Pomorzanin Toruń (piłka nożna)

Pomorzanin Toruń - sekcja piłki nożnej wielosekcyjnego Klubu Sportowego Pomorzanin Toruń. Największe sukcesy drużyna odniosła w latach 40. i 50. XX wieku kiedy grała na I i II poziomie rozgrywek. Zespół zdobył także mistrzostwo Polski juniorów do lat 19 w 1953.

Pomorzanin Toruń
Ilustracja
Pełna nazwa

Klub Sportowy Pomorzanin Toruń

Przydomek

Pomorek

Barwy

           

Data założenia

styczeń 1935

Liga

IV liga (grupa Kujawsko-Pomorska)

Państwo

 Polska

Siedziba

Toruń

Adres

Szosa Chełmińska 75,
87-100 Toruń

Stadion

Stadion Miejski im. Grzegorza Duneckiego w Toruniu

Prezes

Jarosław Piórkowski

Trener

Krzysztof Wasilkiewicz

Asystent trenera

Jakub Balicki

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe
Strona internetowa

Historia

edytuj

Sekcja piłki nożnej jest jedyną istniejącą od początku powstania klubu w 1935 do dnia dzisiejszego.

Przed połączeniem obu toruńskich ognisk Kolejowego Przysposobienia Wojskowego w KS Pomorzanin, ogniska te praktycznie nie występowały w rozgrywkach piłkarskich. KPW zostało przyjęte do Pomorskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej w drugiej połowie 1934 i rozegrało zaledwie trzy mecze - na dodatek w bardzo dziwnych okolicznościach.

Najpierw 28 października 1934 drużyna KPW zagrała w Mistrzostwach Torunia z KS Grafiką Toruń. Mecz przerwano z powodu zapadających ciemności przy stanie 1-1[1] i dokończono trzy dni później - KPW strzeliło zwycięską bramkę na 2-1[2]. Jednakże tego samego dnia KPW zagrał grać jeszcze mecz kolejnej rundy turnieju - z KS Strzelec. Ten mecz, przy stanie 3-0 dla Strzelca, również został przerwany z powodu zapadających ciemności[2], a na dokończenie zarządzone na 4 listopada drużyna KPW się nie stawiła[3].

Przed wojną

edytuj

W okresie międzywojennym obszar Polski podzielony był na okręgi piłkarskie, spośród których każdy posiadał co najmniej trzy klasy rozgrywkowe, wiele z nich dzielonych było na równorzędne grupy - np. okręg POZPN posiadał w sezonie 1935 jedną Klasę A, cztery grupy Klasy B i aż siedem grup Klasy C[4]. Pomorzanin zaczął występy ligowe w 1935 roku na najniższym poziomie, gdzie spędził pierwsze trzy sezony nie potrafiąc awansować. W listopadzie 1937 klub przejął TKS 29 Toruń i od rundy wiosennej 1938 grał już w Klasie A - w miejsce TKS-u (chociaż był tak liczny, że w tym sezonie zgłosił II drużynę do Klasy B, a nawet III do Klasy C; jednak od następnego sezonu grały już tylko dwie drużyny: w Klasie A i B). Jednak trzy sezony w Klasie A (dwa pełne i ten przerwany przez wojnę) spędził w cieniu Gryfa Toruń, który wtedy niepodzielnie rządził nie tylko w Toruniu ale i na całym Pomorzu[5]. W tamtym okresie piłkarze Pomorzanina trenowali na boisku przy ul. Grudziądzkiej a grali na Stadionie Miejskim przy ul. Sportowej.

Lata świetności

edytuj

Po zakończeniu wojny Pomorzanina reaktywowano już w czerwcu 1945 roku, dzięki czemu mógł zagrać w ligowych rozgrywkach sezonu 1946. Kraj nadal podzielony był na okręgi, klubów było tak mało, że funkcjonował tylko jeden poziom ligowy - Klasa A. W tym pierwszym powojennym sezonie Pomorzanin rywalizował z Polonia Bydgoszcz, Brda Bydgoszcz, Wisła Grudziądz, Chojniczanka Chojnice, Orlęta Aleksandrów Kujawski, Cuiavia Inowrocław i Pałuczanka Żnin - będąc jak widać jedyną drużyną z Torunia. Zwycięstwo w rozgrywkach oznaczało awans do Finałów Mistrzostw Polski w sezonie 1946 oraz awans do centralnych eliminacji do I Ligi w sezonie 1947 (które były jednocześnie rozgrywkami o MP).

W turnieju Mistrzostwach Polski 1946 Pomorzanin przegrał już w pierwszej rundzie w Chorzowie z AKS Chorzów 3:5 i odpadł z rozgrywek. Został jednakże sklasyfikowany na 11 miejscu w kraju, co do dzisiaj (kwiecień 2020) jest najwyższą lokatą jakiekolwiek toruńskiego klubu piłkarskiego po wojnie (a w całej historii polskiej piłki w Toruniu wyżej notowany był tylko TKS: w sezonach 1925 i 1926 na 4 miejscu, za każdym razem ex aequo z dwiema innymi drużynami).

Natomiast w kolejnym roku, w centralnych rozgrywkach, grał w Grupie II (AKS Chorzów, Cracovia, Rymer Niedobczyce/Rybnik, RKU/Zagłębie Sosnowiec, Radomiak Radom, Gedania Gdańsk, Orzeł/Glinik Gorlice, ZZK/Kolejarz Łódź, Grochów Warszawa)) zajmując w niej 6 miejsce. Dało to ostatecznie 18 lokatę w kraju, ale oznaczało brak awansu do nowo powstającej I ligi. Był to ostatni jak dotąd (kwiecień 2020) występ jakiegokolwiek toruńskiego klubu na najwyższym poziomie rozgrywek piłkarskich.

Toruńska dominacja

edytuj

Nie wiadomo jak potoczyłaby się historia klubu, gdyby od razu w pierwszym po spadku sezonie powrócił do I ligi. Pomorzanin wygrał Klasę A sezonu 1948 i zagrał w eliminacjach do I ligi (Klas A było w Polsce 20, więc zwycięstwo nie oznaczało automatycznego awansu), które przegrał... zaledwie gorszym bilansem bramek z Szombierkami Bytom (Baildon Katowice i Legia Krosno tylko statystowały). Klub pozostał więc na drugim poziomie rozgrywek, z tym, że odtąd był to poziom centralny - II liga (Klasa A stała się poziomem trzecim). W tejże drugiej lidze klub spędził kolejne 4 lata, aż w roku 1952 spadł. Spadek związany był z kolejną reorganizacją rozgrywek - z czterech grup drugiej ligi utworzono jedną, a w miejsce kilkunastu okręgowych Klas A utworzono kilka makroregionalnych 3 lig. Pomorzanin spadł z 2 ligi, ale wygrał baraż ze Stalą Nakło (2:0 i 5:1) i pozostał w 3 lidze (przegrywając ten baraż, spadłby z ligi 2 od razu do 4!). Spędził w niej kolejne 4 lata, potem na krótko powrócił do 2 ligi, a spadek z niej w roku 1959 był ostateczny - Pomorzanin nigdy już nie zagrał na tak wysokim poziomie ligowym (zresztą na powrót jakiegokolwiek toruńskiego klubu na drugi poziom ligowy trzeba było czekać do roku 1993, kiedy udało się to na krótko Elanie Toruń).

Od tego momentu aż do końca XX wieku klub grał w 3 lidze, z krótkimi tylko okresami spadków na 4 poziom ligowy, będąc przez cały ten okres (tj. od 1945) najwyżej notowanym klubem w Toruniu, z wyjątkiem sezonu 1961/1962 kiedy dał się wyprzedzić Gryfowi Toruń. Zresztą dopiero w latach 60. pojawiła się poważna konkurencja, właśnie w postaci Gryfa, wcześniej wszystkie pozostałe drużyny toruńskie grały na niższych poziomach rozgrywek niż Pomorzanin.

Bezpośrednia rywalizacja Gryfa i Pomorzanina w latach 60. XX wieku.
x 1961/1962 1962/1963 1963/1964 1964/1965 1965/1966 1966/1967 1967/1968 1968/1969 1969/1970
3 liga 1. GRY
4. POM
4. POM
5. GRY
1. POM
9. GRY
1. POM
8. GRY
6. POM
8. GRY
10. POM 13. POM
14. GRY
4 liga 1. POM
3. GRY
1. GRY 6. GRY
16. POM
GRY= Gryf, POM = Pomorzanin. Cyfra oznacza miejsce w tabeli.

W sezonie 1969/1970 Gryf po raz drugi i ostatni był wyżej klasyfikowany od Pomorzanina, a od następnego sezonu połączył się z Elaną i od tego momentu, z krótkimi tylko przerwami, dominuje Elana. Na przełomie lat 70. i 80. te dwa kluby stoczyły walkę o dominację w Toruniu.

Bezpośrednia rywalizacja Pomorzanina i Elany na przełomie lat 70. i 80.
x 1976/1977 1977/1978 1978/1979 1979/1980 1980/1981 1981/1982 1982/1983 1983/1984 1984/1985 1985/1986 1986/1987
3 liga 12. POM 8. ELA 7. POM
12. ELA
13. POM 7. ELA 10. ELA 12. POM
13. ELA
6. ELA
4 liga 1. POM
4. ELA
1. ELA 1. POM 4. ELA 1. ELA
?. POM
1. POM 1. ELA
?. POM
POM = Pomorzanin, ELA = Elana. Cyfra oznacza miejsce w tabeli. Brak Pomorzanina w dwóch sezonach oznacza brak danych odnośnie do poziomu ligowego na którym występował.

Przeciętność

edytuj
 
Mecz Pomorzanin - Start Warlubie w 2012 roku

Od tego momentu do końca wieku Pomorzanin grał na przemian w ligach trzeciej lub czwartej, ale już zawsze niżej od Elany. W jednej lidze (trzeciej) kluby te spotkały się jeszcze w sezonie 1992/1993 - Elana awansowała wówczas na rok do 2 ligi (potem jeszcze do niej na krótko powróci), Pomorzanin spadł aby już nigdy nie wrócić na trzeci poziom rozgrywek. Do drugiego spotkania doszło gdy pod koniec XX wieku w efekcie bankructwa Elana spadła i występowała pod nazwą Toruński KP: w sezonach 2000/2001 i 2001/2002 oraz 2003/2004 w czwartej lidze Pomorzanin zawsze kończył rozgrywki niżej w tabeli.

Wiek XXI to gra na szczeblu wojewódzkim, z okresowymi spadkami na szczebel okręgowy, a nawet miejski. To właśnie sezon 2015/2016 był dnem od którego klub się odbił - zajął wtedy 8 miejsce w toruńskiej Klasie A - był to siódmy poziom rozgrywek ligowych, niżej była już tylko Klasa B... W ciągu czterech kolejnych sezonów klub trzykrotnie awansował i w sezonie 2020/2021 grał w 3 lidze, czyli na czwartym poziomie rozgrywek, od którego rozpoczynał w roku 1936. W sezonie 2022/2023 klub gra w IV lidze, gr. kujawsko-pomorska.

Klub założono jako ognisko Kolejowego Przysposobienia Wojskowego w 1930. W 1935 zostało połączone z drugim ogniskiem KPW (związanym z przeniesioną z Gdańska Dyrekcją Okręgowej Kolei Państwowej) w Klub Sportowy Kolejowego Przysposobienia Wojskowego Pomorzanin Toruń.

Po przerwie spowodowanej II wojną światową został reaktywowany w roku 1945 jako Kolejowy Klub Sportowy Pomorzanin. W latach 1950–1953 grał pod nazwą Kolejarz Toruń.

W 1972 klub zmienił nazwę na Międzyzakładowy Związkowy Klub Sportowy Pomorzanin a w 1978 na Międzynarodowy Włókienniczy Klub Sportowy Pomorzanin.

Od 1981 funkcjonował jako Klub Sportowy Pomorzanin.

Podsumowanie sezonów

edytuj
Sezony ligowe
Sezon Liga Miejsce Mecze Punkty Z R P Bramki Uwagi
1936 IV Klasa C (Pomorski OZPN), gr. III b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1936/1937 Klasa C (Pomorski OZPN), gr. III b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1937/1938 II Klasa A (Pomorski OZPN) 5 14 15:13 b.d. b.d. b.d. 34-37 Awansował dzięki fuzji z TKS 29 Toruń
1938/1939 Klasa A (Pomorski OZPN) 2 14 17:11 b.d. b.d. b.d. 28-19
1939/1940 Klasa A (Pomorski OZPN) 0 0 0:0 0 0 0 0 Rozgrywek nie dokończono ze względu na wybuch wojny.
1946 MP Klasa A, gr. Bydgoszcz
Mistrzostwa Polski
1
1/8 finału
14
1
b.d.
0:2
b.d.
0
b.d.
0
b.d.
1
b.d.
3-5
Porażka z AKS Chorzów 3:5
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1947 I Mistrzostwa Polski, faza grupowa gr. II   6 18 18:18 7 4 7 41-42 Najwyżej notowany klub na Pomorzu.
1948 II Klasa A, gr. Bydgoszcz 1 14 21:7 b.d. b.d. b.d. b.d. 2 miejsce w grupie II w eliminacji do I i II ligi
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1949 II liga, gr. północna 4 18 20:16 b.d. b.d. b.d. 47-28 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1950 II liga, gr. zachodnia 7 18 19:17 8 3 7 28-29 Pod nazwą Kolejarz Toruń.
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1951 II liga, gr. I 3 14 15:13 7 1 6 18-31 Pod nazwą Kolejarz Toruń
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1952 II liga, gr. A   6 18 18:18 7 4 7 29-27 Pod nazwą Kolejarz Toruń
W barażu o nową III ligę pokonali Stal Nakło 2:0 i 5:1.
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1953 III III liga, gr. IV Gdańsk-Bydgoszcz-Koszalin 2 18 25:11 b.d. b.d. b.d. 50-29 Pod nazwą Kolejarz Toruń
Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1954 III liga, gr. IV Gdańsk-Bydgoszcz-Olsztyn 3 18 19:17 b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1955 III liga, gr. IV Gdańsk-Bydgoszcz-Olsztyn 2 22 32:12 b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1956 III liga, gr. IV Gdańsk-Bydgoszcz-Olsztyn 1 22 35:9 b.d. b.d. b.d. b.d. 2 miejsce w grupie I eliminacji do II ligi,   awans dzięki powiększeniu II ligi

Najwyżej notowany klub w Toruniu.

1957 II II liga, gr. Północ 4 22 24:20 11 2 9 35-37 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1958 II liga, gr. Północ 10 22 17:27 6 5 11 23-36 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1959 II liga, gr. Północ   12 22 6:38 2 2 18 21-60 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1960 III III liga, gr. XI (Bydgoszcz), gr. II 1 10 16:4 b.d. b.d. b.d. b.d. W finale Grupy XI pokonał Zawiszę II Bydgoszcz

2 miejsce w grupie II eliminacji do II ligi

Najwyżej notowany klub w Toruniu.

1960/1961 III liga, gr. XI (Bydgoszcz) 1 22 29:15 b.d. b.d. b.d. b.d. 2 miejsce w grupie II eliminacji do II ligi

Najwyżej notowany klub w Toruniu.

1961/1962 III liga, gr. XI (Bydgoszcz) 4 22 25:19 b.d. b.d. b.d. b.d.
1962/1963 III liga, gr. XI (Bydgoszcz) 4 22 24:20 b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1963/1964 III liga, gr. XI (Bydgoszcz) 1 22 31:13 b.d. b.d. b.d. b.d. 4 miejsce w grupie IV eliminacji do II ligi

Najwyżej notowany klub w Toruniu.

1964/1965 III liga, gr. XI (Bydgoszcz) 1 22 33:11 b.d. b.d. b.d. b.d. 6 miejsce w grupie II eliminacji do II ligi

Najwyżej notowany klub w Toruniu.

1965/1966 III liga, gr. XI (Bydgoszcz)   6 24 28:20 b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1966/1967 IV IV liga, gr. Bydgoszcz   1 22 32:12 b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1967/1968 III III liga, gr. IV (Poznań) 10 30 28:32 b.d. b.d. b.d. 49-51 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1968/1969 III liga, gr. IV (Poznań)   13 30 24:36 b.d. b.d. b.d. 36-58 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1969/1970 IV IV liga, gr. Bydgoszcz   16 30 13:47 b.d. b.d. b.d. b.d.
1970/1971 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1971/1972 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1972/1973 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1973/1974 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1974/1975 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1975/1976 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1976/1977 IV   1 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1977/1978 III III liga, gr. VII   12 26 20:32 6 8 12 26-47 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1978/1979 IV   1 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1979/1980 III III liga, gr. I 7 28 29:27 10 9 9 35-28 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1980/1981 III liga, gr. II   13 26 15:37 b.d. b.d. b.d. 19-41 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1981/1982 IV b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1982/1983 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1983/1984 IV   1 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1984/1985 III III liga, gr. II   12 26 18:34 b.d. b.d. b.d. 22-52 Najwyżej notowany klub w Toruniu.
1985/1986 IV b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1986/1987 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1987/1988 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1988/1989 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1989/1990 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1990/1991 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.
1991/1992 IV Klasa okręgowa, gr. Toruń   1 24 42 b.d. b.d. b.d. 86-14
1992/1993 III III liga, gr. VI (Pomorze)   12 30 27 10 7 13 41-41
1993/1994 IV Klasa okręgowa, gr. Toruń 12 26. 18 b.d. b.d. b.d. 36-53
1994/1995 Klasa okręgowa, gr. Toruń 3 30 39 b.d. b.d. b.d. 50-26
1995/1996 Klasa okręgowa, gr. Toruń 14 30 28 b.d. b.d. b.d. 38-58
1996/1997 IV liga, gr. Toruń 8 30 43 b.d. b.d. b.d. 53-39
1997/1998 IV liga, gr. Toruń   5 30 61 b.d. b.d. b.d. 81-39   Spadek wskutek reorganizacji rozgrywek
1998/1999 V Liga okręgowa   1 26 65 b.d. b.d. b.d. 95-27
1999/2000 IV IV liga, gr. Bydgoszcz-Elbląg-Toruń 6 30 57 17 6 7 76-32
2000/2001 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 4 34 72 22 6 6 85-34
2001/2002 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 13 23 30 9 3 11 32-33
2002/2003 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 6 30 43 12 7 11 50-47
2003/2004 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 14 30 30 8 6 16 43-51
2004/2005 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 14 30 29 7 8 15 31-56
2005/2006 IV liga, gr. kujawsko-pomorska   15 30 23 5 8 17 40-68
2006/2007 V Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I 2 30 60 18 6 6 63-37 Przegrane baraże o 4 ligę z LTP Lubanie 1:3 i 2:4
2007/2008 Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I   9 30 40 12 4 14 55-46 Reorganizacja rozgrywek po sezonie
2008/2009 VI Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I 5 30 51 15 6 9 63-47
2009/2010 Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I 6 30 55 17 4 9 75-44
2010/2011 Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I   2 30 72 23 3 4 106-42
2011/2012 V IV liga, gr. kujawsko-pomorska 7 30 41 12 5 13 46-53
2012/2013 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 12 30 39 11 6 13 55-74
2013/2014 IV liga, gr. kujawsko-pomorska   13 30 33 9 6 15 43-68
2014/2015 VI Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I 13 30 34 10 4 16 58-70   Spadek wskutek reorganizacji rozgrywek
2015/2016 VII Klasa A, gr. Toruń 8 26 37 10 7 9 52-46
2016/2017 Klasa A, gr. Toruń   1 26 70 23 1 2 118-28
2017/2018 VI Klasa okręgowa, gr. kujawsko-pomorska I   1 30 62 19 5 6 106-54
2018/2019 V IV liga, gr. kujawsko-pomorska 14 34 41 10 11 13 50-48
2019/2020 IV liga, gr. kujawsko-pomorska   1 17 39 12 3 2 36-10 Z powodu epidemii koronawirusa rozgrywki zostały odwołane po 17 kolejce. Drużyny zajmujące miejsca premiowane awansem uzyskały awans do wyższej klasy rozgrywkowej[6].
2020/2021 IV III liga, gr. II   16 34 43 11 10 13 39-40
2021/2022 V IV liga, gr. kujawsko-pomorska 11 34 40 11 7 16 45-64
2022/2023 IV liga, gr. kujawsko-pomorska 12 34 39 11 6 17 42-61
2023/2024 IV liga, gr. kujawsko-pomorska   17 34 10 3 1 30 25-123
Źródło: "J. Goksiński, Klubowa historia polskiej piłki nożnej do 1970 roku. Tabele."; History of the Polish League, 90minut.pl , Encyklopedia Piłkarska Fuji tom 5,7,11,15,17

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Turniej piłkarski. „Słowo Pomorskie”. 249, s. 3, 30.10.1934. 
  2. a b Dalszy ciąg turnieju piłkarskiego o nagrodę przechodnią m. Torunia. „Dzień Pomorski”. 250, s. 6, 3.11.1934. 
  3. Turniej piłkarski w Toruniu. „Słowo Pomorskie”. 254, s. 3, 6.11.1934. 
  4. Chomicki, Śledziona i Kowszewicz 2016 ↓, s. 161-162.
  5. Chomicki, Śledziona i Kowszewicz 2016 ↓, s. 170-176.
  6. Komunikat PZPN ws. rozgrywek niższych lig w sezonie 2019/2020 | Federacja | Polski Związek Piłki Nożnej [online], www.pzpn.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Piotr Chomicki, Leszek Śledziona, Edwin Kowszewicz, Piłka nożna na polskim Pomorzu 1920–1939, Historia sportu 2, Mielec: NADA, 2016, ISBN 978-83-65043-05-4.

Linki zewnętrzne

edytuj