbiorowej Małopolski (części ówczesnych województw: krakowskiego, sandomierskiego i lubelskiego) oraz zachodnią część Rusi Czerwonej (głównie województwo ruskie, część bełskiego). Po rozbiorach ziemie obecnego województwa podkarpackiego znalazły się w granicach zaboru austriackiego stanowiąc środkową część ówczesnej Galicji. Natomiast po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku tereny dzisiejszego województwa przynależały do województw: lwowskiego (większość z Rzeszowem), krakowskiego (część zachodnia) i lubelskiego (skrawki północne).

Logo województwa podkarpackiego

edytuj

„PODKARPACKIE. PRZESTRZEŃ OTWARTA” – znak promocyjny Województwa Podkarpackiego został ustanowiony przez Sejmik Województwa Podkarpackiego dnia 28 lutego 2011[4]

Geografia

edytuj
 

Położenie administracyjne

edytuj

Województwo jest położone w południowo-wschodniej Polsce i graniczy z[5]:

oraz z województwami:

Położenie fizycznogeograficzne

edytuj

Obszar woj. podkarpackiego obejmuje:

Według danych z 31 grudnia 2017 r. powierzchnia województwa wynosiła 17 845,76 km²[2].

Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. podkarpackim lasy obejmowały powierzchnię 674,4 tys. ha, co stanowiło 37,8% jego powierzchni. 40,9 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[6].

Położenie matematycznogeograficzne

edytuj
 
Tarnica 1346 m n.p.m. – najwyższy szczyt polskich Bieszczadów i najwyżej położony punkt województwa

W wymiarze północ–południe województwo rozciąga się na długości 202 km, to jest 1°49′05″. W wymiarze wschód–zachód rozpiętość województwa wynosi 172 km, co w mierze kątowej daje 2°24′21″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Najwyższym punktem jest wierzchołek Tarnicy – 1346 m n.p.m.

Stosunki wodne

edytuj
 
Wisłok w Rzeszowie
 
San widok z Zamku Sobień
 
Zapora w Solinie na rzece San i fragment Jeziora Solińskiego w Bieszczadach

Trzy największe rzeki w województwie to prawe dopływy Wisły: San i Wisłoka oraz dopływ Sanu: Wisłok. Rzeki Strwiąż oraz Mszanka uchodzą do Dniestru i należą do zlewiska Morza Czarnego[7][8]. Wszystkie pozostałe należą do zlewni Morza Bałtyckiego. Rzeki regionu są uważane za jedne z najczystszych w kraju.[potrzebny przypis]

Podział administracyjny

edytuj
Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa podkarpackiego.

Województwo podkarpackie jest podzielone na 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

Podział na powiaty – powierzchnia dane według GUS z 31 grudnia 2017, liczba ludności z 30 czerwca 2019[2].

Herb Nazwa Siedziba Powierzchnia
(km²) 		Ludność Gęstość zaludnienia
(osób/km²)
  bieszczadzki Ustrzyki Dolne 1139,07 21799 19,14
  brzozowski Brzozów 539,34 65652 121,73
  dębicki Dębica 777,48 135348 174,09
  jarosławski Jarosław 1028,66 120462 117,11
  jasielski Jasło 830,87 113730 136,88
  kolbuszowski Kolbuszowa 773,17 62389 80,69
  krośnieński Krosno 993,11 112301 113,08
  leski Lesko 834,94 26532 31,78
  leżajski Leżajsk 583,71 69479 119,03
  lubaczowski Lubaczów 1308,37 55438 42,37
  łańcucki Łańcut 451,84 80898 179,04
  mielecki Mielec 880,50 136591 155,13
  niżański Nisko 785,64 66699 84,9
  przemyski Przemyśl 1211,22 74234 61,29
  przeworski Przeworsk 698,02 78354 112,25
  ropczycko-sędziszowski Ropczyce 548,31 74416 135,72
  rzeszowski Rzeszów 1153,33 168614 146,2
  sanocki Sanok 1156,43 94473 81,69
  stalowowolski Stalowa Wola 831,74 106272 127,77
  strzyżowski Strzyżów 503,47 61505 122,16
  tarnobrzeski Tarnobrzeg 521,06 53115 101,94
  Krosno - 43,50 46369 1065,95
  Przemyśl - 46,17 60999 1321,18
  Rzeszów - 120,41 194886 1618,52
  Tarnobrzeg - 85,40 46907 549,26

W 2002 roku z zachodniej części powiatu bieszczadzkiego wydzielono powiat leski.

Podregiony statystyczne

edytuj

Województwo podkarpackie składa się z 4 podregionów statystycznych (GUS)[9] – zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:

Demografia

edytuj

Obszar województwa zamieszkuje 2 127 462 mieszkańców (dane z 30 czerwca 2019)[2] w 53 miastach, 2157 miejscowościach wiejskich tworzących 1530 sołectw, 160 gmin (stan na 1 stycznia 2011), 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

Dane GUS z 30 czerwca 2019[2]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 2 127 462 100 1 085 572 51 1 041 890 49
powierzchnia 17 845,76 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 119 61 58

Według ostatnich danych GUS-u średnia życia w województwie jest najwyższą w Polsce i wynosi odpowiednio: mężczyźni 73 lata (Polska 71), kobiety 81 lat (Polska 80). Na długowieczność mieszkańców regionu decydujący wpływ mają: czyste środowisko, zdrowy styl życia oraz niski poziom stresu[10]. Województwo podkarpackie jest jednym z pięciu polskich województw obok małopolskiego, mazowieckiego, pomorskiego i wielkopolskiego w którym systematycznie, stale wzrasta liczba ludności.

  • Piramida wieku mieszkańców W. podkarpackiego w 2014 roku[10].
     

Urbanizacja

edytuj

W województwie podkarpackim są 53 miasta, w tym 4 miasta na prawach powiatu. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców (faktycznego miejsca zamieszkania), na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego z 31 grudnia 2020[11]. Wskaźnik urbanizacji wynosi 41,4% jest on najniższy w Polsce (2017).

Herb Nazwa Powiat Ludność Powierzchnia
(km²) 		Gęstość zaludnienia
(osób/km²) 		Siedziba
powiatu
  Rzeszów miasto na prawach powiatu 196 638 128,97 1524 m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
  Mielec mielecki 60 075 46,89 1281 siedziba powiatu
  Przemyśl miasto na prawach powiatu 59 779 46,17 1294 m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
  Stalowa Wola stalowowolski 59 623 82,52 722 siedziba powiatu
  Tarnobrzeg miasto na prawach powiatu 46 360 85,40 542 m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
  Krosno miasto na prawach powiatu 45 944 43,50 1056 m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
  Dębica dębicki 45 189 33,83 1335 siedziba powiatu
  Jarosław jarosławski 37 073 34,61 1086 siedziba powiatu
  Sanok sanocki 36 999 38,08 982 siedziba powiatu
  Jasło jasielski 34 542 36,52 960 siedziba powiatu
  Łańcut łańcucki 17 675 19,42 912 siedziba powiatu
  Ropczyce ropczycko-sędziszowski 15 864 47,10 336 siedziba powiatu
  Nisko niżański 15 193 60,96 251 siedziba powiatu
  Przeworsk przeworski 15 105 22,13 694 siedziba powiatu
  Leżajsk leżajski 13 585 20,58 673 siedziba powiatu
  Sędziszów Małopolski ropczycko-sędziszowski 12 415 9,96 1241
  Lubaczów lubaczowski 11 830 25,73 467 siedziba powiatu
  Nowa Dęba tarnobrzeski 11 006 16,70 668
  Ustrzyki Dolne bieszczadzki 8 917 16,79 542 siedziba powiatu
  Kolbuszowa kolbuszowski 8 922 7,94 1143 siedziba powiatu
  Strzyżów strzyżowski 8 781 13,89 640 siedziba powiatu
  Głogów Małopolski rzeszowski 8 689 13,71 485
  Brzozów brzozowski 7 425 11,46 651 siedziba powiatu
  Rudnik nad Sanem niżański 6 677 36,60 183
  Boguchwała rzeszowski 6 140 9,11 678
  Dynów rzeszowski 6 063 24,55 250
  Nowa Sarzyna leżajski 5 740 9,15 638
  Jedlicze krośnieński 5 658 10,60 541
  Lesko leski 5 406 15,33 354 siedziba powiatu
  Radymno jarosławski 5 214 13,62 388
  Zagórz sanocki 5 093 22,29 229
  Pilzno dębicki 4 958 16,04 306
  Sokołów Małopolski rzeszowski 4 210 15,54 270
  Rymanów krośnieński 3 774 12,39 309
  Tyczyn rzeszowski 3 983 9,67 395
  Pruchnik jarosławski 3 740 19,91 189
  Radomyśl Wielki mielecki 3 225 8,79 368
  Kańczuga przeworski 3 131 7,60 417
  Zaklików stalowowolski 2 954 11,42 261
  Oleszyce lubaczowski 2 948 5,08 583
  Brzostek dębicki 2 749 8,76 314
  Sieniawa przeworski 2 132 6,74 318
  Błażowa rzeszowski 2 148 4,23 506
  Narol lubaczowski 2 040 12,42 168
  Dukla krośnieński 2 044 5,48 376
  Cieszanów lubaczowski 1 922 15,06 127
  Iwonicz-Zdrój krośnieński 1 742 5,89 303
  Przecław mielecki 1 788 16,04 111
  Baranów Sandomierski tarnobrzeski 1 430 9,15 159
  Ulanów niżański 1 427 8,20 173
  Kołaczyce jasielski 1 427 7,15 197
  Jawornik Polski przeworski 1 177 8,48 139
  Bircza przemyski 987 4,63 213
  Dubiecko przemyski 871 2,39 364

Administracja i polityka

edytuj
 
Urząd Wojewódzki w Rzeszowie (popularnie zwany Łubianką)

Samorząd wojewódzki

edytuj

Organem stanowiącym jest Sejmik Województwa Podkarpackiego, składający się z 33 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Rzeszów. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest Zarząd Województwa Podkarpackiego, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Podział klubów w Sejmiku Województwa Podkarpackiego (stan na 12 stycznia 2024)[12]:

Marszałkowie województwa:

Administracja rządowa

edytuj

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Podkarpacki, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Rzeszów[13]. Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie znajduje się przy ulicy Grunwaldzkiej 15. W ramach urzędu działają także 3 delegatury: w Krośnie, Przemyślu i Tarnobrzegu.

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem działania:

  • delegatura w Krośnie powiaty: bieszczadzki, brzozowski, jasielski, krośnieński, leski, sanocki i miasto Krosno;
  • delegatura w Przemyślu powiaty: jarosławski, lubaczowski, przemyski, przeworski i miasto Przemyśl;
  • delegatura w Tarnobrzegu powiaty: mielecki, niżański, stalowowolski, tarnobrzeski i miasto Tarnobrzeg[14].

Wojewodowie

Wicewojewodowie

Okręgi wyborcze

edytuj

Okręg wyborczy nr 22 do Sejmu RP (stan na 13 listopada 2023)[20]

Okręg wyborczy nr 23 do Sejmu RP (stan na 13 listopada 2023)[20]

Okręg wyborczy nr 54 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

Okręg wyborczy nr 55 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

Okręg wyborczy nr 56 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

Okręg wyborczy nr 57 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

Okręg wyborczy nr 58 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

Okręg wyborczy nr 9 do Parlamentu Europejskiego w Polsce (stan na 26 maja 2019)

Gospodarka

edytuj
 
Black Hawk – średni wielozadaniowy amerykański śmigłowiec transportowy produkowany w PZL Mielec[21]
 
Haubicoarmata Krab produkowana w Hucie Stalowa Wola
 
Wyrzutnia WR-40 Langusta produkowana w Hucie Stalowa Wola
 
Leopard 6 Litre Roadster – luksusowy samochód sportowy produkowany przez Leopard Automobile AB w Mielcu
 
Autosan – marka autobusów produkowanych w Sanoku

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. podkarpackiego wynosił 62,4 mld zł, co stanowiło 3,9% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 29,3 tys. zł (70,0% średniej krajowej), co plasowało podkarpackie na ostatnim miejscu względem innych województw[22].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. podkarpackiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3074,48 zł, co lokowało je na 15. miejscu względem wszystkich województw[23].

We wrześniu 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 72,7 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 7,7% do aktywnych zawodowo[24].

W 2012 r. 7,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. podkarpackiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[25].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. podkarpackim wynosiła 30,8 mld zł, co stanowiło 3,1% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w podkarpackim wynosiła 5,6 mld zł, co stanowiło 3,5% tej sprzedaży Polski[26].

Podkarpackie gospodarstwa rolne są jednak bardzo rozdrobnione, co bardzo negatywnie wpływa na ich rentowność i rzadko kiedy jest jedynym źródłem utrzymania rodziny[27].

Na terenie województwa podkarpackiego funkcjonuje największy w Polsce klaster przemysłu lotniczego – Dolina Lotnicza. Cechuje go duża koncentracja firm przemysłu lotniczego, ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwinięte zaplecze edukacyjne i szkoleniowe. Centrum Doliny Lotniczej znajduje się w stolicy regionu Rzeszowie, a głównymi ośrodkami Doliny Lotniczej obok Rzeszowa są największe przemysłowe miasta województwa: Mielec, Krosno, Dębica, Stalowa Wola oraz Sędziszów Małopolski oraz miasta spoza regionu Bielsko-Biała i Świdnik. W większości z tych miast funkcjonują porty lotnicze Rzeszów: RZE, Świdnik LUZ oraz czynne cywilne lotniska sportowe: lotnisko Bielsko-Biała Aleksandrowice, Lotnisko Krosno, lotnisko Mielec, Lotnisko Stalowa Wola-Turbia.

Surowcami kopalnymi są siarka, ropa naftowa oraz gaz ziemny. Surowce mineralne są wydobywane głównie w górzystej, południowej części województwa: piaskowce, wapienie, gipsy (w tym gips alabastrowy), glinki ceramiczne, piaski (w tym piaski szklarskie) i żwiry, a także torf, wody mineralne i geotermalne[28]. Swoją siedzibę mają tutaj największe polskie koncerny naftowo – gazowe: PGNiG Technologie w Krośnie oraz jeden z trzech polskich oddziałów PGNiG w Sanoku. W okolicach Rzeszowa oraz Sanoka znajdują się największe w Polsce podziemne magazyny gazu ziemnego w Brzeźnicy, Husowie, Strachocinie oraz Swarzowie. Ze względu na duże złoża ropy naftowej zlokalizowano tutaj trzy rafinerie w Jaśle, Jedliczu oraz Gorlicach.

Specjalne strefy ekonomiczne:

Parki przemysłowe i technologiczne:

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj
  • Gęstość dróg krajowych w regionie wynosi 4,2 km/100 km²,
  • Gęstość dróg wojewódzkich w regionie wynosi 8,8 km/100 km²,
  • Gęstość dróg powiatowych w regionie wynosi 36,0 km/100 km²,
  • Gęstość dróg gminnych w regionie wynosi 30,6 km/100 km²[29].

Autostrady:

Drogi ekspresowe:

Drogi krajowe

Transport kolejowy

edytuj
 
Rzeszów Główny – widok na perony

Tabor kolejowy

edytuj
 
EN64 Acatus Plus
 
EN98 Impuls
 
EN76A Elf II

Województwo podkarpackie jest właścicielem 37 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Seria Typ Numery Liczba Producent Użytkownik Źródło
EN62A Elf II 21WEb 101 ÷ 105 5 Pesa Bydgoszcz Polregio [30]
EN63 Impuls 36WE 001 1 Newag Polregio [31]
EN63A Impuls 36WEa 019 1 Newag Polregio [32]
EN63B Impuls II 36WEdb 101 ÷ 108 8 Newag Polregio [33][34]
EN64 Acatus Plus 40WE 001, 005 2 Pesa Bydgoszcz Polregio [35]
EN76A Elf II 22WEf 101 ÷ 102 2 Pesa Bydgoszcz Polregio [36][37]
EN98 Impuls 37WE 001 ÷ 002 2 Newag Polregio [38]
SA103 214Ma 001 ÷ 002 2 Pesa Bydgoszcz Polregio [39]
SA109 212M 007, 010 2 Kolzam Polregio [39]
SA134 218Md 022, 029 2 ZNTK „Mińsk Mazowiecki” Polregio [39]
SA135 214Ma 010 ÷ 014, 023 6 ZNTK „Mińsk Mazowiecki” Polregio [39][40]
SA140 222Ma 001 ÷ 004 4 Newag Polregio [41][42]

Koleje wąskotorowe

edytuj
 
Bieszczadzka Kolejka Leśna

Transport lotniczy

edytuj
 
Nowy terminal pasażerski Rzeszów-Jasionka

Przejścia graniczne

edytuj
 
Przejście graniczne Krościenko-Smolnica – widok od strony UA na wyjazd z Polski

Drogowe:

Kolejowe:

Lotnicze przejścia graniczne:

Kultura

edytuj
 
Zamek Lubomirskich w Łańcucie

Instytucje kultury samorządu województwa:

 
Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie
 
Organy w bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Leżajsku

Nauka i oświata

edytuj
 
Biblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego
 
Politechnika Rzeszowska – bud. A (WEiI, dawniej Rektorat)
 
WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa
 
Budynek biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu
 
Główny budynek Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskej w Przemyślu, Pałac Lubomirskich

Zamki i pałace

edytuj
 
Warowny Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu
 
Zamek w Baranowie Sandomierskim
 
Zamek w Krasiczynie
 
Zamek Kazimierzowski w Przemyślu
 
Zamek Lubomirskich w Rzeszowie
 
Pałac Sroczyńskich w Jaśle, miejsce urodzenia Hubala

Lista zamków i pałaców woj. podkarpackiego:

Bezpieczeństwo publiczne

edytuj

W województwie podkarpackim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Rzeszowie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[44].

Opieka zdrowotna

edytuj
 
Szpitalny Oddział Ratunkowy – Szpital Specjalistyczny w Sanoku
 
Szpital Specjalistyczny w Jaśle
 
Szpital Powiatowy im. PCK w Nisku
 
Szpital Specjalistyczny – Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. ks. B. Markiewicza w Brzozowie
 
Szpital im. Ojca Pio w Sędziszowie Małopolskim

Szpitale w Rzeszowie[45]:

  • Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie,
  • Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie,
  • Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Rzeszowie,
  • Szpital MSWiA w Rzeszowie,
  • Szpital Specjalistyczny – Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Rzeszowie,
  • Szpital Specjalistyczny „Pro-Familia”,

Szpitale w Przemyślu[46]:

  • Szpital Wojewódzki im. św. Ojca Pio w Przemyślu,
  • Szpital Miejski z Przychodnią w Przemyślu (dawniej Szpital Wojskowy nr 114),
  • Wojewódzki Podkarpacki Szpital Psychiatryczny w Żurawicy,

Szpital w Stalowej Woli:

  • Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli

Szpital w Krośnie:

  • Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie,

Szpital w Tarnobrzegu:

  • Wojewódzki Szpital im.Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu,

Szpital w Mielcu:

  • Szpital Specjalistyczny im. Edmunda Biernackiego w Mielcu,

Szpital w Dębicy:

  • Zespół Opieki Zdrowotnej w Dębicy,

Szpital w Jarosławiu:

  • Centrum Opieki Medycznej w Jarosławiu,
  • Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu,

Szpital w Sanoku:

Szpital w Jaśle:

  • Szpital Specjalistyczny w Jaśle,

Szpital w Łańcucie:

  • Szpital św. Michała Archanioła w Łańcucie,

Szpital w Przeworsku:

  • Szpital Rejonowy w Przeworsku,

Szpital w Ropczycach:

  • Zespół Opieki Zdrowotnej w Ropczycach,

Szpital w Nisku:

  • Szpital Powiatowy im. Polskiego Czerwonego Krzyża w Nisku,

Szpital w Leżajsku:

  • Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Leżajsku,

Szpital w Lubaczowie:

  • Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lubaczowie,

Szpital w Nowej Dębie:

  • Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Nowej Dębie,

Szpital w Ustrzykach Dolnych:

  • Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Ustrzykach Dolnych,

Szpital w Kolbuszowej:

  • Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kolbuszowej,

Szpital w Strzyżowie:

  • Zespół Opieki Zdrowotnej w Strzyżowie,

Szpital w Brzozowie:

Szpital w Sędziszowie Młopolskim:

  • Oddziały Szpitala Powiatowego pod wezwaniem Ojca Pio w Sędziszowie Młopolskim,

Szpital w Lesku:

Szpital w Górnie:

Uzdrowiska w Województwie Podkarpackim:

Policja

edytuj

Podkarpacka policja posiada 17 jednostek powiatowych i 4 miejskie. Komenda Wojewódzka Policji znajduje się w Rzeszowie[47].

Straż pożarna

edytuj
 
Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Sanoku

Główną siedzibą straży pożarnej jest Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie. Na terenie województwa działa 17 komend powiatowych oraz 4 komendy miejskie PSP. Na obszarze stworzono 27 jednostek ratowniczo-gaśniczych, na bazie kilku z nich powstało kilka grup specjalistycznych: 2 – ratownictwo chemiczno-ekologiczne (Nowa Sarzyna, Rzeszów), 5 – ratownictwo wodno-nurkowe (Tarnobrzeg, Przemyśl, Sanok, Brzozów, Jasło), 2 – ratownictwo wysokościowe (Rzeszów, Krosno)[48].

Siły Zbrojne

edytuj

Jednostki wojskowe w województwie podkarpackim:

Wojskowe Centra Rekrutacji w Województwie Podkarpackim:

Ochrona środowiska

edytuj
 
Panorama Bieszczadów Wysokich z Rozsypańca
 
Krzemień
 
Rezerwat w Czarnorzekach „Prządki”

Parki narodowe

edytuj

Parki krajobrazowe

edytuj

Obszary Natura 2000

edytuj

Obszary specjalnej ochrony ptaków:

Obszary specjalnej ochrony siedlisk:

Rezerwaty przyrody

edytuj

Według stanu na dzień 1 stycznia 2005 roku w województwie jest 94 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 10733,10 ha, czyli 0,6% powierzchni województwa.

Podział rezerwatów według typu:

  • 40 leśnych
  • 25 florystycznych
  • 6 torfowiskowych
  • 3 faunistycznych
  • 13 krajobrazowych
  • 6 geologicznych
  • 1 faunistyczny, wodny
Zobacz więcej w artykule Rezerwaty przyrody w Polsce, w sekcji województwo podkarpackie.

Religia

edytuj
 
Klasztor oo. Bernardynów i Kościół św. Jana z Dukli w Dukli
 
Gotyckie prezbiterium katedry w Przemyślu
Osobny artykuł: Religia w województwie podkarpackim.

Zdecydowana większość mieszkańców województwa podkarpackiego należy do Kościoła rzymskokatolickiego[49]. Na terenie województwa znajdują się części: metropolia lubelska, metropolia krakowska oraz metropolia przemyska w której skład wchodzi: archidiecezja przemyska w całości oraz dwie diecezje w częściach: diecezja rzeszowska, diecezja zamojsko-lubaczowska. Działa również Kościół Greckokatolicki, Kościół Polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościoły protestanckie oraz Świadkowie Jehowy.

Na terenie województwa podkarpackiego znajdują się ważne sanktuaria katolickie: sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku, sanktuarium Pasyjno-Maryjne w Kalwarii Pacławskiej, sanktuarium MB Pocieszenia w Leżajsku, sanktuarium MB Miłosierdzia w Starej Wsi, sanktuarium MB Saletyńskiej w Dębowcu, sanktuarium Świętego Jana w Dukli.

W Miejscu Piastowym położony jest dom macierzysty Zgromadzeń Świętego Michała Archanioła (michalitów i michalitek), zaś w Starej Wsi koło Brzozowa dom generalny służebniczek starowiejskich.

Produkty tradycyjne

edytuj

Na liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajduje się 248 produktów z województwa podkarpackiego (5 stycznia 2022), najwięcej w Polsce[50]:

Sport

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w województwie podkarpackim.

Piłka nożna

edytuj

Najbardziej utytułowanym klubem piłkarskim w województwie jest Stal Mielec, dwukrotny mistrz Polski w sezonach 1972/73 i 1975/76, wicemistrz 1974/75, finalista Pucharu Polski 1975/76 oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów Pucharu UEFA w historii (edycja 1975/76)[51]. W czasach świetności klubu, które przypadły na lata 70. XX wieku, grało w nim wielu reprezentantów Polski i innych czołowych piłkarzy. Na początku lat 90. główny sponsor klubu, PZL Mielec, popadł w poważne tarapaty finansowe, a wraz z nim klub. W sezonie 2014/2015 drużyna seniorów gra w II lidze[52], jednak trofea zdobywają młodzi piłkarze (Mistrzostwo Polski U-17 w 2007, wicemistrzostwo U-19 w 2007).

Stal Mielec nie jest jedynym klubem województwa, który osiągał sukcesy. W rozgrywkach najwyższej ligi w Polsce brały udział również Stal Rzeszów, Stal Stalowa Wola, Siarka Tarnobrzeg, oraz Igloopol Dębica. Od 2022 roku Stal Rzeszów oraz CWKS Resovia Rzeszów uczestniczą w rozgrywkach I ligi (zaplecze Ekstraklasy). Stal Rzeszów w 1975 roku zdobyła Puchar Polski. W sezornie 1980 /1981 do 1/2 Pucharu Polski awansowała CWKS Resovia Rzeszów[53].

Od sezonu 2020/2021 w Ekstraklasie ponownie gra Stal Mielec, od 2022 roku w II lidze gra Siarka Tarnobrzeg, natomiast Stal Stalowa Wola gra w III lidze.

W 2020 roku do zawodowej I ligi (zaplecze Ekstraklasy) awansowała drużyna piłkarska CWKS Resovia Rzeszów. Był to pierwszy awans na drugi szczebel rozgrywkowy dla klubu z Rzeszowa od 26 lat. Resovia awansowała w derbach piłkarskich pokonując w karnych lokalnego rywala Stal Rzeszów. CWKS Resovia rozgrywa swoje mecze na Stadionie Miejskim w Rzeszowie. W 2022 roku do zawodowej Resovii w I lidze dołączyła również drużyna piłkarska Stali Rzeszów.

Siatkówka

edytuj
 
Hala Podpromie w Rzeszowie
 
Asseco Resovia – Mistrz PlusLigi 2012

Szczególnie zasłużonym klubem jest Resovia, który święcił największe triumfy w latach 70. i 80. Resovia jest siedmiokrotnym Mistrzem Polski, trzykrotnym zdobywcą Pucharu Polski oraz Klubowym Wicemistrzem Świata z 1974 roku. Obecnie drużyna powraca do świetności – w 2004 roku, po dwunastoletniej przerwie, wywalczyła awans do Polskiej Ligi Siatkówki, a w latach 2009, 2010 i 2011 stawała na podium Mistrzostw Polski. 22.04.2012 po 37-latach Asseco Resovia zdobyła tytuł Mistrza Polski. W 2013 zespół z Rzeszowa powtórzył ten sukces. Zespół zajął też 2. miejsce w Pucharze CEV w sezonie 2011/2012.

Również siatkarze Stali Mielec odnosili sukcesy – mężczyźni w 1976 roku zdobyli Puchar Polski, kobiety zaś w 2000 roku wicemistrzostwo Polski i ćwierćfinał Pucharu Konfederacji CEV w 2003 roku.

W sezonie 2011/2012 województwo w PlusLidze reprezentowali siatkarze Resovii, w 1 lidze kobiet zaś siatkarki Stal Mielec S.A.

Od sezonu 2014/2015 w kobiecej Orlen Lidze występuje zespół KS DevelopRes Rzeszów, który w latach 2017, 2019 zajął 3 miejsce, a w latach 2020–2021 zdobył vicemistrzostwo Polski.

Żużel

edytuj
 
Żużlowcy Stali Rzeszów w trakcie pojedynku w sezonie 2009

Stal Rzeszów od lat reprezentuje województwo w najważniejszych rozgrywkach, klub ten wielokrotnie zdobywał medale wszystkich kolorów w Mistrzostwach Polski. W drugiej lidze startuje zespół Wilki Krosno (od 2023 w ekstralidze).

Koszykówka

edytuj

W rozgrywkach Polskiej Ligi Koszykówki występowały: Siarka Tarnobrzeg w latach 2010–2016 (od sezonu 2018/19 wycofana z rozgrywek) oraz MOSiR Krosno w latach 2016–2018 (od sezonu 2019 w I lidze). W I lidze mężczyzn grają Sokół Łańcut, Polonia Przemyśl.

W sezonach 1995/96 oraz 2012/2013 w rozgrywkach Polskiej Ligi Koszykówki Kobiet występował zespół AZS Rzeszów.

W sezonie 1975 największym osiągnięciem w koszykówce było zdobycie przez Resovię tytuł mistrza Polski. W 1994 i 1995 Polonia Przemyśl zdobyła srebrny i brązowy medal Mistrzostw Polski.

Piłka ręczna

edytuj

W ZPRP zrzeszonych jest 15 klubów z województwa podkarpackiego, z czego zdecydowaną większość stanowią kluby uczniowskie i szkolne[54]. Stal Mielec zdobyła tytuł Wicemistrza Polski w 1975 roku i Puchar Polski w 1971 roku[51]. Od sezonu 2010/2011 gra w PGNiG Superlidze Mężczyzn, zakończyła tenże sezon na czwartym miejscu. Czuwaj Przemyśl od sezonu 2010/2011 startuje w rozgrywkach I ligi. Juvenia Rzeszów i Orzeł Przeworsk występują na parkietach II ligi[55]. W żeńskiej 1 lidze występują dwa jarosławskie zespoły – TS MKS SAN Jarosław i SPR JKS Jarosław.

Tenis stołowy

edytuj

Forbet-OWG Tarnobrzeg jest najlepszym zespołem Ekstraklasy Kobiet; 30-krotny Drużynowy Mistrz Polski (sezony 1990/91 do 2004/05 oraz od 2006/0 7 do 2020/2021) oraz Wicemistrz Polski w sezonach 1989/90 i 2005/2006; 2. miejsce w Pucharze Europy Mistrzów klubowych: 1998/99; 2. miejsce w Pucharze ETTU Nancy Evans CUP: w latach 2008–2010 i 2013; 1. miejsce w sezonie 2014/2015; 2 miejsce w European Champions League ETTU w sezonach 2015/16 i 2016/17; 1 miejsce w sezonach 2018/19 i 2019/20. W męskiej ekstraklasie zespół reprezentują z powodzeniem 2 kluby: AZS Rzeszów – 3 krotny brązowy medalista (jako AZS Rzeszów w sezonach 2008/09 i 2011/12 i w sezonie 2017/18 jako Fibrain AZS Politechnika Rzeszów), PKS Kolping FRAC Jarosław – 2 krotny Mistrz Polski w sezonach 2017/18 oraz 2019/20 oraz 5-krotny brązowy medalista w sezonach 2012 – 16 (jako Kolping Jarosław) i w sezonie 2018/19 jako PKS Kolping FRAC Jarosław.

Szachy

edytuj

Hokej na lodzie

edytuj
 
Lodowisko Arena Sanok w Sanoku
 
Lodowisko Arena Sanok w środku

Jedynym reprezentantem województwa, który bierze udział w rozgrywkach Polskiej Hokej Ligi jest STS Sanok. Jest to zarazem najbardziej utytułowany klub województwa, który zdobył złoty medal mistrzostw Polski w 2012[56] i 2014 oraz Puchar Polski w 2010[57] i 2011[58].

Regiony partnerskie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie: Teresa Kubas-Hul nowym Wojewodą Podkarpackim. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-20].
  2. ↑ a b c d e f Urząd Statystyczny w Rzeszowie [online], rzeszow.stat.gov.pl [dostęp 2019-11-21].
  3. ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online] [dostęp 2023-01-01] (pol.).
  4. ↑ Logo województwa podkarpackiego. [dostęp 2014-12-21].
  5. ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
  6. ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78, ISSN 1641-3229.
  7. ↑ Hydrografia Bieszczadów [online], bieszczady.pl, 29 stycznia 2003 [dostęp 2008-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-13].
  8. ↑ odyssei.com. [dostęp 2008-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 stycznia 2010)].
  9. ↑ Mapa subregionów województwa podkarpackiego (GUS).
  10. ↑ a b Województwo podkarpackie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2015-05-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  11. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2021-04-30].
  12. ↑ Kluby Radnych [online], Sejmik Województwa Podkarpackiego [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  13. ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  14. ↑ (§ 8. Statut PUW w Rzeszowie) Zarządzenie Nr 134/09 Wojewody Podkarpackiego z dnia 18 maja 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z 2009 r., Nr 41, poz. 1183).
  15. ↑ Lucyna Podhalicz wicewojewodą podkarpackim – Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie [online], rzeszow.uw.gov.pl [dostęp 2018-02-17] (pol.).
  16. ↑ Będzie nowy wicewojewoda podkarpacki? Ze stanowiska odchodzi Lucyna Podhalicz. rzeszow.wyborcza.pl, 30 stycznia 2020. [dostęp 2020-02-15].
  17. ↑ Nominacje. Jolanta Sawicka nowym wicewojewodą podkarpackim. Zastąpi Lucynę Podhalicz. rzeszow.wyborcza.pl, 30 stycznia 2020. [dostęp 2020-02-15].
  18. ↑ Wojewoda Podkarpacki ma już zastępców - Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie [online], uw.gov.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  19. ↑ Nowy II wicewojewoda podkarpacki [online], uw.gov.pl [dostęp 2024-06-07] (pol.).
  20. ↑ a b Województwo podkarpackie – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-11].
  21. ↑ Mielec: Mission Black Hawk.
  22. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820.
  23. ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
  24. ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-11-22] (pol.).
  25. ↑ Ubóstwo w Polsce w 2013 r.. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 20. [dostęp 2014-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].
  26. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820.
  27. ↑ Gospodarka województw podkarpackiego. [dostęp 2011-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-15)].
  28. ↑ Bogactwa naturalne województwa podkarpackiego. [dostęp 2011-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-15)].
  29. ↑ http://www.pbpp.pl/pliki/ZAKONCZONE/III%20-%20INFRASTRUKTURA%20TECHNICZNA.pdf.
  30. ↑ Komplet trzyczłonowych Elfów2 na Podkarpaciu. inforail.pl, 2018-06-07. [dostęp 2018-07-17]. (pol.).
  31. ↑ Luksusowy Impuls 36WE już w Rzeszowie. rynek-kolejowy.pl, 2013-11-20. [dostęp 2013-11-20]. (pol.).
  32. ↑ Kolejny Impuls wyjeżdża na tory. inforail.pl, 2015-03-12. [dostęp 2015-03-12]. (pol.).
  33. ↑ https://www.rynek-kolejowy.pl/mobile/piec-nowych-impulsow-2-juz-na-podkarpaciu-zdjecia-99304.html
  34. ↑ Wszystkie Impulsy 2 już na Podkarpaciu [zdjęcia] - Rynek Kolejowy [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-04-26].
  35. ↑ Podkarpackie zyskało dwa nowe EZT-y. kurier-kolejowy.pl, 2014-11-24. [dostęp 2014-12-01]. (pol.).
  36. ↑ Czteroczłonowy Elf 2 z opóźnieniem dotarł na Podkarpacie. 2018-08-21. [dostęp 2018-08-22]. (pol.).
  37. ↑ Elf2 w narodowych barwach – mocny akcent na koniec kontraktu z Podkarpacia. inforail.pl, 2018-09-27. [dostęp 2018-09-27]. (pol.).
  38. ↑ Paweł Terczyński. EN98 na Podkarpaciu. „Świat Kolei”. 8/2014, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  39. ↑ a b c d Paweł Terczyński. Nowe zespoły trakcyjne w województwie podkarpackim. „Świat Kolei”. 4/2014, s. 12–13. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  40. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-04-26].
  41. ↑ Dwa autobusy szynowe 222Ma uroczyście odebrane na Podkarpaciu. rynek-kolejowy.pl, 2018-04-06. [dostęp 2018-05-19]. (pol.).
  42. ↑ Newag dostarczył dwa spalinowe zespoły trakcyjne 222Ma na Podkarpacie. rynek-kolejowy.pl, 2020-10-08. [dostęp 2020-10-10]. (pol.).
  43. ↑ Wyższa Szkoła Handlowa. [dostęp 2011-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 listopada 2011)].
  44. ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27]. (pol.).
  45. ↑ Serwis informacyjny UM Rzeszów – Szpitale i przychodnie. rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-16)].
  46. ↑ Lista Szpitali w Przemyślu http://przemysl-wojewodztwo-podkarpackie.firmstrony.pl/szpital.
  47. ↑ strona internetowa Policji. [dostęp 2011-11-05].
  48. ↑ strona internetowa Straż Pożarnej na Podkarpaciu. [dostęp 2011-11-05].
  49. ↑ Katolicy na podkarpaciu. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. [dostęp 2014-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-29)].
  50. ↑ Lista produktów tradycyjnych> woj. podkarpackie. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2022-02-11].
  51. ↑ a b Fabryczny Klub Sportowy (FKS) „PZL – STAL” w Encyklopedii miasta Mielca
  52. ↑ Skarb – Stal Mielec. 90minut. [dostęp 2014-11-16].
  53. ↑ II liga 2014/2015. 90minut. [dostęp 2014-11-16].
  54. ↑ Lista klubów w województwie podkarpackim. ZPRP. [dostęp 2011-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)].
  55. ↑ SZPR: Tabela II ligi grupa IV sezon 2011/2012. 2012-04-02.
  56. ↑ Przemysław Urbański: Historyczny sukces – relacja z meczu Ciarko PBS Bank Sanok – Comarch Cracovia. SportoweFakty.pl, 2012-03-14. [dostęp 2012-03-15].
  57. ↑ PAP: PP w hokeju na lodzie: Trofeum dla Ciarko KH. SportoweFakty.pl, 2010-12-29. [dostęp 2012-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)].
  58. ↑ Przemysław Urbański: Finał PP: Karne i środkowy palec w stronę trybun – relacja z meczu Aksam Unia Oświęcim – Ciarko PBS Bank Sanok. 2011-12-29. [dostęp 2012-03-15].
  59. ↑ a b Kierunki współpracy i regiony partnerskie. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie. [dostęp 2014-10-27].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_podkarpackie&oldid=74497585”